— Дзякую. Можна, гэтыя словы я прывяду ў сваім артыкуле? — спытаў я. — Гэта вельмі важна.
— Пад любым словам магу падпісацца.
Мы пабылі яшчэ які час каля гаспадара. Санько, убачыўшы, што той расплюшчыў вочы, апрытомнеў, прапанаваў:
— Пайшлі. Здаецца, мы можам пакінуць яго аднаго. Ды і жонка хутка прыйдзе з работы.
І дарогай, як ішлі да прыпынку тралейбуса, выказваў недаўменне — чаму раней не заўважаў за ім такога, як было ў школе.
Была ўжо ноч. Восеньскія халады падступаліся ад зарэчча, халадзілі асфальт, дрэвы. Санько сцепануўся ад холаду, зашпіліў куртку на ўсе гузікі.
— Здзіўляюся, адкуль вы ведалі, што ён выкіне такога коніка? Вы ж пра гэта папярэджвалі?
— Пра гэта. Ён тое хацеў зрабіць яшчэ ў класе. Перад вучнямі. Каб адтуль яго «хуткая» забрала. Але не аказалася вучняў і Тані, ды і карэспандэнт нечакана з'явіўся — план яго парушыўся. А ён робіць усё для таго, каб памяняць сваю кватэру, пашырыцца плошчай. Ёсць заява ў райвыканкоме. Не хапала толькі фактаў, што жыве ў кепскіх умовах. Былі званкі з Менска, намякалі, што лёс ветэрана знаходзіцца на кантролі ў вялікай арганізацыі. Запалохвалі. Напісаў ветэран-зласлівец пісьмо і ў музвучылішча, куды Таня збіралася паступаць, пісаў, што, калі прымуць такую на вучобу, пісаць будзе ў ЦК.
— Не можа быць.
— А вы схадзіце ў вучылішча, прачытайце. Ці пазваніце дырэктару, ён пацвердзіць...
— Абы-што. Як можна быць такім двулікім? Будзеце пісаць?
— Абавязкова. Ён жа не адстане ад дзяўчынкі. І матэрыял я назаву «Персанальная справа... піяніна».
Клопаты газетныя адбіралі шмат часу. Не любіў я чамусьці корпацца ў гарадскіх праблемах. Мяне найбольш цягнулі вясковыя дарогі, людзі, якіх я разумеў лепш, чым гарадскіх, — мо таму, што нарадзіўся сам у вёсцы. З імі і гаварыць было лягчэй, і цікавага ад іх больш пачуеш.
Еду ў далёкі раён, праз які цячэ Прыпяць. Перад гэтым, два тыдні назад, прыязджалі хлопцы з маскоўскага ЦК з грунтоўнай праверкай. Першы пастараўся — і начная юшка, і каньяку скрынка, і гатовыя да ўсяго дзяўчаты, у адключцы ўсе былі. Першы абкома даў такую ўказілаўку — сустрэць па вышэйшым класе. Ну, раённы першы і даў клас. Калі цэкоўцы купаліся ў асалодзе (куды там да той праверкі — галовы гудзяць, пахмяляцца трэба і зноў піць), другі сакратар і загадчык аргаддзела начамі пацелі над складаннем даведкі, якую павінны былі рабіць прыезджыя.
А тут я блытаў карты — не па тых адрасах ішоў, якія паказвалі райкомаўцы, не з тымі людзьмі сустракаўся. Цяжка было прабіваць потым тыя матэрыялы. Але выручала Наташа, не ведаю, як ёй тое ўдавалася...
Праз тыдзень зноў паездка. У паўднёвы раён. «Пісьмо паклікала ў дарогу». Такая была ў нас рубрыка. Сапраўды, пісьмо было трывожнае, і прыйшлося шмат павалаводзіцца, каб абараніць маладога спецыяліста — дзяўчыну, ад нападак дырэктара саўгаса.
І адчуваю — выдыхнуўся. Адчуваю — перапынак патрэбен, бо галава трэсне ад перагрузу. Хто сказаў, што педагогі і журналісты — кандыдаты нумар адзін на той свет? Не памятаю, у якім часопісе прачытаў тое. Білет на той свет... А хто за намі? Дактары? Інжынеры? Вадзіцелі?..
Майго ж вялікага сябра, старэйшага па ўзросце, уласнага карэспандэнта Івана Мікітавіча «зарэзалі» ў бальніцы, робячы простую аперацыю. Перытаніт «падаравалі». Нябожчыка завезлі ў яго ж раён, а праз год ён аказаўся за калючым дротам — апынуўся ў зоне Чарнобыля.
А быў чалавек у творчай сіле і фізічна трымаўся моцна, а вось нейкая дробязная аперацыя панесла яго на той свет.
Чым выбавіцца з палону стомы і атупення мазгоў? Каб жыў блізка ад вёскі, то абавязкова наведаў бы Барсучынае котлішча і зноў быў бы бадзёрым і нястомным чалавекам. А да яе далёка, і дабірацца ў той край трэба шмат часу.
У руках заклеены канверт. У ім дзесяць старонак. І задаволены, і незадаволены напісаным. Ніколі не ведаю пра сваё — добра ці кепска напісаў. Вось выйду з хаты, падыду да паштовай сіняй скрынкі, усуну ў шчылінку — і пайду куды вочы глядзяць: ці то да рэчкі, ці проста па зарэччы паблэндаюся... Жонка на рабоце, Ірына і Таня — у школе.
Уздрыгваю ад тэлефоннага званка, хаця даўно прыглушыў моц сігналу і ён стаў амаль нячутны. Не міжгорад, нехта мясцовы...
— Тута я.
— І я тута. Што парабляеш? — Голас у Адама нейкі ціхі, далёкі — пэўна, звоніць з аўтамата.
— Анічога! Вольны казак.
— Тут доўгая чарга за півам. Але я заняў, і застаецца чалавек пятнаццаць. Пакуль прыйдзеш, то я і вазьму. Хочаш піва?
— Вельмі хачу. Дзякую, Адаме, за клопаты аб маім душэўным стане. Буду за нашым столікам роўна праз паўгадзіны. Бяры па тры келіхі.
— Добра. Чакаю.