Паміж раскіданых у беспарадку дошак, цэглы, бляшаных ёмістасцей і паўсюдных са старых жэрдак рыштаванняў, якія высіліся на некалькі метраў, да самай столі-купала, я ўбачыў дзве постаці. Адна з іх аказалася хударлявым падлеткам гадоў шаснаццаці. Ён кінуў свой занятак: насечку часткі сцяны для тынкоўкі, і, запытальна агледзеўшы мяне здалёк, падышоў бліжэй. Падлетак адчувальна кульгаў, але гэты фізічны недахоп, пэўна, псіхалагічна не меў на яго ўздзеяння — ён трымаў сябе годна і глядзеў адкрыта і смела.
“Вы што-небудзь хацелі?” — тактоўна, але холадна, спытаў ён. “Так. Пабачыць храм”, — адказаў я.
“Пакуль тут ідуць работы — гэта непажадана”.
“Можа стацца так, што я не дачакаюся заканчэння вашых работ, — заўважыў я стрымана, — бо я тут чалавек часовы, а мне б хацелася зірнуць на роспіс”.
“А вы хто такі? Мы з настаўнікам вас не ведаем”.
“А дзе твой настаўнік?” — спытаў я.
Падлетак павярнуўся і кіўнуў галавой у бок рыштаванняў. “Ён працуе”.
Мастак быў заняты адной са сцен. Столь і астатнія, пэўна, ужо былі распісаныя, але што там выяўлена, я не бачыў: сцены былі шчыльна занавешаны прасцірадламі і старым армейскім брызентам.
Я падышоў бліжэй да рыштаванняў і павітаўся. Мастак павярнуўся тварам да мяне і праз не-працяглую паўзу адказаў. Ён быў высокі, за сто дзвяноста сантыметраў па метрычнай сістэме, падцягнуты, з аскетычным тварам, з якога цяпер скрозь мяне цьмяна і разам з тым насцярожана глядзелі блакітныя вочы — такі іх колер сустракаецца апошнім часам надзвычай рэдка. Пака-мечаная вайсковая панама гожа сядзела на яго буйной галаве.
Я, вядома, зразумеў што ў гэтыя хвіліны ён быў далёка і ад мяне, і ад усяго, што яго акаляла, акрамя таго, над чым ён цяпер працаваў.
Я яшчэ раз павітаўся і папрасіў прабачэння, што адарваў ад спраў.
“Мне бы хацелася пабачыць, што вы малюеце, — сказаў я. — Разумею, што гэта не зусім тактоўна з майго боку, але часам творцы з ахвотай дэманструюць тое, што ўжо завершана. А ў вас тут амаль усё скончана.” “Хто вы? — холадна спытаў ён. — Я вас раней не бачыў”.
Я адказаў, што прыбыў з горада і, верагодна, на кароткі тэрмін, хоць высланы з Мегаполіса назаўсёды, і што ён можа мне ў нейкай ступені верыць, бо я прыехаў разам з Мойрай. Ён жа ведае жанчыну з такім імем?
“Я не дэманструю незавершанае”.
Напамін пра жанчыну, як я заўважыў, усё-такі крыху змякчыў яго негатыў. Тым не менш, ён быў непахісны ў сваім нежаданні адгарнуць брызент і нават загарадзіў спінай тое, што маляваў на сцяне ў гэтыя хвіліны. Урэшце, рэакцыя на ўварванне чужынца, а такім я і быў для яго, была мне нават сімпатычнай. Безумоўна, ён меў рацыю. Выдатна, — прамільгнула ў маёй галаве, — калі ён яшчэ выявіць на гэтых сценах нешта вартае, а ўнутранае пачуццё гаварыла мне, што я блізкі да ісціны, то выбар Мойры сваіх сяброў быў невыпадковы.
Між тым, нічога станоўчага мяне далей не чакала, бо вучань, які ўважліва сачыў за нашай раз-мовай, адразу зрабіў да мяне крок і нахабна патрабаваў: “Ішлі б вы адсель падалей, дзядзька. Бачыце — мы сёння не прымаем”.
Я ўсміхнуўся, бо ніколькі цяпер не крыўдаваў на падлетка: ён мне таксама прыйшоўся па душы, і спытаў: “Ці можна мне завітаць сюды па заканчэнні работ?”
“Вядома, — адказаў з рыштаванняў мастак, — сюды прыйдуць людзі. Мы адчынім дзверы для ўсіх”.
“Я бы жадаў быць першым”, — не сунімаўся я.
“Няхай так, калі разумееце ў жывапісе”.
“Мяне завуць Берташ, — прадставіўся я і павярнуўся да выхаду. — Берташ Яновіч. А пра вас я чуў. Вы — Юліус Гармата.
Так?”
Ён згодна кіўнуў, праводзячы мяне па-ранейшаму насцярожаным позіркам.
empty 5.
Я вярнуўся ў флігель, дзе паеў эрзацтушонкі з ранейшых невялікіх запасаў. Спёка ўжо набрала сваю звыклую моц. Больш за ўсё мне хацелася б акунуцца зараз у якую ваду, хоць абліцца ха-лоднай з вядра, але ў бачку ля ўвахода, куды я зазірнуў, вады было хіба што на дне. Павінен быць дождж, пройдзе ж ён калі-небудзь, і ўжо тады мне ўдасца назбіраць вады, — думаў я, лежачы на канапе.
Тут я непазбежна ўспомніў пра Мойру, пра свае недарэчныя і спантанныя мары з‘ехаць адсюль з ёй куды-небудзь, ну хоць, прыкладам, да тых месцаў, дзе цячэ рака ці спіць якое, няхай сабе і высыхаючае, возера, я ведаў, што такія месцы яшчэ там-
сям засталіся, але адразу ўспомніў, што я ўжо нават не чыноўнік, і тым больш, не крымінальны дзялок, не запатрабаваны майстра, не прадстаўнік уладаў ці іх сілавых структур, я — ніхто, высланы за сто першы кіламетр, персона нон-грата, падпольны парапсіхолаг-
аматар, а значыць, варожая грамадству асоба. Да таго ж, у мяне няма грошай. А самы малы дамок ля самага занядбанага возера-