- Дам я вам яшчэ адно-аднюсенькае пытанне, - звярнуўся інспектар да нашага выпускнога класа. - Што расце на жабінай скуры - воўна або пух?!
Калі на кожнае папярэдняе пытанне ўзнімалася дваццаць - трыццаць рук, дык на гэтае не ўзнялося ні аднае. Мы ўсе задумаліся: нібыта на жабе, апрача слізкае скуры, нічога няма, ні воўны, ні пуху, але ж такі паважны чалавек пытаецца...
- Дык што ж вы, гэткія выдатнікі, не ведаеце такой простай рэчы? - запытаўся ён зноў.
І тады падняў руку адзін наш хлопец, Амброжы, заікасты.
- Скажы!
- П-п-п-пух! - выціснуў ён пры абсалютнай цішыні ў класе.
Засмяяліся ўсе без выключэння. Бедны Амброжы пачырванеў, збянтэжыўся.
- Сядай, хлопча. А цяпер хто дасць правільны адказ: чым пакрыта жаба?
Усе паднялі рукі. Адказ задаволіў інспектара. А для нас, як пасля тлумачыў настаўнік, гэта быў урок на ўсё жыццё: трэба добра вывучаць усе навукі, каб змагчы самастойна адрозніць праўду ад няпраўды.
Калі хто-небудзь з нашай сям'і хадзіў з мястэчка Мядзела ў старое Мядзела, дзе была пошта, мядзельскія крамнікі прасілі ўзяць і за адным заходам аддаць на пошту іхнія грошы, якія яны пасылалі пад тавары. Грошы былі па тым часе вельмі немалыя: па дзве-тры сотні рублёў. Мы не адмаўляліся, бо цяжкага ў гэтым нічога не было. Але вось здарылася такое.
Мой самы старэйшы брат Ваня, які з Вільні прыехаў на зімовыя вакацыі, падвязаўшы канькі, накіраваўся на пошту. Па дарозе яго папрасіў адзін крамнік, каб ён узяў заадно і адправіў семсот рублёў. Брат узяў і - гайда праз возера. Грошы з торбачкай паклаў за пазуху. Прыкаціў на пошту, не адвязваючы канькоў, заходзіць, кладзе на бар'ер бланк пераводу. Палез па грошы - грошай няма. А грошы, на тыя цэны, - паўсотні кароў дойных купіць можна. Ні слова не кажучы, выйшаў ён з пошты ды на каньках тым жа следам праз возера. А ехаў ён не па наезджанай дарозе, а па чыстым лёдзе. Праязджае палову дарогі - ляжыць торбачка, грошы ўсе цэлыя. Падняў ён яе ды, не кладучы нікуды, у руках трымаючы, - на пошту і аддаў у належным парадку, пад квітанцыю. Прывёз ён квітанцыю старому Моўшу.
- Дзякуй табе, Ваня, дзякуй!
- Дзякаваць не варта, дзядзька Моўша, але больш ніколі чужых грошай браць не буду.
Ды і расказаў яму пра ўсё здарэнне.
Толькі ад аднаго расказа мама плакала наўзрыд. А ўсёй сям'ёй мы вырашылі так: «Дзякаваць лёсу, што ён пазбавіў нас ад такога гора. Але не трэба спакушаць свой лёс двойчы».
Паміраў мой найлепшы сябар Антось Слабковіч. Той самы Антось, з якім я сядзеў на адной парце ў школе, з якім плаваў па ўсёй Мястры і нават па Нарачы, з якім я пералічыў усе палі былога патаемнага моста паміж мястэчкам і востравам, з якім абышоў усе баравіковыя палянкі ў прымядзельскіх барах і пушчах, з якім нават хадзіў на таямнічае, дзівосна-прыгожае, але і страшнае Рудакоўскае возера, з якім, а больш правільна сказаць - у якога я прачытаў цэлы вялікі чамадан антыўрадавых, рэвалюцыйных выданняў і пракламацый.
Гэты мой задушэўны сябар Антось ляжаў у вялікім пакоі свайго дома, на высокім тапчане. Тапчан быў засланы коўдрамі змрочных, цьмяных колераў. Толькі пад галавой, адцяняючы ўсю гэтую жалобу - снежна-белая падушка.
У галовах у яго стаялі вялізныя падсвечнікі, прынесеныя з касцёла, а ў гэтых падсвечніках гарэлі васковыя свечы-грамніцы. Ягоная маці, удава Эмілія Іванаўна, ляжала крыжам на падлозе перад абразом Вастрабрамскай маткі боскай і, толькі паводзячы, як пры сутарзе, рукамі і нагамі, давала знак, што яна яшчэ пакуль жывая сама, што ў яе схуднелым целе яшчэ трымаецца дух.
Суседкі, паапранаўшыся як манашкі - дзве хусткі: чорная зверху, белая пад ёй, - стаялі і сядзелі каля сцен і ўпаўголаса, трымаючы перад сабой кантычкі, спявалі «Здровась, Марыя». Усё было зроблена для таго, каб выгнаць невядомую хваробу з гэтага наогул моцнага хлопца. А яна не выходзіла ніяк. Не памаглі тут і дактары, якія нешта таямніча сказалі адзін аднаму, маўляў, «інкогніта», і пайшлі разам з хаты.