“Я не стану забіваць каматозніка”.
“Мы зробім гэта самі, — уступіў у размову Васка Петкавіч. — А вы засведчыце смерць”.
“Не будзем дзяліць не знойдзенае”, — ахалодзіў я іх. — Мы ўжо пад’язджаем і адразу пачнём працаваць. Таму, доктар Арвід, пакуль што дастаткова алкаголю”.
Той з неахвотай засунуў біклагу ў кішэню.
Праз некалькі хвілін мы апынуліся на ўскрайку паўночных могілак, і я спыніў машыну, пасля чаго правёў кароткі інструктаж, які тычыўся ў асноўным доктара, бо па мінуламу разу ўсе астатнія ведалі, што ім рабіць. Я паставіў Андруша з Васка Петкавічам, а сабе зноў жа ўзяў у пару доктара Арвіда, і мы пайшлі. Вядома, нам былі непатрэбныя лішнія сведкі, і таму я паслаў Андруша наперад, каб хутка абышоў той участак, дзе мы павінны працаваць.
На могілках, дарэчы, нікога, апроч нас, у гэты час быццам не назіралася. Спёка яшчэ не спала, але тэрмометр надалонніка паказваў ужо толькі трыццаць два градусы па Цэльсію. Днём было нашмат больш спякотна. Андруш неўзабаве вярнуўся і паведаміў, што людзей паблізу няма і што ён знайшоў магілу Тэафіла Слімака, якую мы ўскрывалі некалькі дзён таму. Мы рушылі ўслед за ім па напаўзарослай быльнягом і засмечанай сцяжынцы, што вычварна пятляла сярод шматлікіх, разбураных, засмечаных альбо размешчаных абы як магіл. Доктар Арвід хацеў зноў прыкласціся да біклагі, але я яму не дазволіў, і ён, падумаўшы, згодна кіўнуў і сказаў, што сапраўды яшчэ вельмі спякотна і задушліва і можна атрымаць сонечны ўдар, хоць да гарачыні прывык.
Я адразу пазнаў месца, дзе мы капалі раней, і паказаў усім і доктару, у прыватнасці, на пліту з надпісам, які сведчыў, хто пад ёй пахаваны. Пліта была са свежай шчылінай: гэта мы нязграбна разбілі яе мінулым разам, а пад ёй і па баках ускапаная нашымі рыдлёўкамі зямля. Але я адразу скіраваў увагу на магілы побач.
Іх было некалькі, дзве — бліжэй да ўсіх. Адна з гэтых дзвюх была безыменная, а на другой — у метры ад магілы Тэафіла, я выявіў жалезны пруток з непрыкметнай іржавай таблічкай з бляхі, на якой з цяжкасцю прачытаў: Патрык Слімак 1995 – 2050
Выцягнуўшы пруток з зямлі, я з хваляваннем угледзеўся ў зарослы пустазеллем, непрыкметны капец зямлі. Няўжо там, на двухметровай глыбіні, сапраўды стаілася пачвара, якая ўжо нарабіла столькі бедаў? Дзесьці ў глыбіні душы я сам не даваў гэтаму веры. Камера, на якую я спадзяваўся здымаць, у поўнай гатоўнасці вісела ў мяне не шыі, дыктафон быў падключаны на запіс раней.
Мы з доктарам Арвідам пачалі капаць першымі. Напарнік мой рабіў гэта не вельмі ахвотна, пот заліваў яму вочы, спіна адразу ўзмакрэла: выходзіў вонкі, як я разумеў, алкаголь. Урэшце, не дачакаўшыся сігнала таймера, ён адкінуў убок рыдлёўку, сеў на зямлю і сказаў: “Да д’ябла ўсё. Я не далакоп”. “Што ж, справімся пакуль без вас”.
Не чакаючы просьбы, Андруш апынуўся спінай да мяне і ўвагнаў у зямлю рыдлёўку. Работа пайшла шпарчэй. Васка Петкавіч таксама не застаўся ўбаку, і мы па чарзе капалі ўжо ў тры штыкі. Між тым, аддыхаўшыся, доктар Арвід нахіліўся і пачаў вывучаць зямлю, якую мы выкідвалі пакуль што па баках.
“Дзіўна, — адзначыў ён, — у верхнім слоі заўсёды павінны быць чарвякі, але тут я не бачу ніводнага”.
Мы закапаліся ў глыбіню прыкладна на паўметра. Усе, і я ў тым ліку, цяжка дыхалі і часта спыняліся, каб адпачыць, хоць сонца і хілілася ўжо да захаду. Неўпрыкмет сярод нас нарастала хваляванне.
“Бывалыя людзі сцвярджалі, што ўпыр выдзяляе нейкую субстанцыю, якая адпуджвае ад яго цела паразітаў і драпежных грызуноў”, — пацвердзіў я здагадку доктара Арвіда.
“А інакш, што б з ім зрабілася?” — спытаў Андруш, выціраючы пот з ілба.
“Мяркую, яго б проста скарысталі ў ежу, як любую біямасу.”
“А можа ён нас, прыкладам, цяпер чуць?” — выказаў меркаванне Васка Петкавіч.
“Хутка даведаемся”, — змрочна выказаўся доктар Арвід і рашуча выцягнуў біклагу. Яму ніхто не запярэчыў, але ўсе астатнія піць адмовіліся, хоць і даволі неахвотна.
Далей мы капалі ўжо моўчкі і са значна большай хуткасцю — пэўна напружанне патрабавала выйсця ў фізічнай нагрузцы. Зноў узяўся за рыдлёўку і доктар Арвід. У глыбіню яма павялічвалася і адначасова працаваць у ёй маглі ўжо толькі два чалавекі. Час, між тым ішоў, і спёка адчувальна зменшылася, да таго ж, знізу пачало патыхаць холадам, хоць, магчыма, мне гэта толькі падалося. Васка
Петкавіч спусціў у яму лесвіцу, і цяпер выбірацца наверх было зручней. Я папрасіў, каб апошнія кідкі рыдлёвак пакінулі мне з Андрушам і дадаў, што мы і ад-крыем труну, але тут нечакана запярэчыў доктар Арвід.
“Як урачу, — сказаў ён, — першы кантакт з тым, што мы там убачым, ці з кім — належыць мне”.