Anh Bốn Linh đi họp ở huyện, về đến nhà trời đã tròn bóng. Anh giở mũ móc vào cột, cởi chiếc xắc nâu treo lên móc. Chị Bốn ở trong buồng tằm chui ra, hỏi ngay:
- Họp chi lâu dữ?
Anh Bốn hỏi lại:
- Ở nhà tằm tơ ra răng?
Chị Bốn không trả lời vào câu hỏi:
- Ăn chi chưa?
Không đợi anh Bốn trả lời, chị bước thẳng vào bếp, quơ nắm bao bắp nhét vào giữa ba ông táo, xúc gạo đi vo. Anh Bốn ở trên nhà nói xuống:
- Không ăn đâu, đi ngay đây.
Nhìn quanh nhà, anh Bốn biết mọi việc đã yên ổn. Anh soi vào chiếc gương nhỏ treo ở góc cột, lẩm bẩm:
- Râu ria mọc dài quá hè! Đi qua chợ định hớt tóc lại quên mất!
Anh xoè năm ngón tay chải ngược mớ tóc, khịt thật mạnh, muốn trút hết cái nóng ra khỏi người. Anh bước ra chỗ vại nước, múc gáo nước đầy, gập người xuống, giội nước lên đầu, vừa giội vừa nói:
- Hết mưa lại nắng. Nắng mới này độc lắm! Phải coi chừng. Người ta xem giò ếch, biết năm nay lụt sớm, tôi nói đúng chưa?
Chị Bốn thấy anh Bốn chưa đi, nài thêm:
- Tôi nấu miếng cơm ăn chớ?
- Không ăn đâu. Định đi luôn, nhớ đến nhà ghé qua một chút. Tằm ra sao?
- Bữa nay được tám nong đông đặc, tốt như Bồng Lai tiên nữ.
Anh Bốn Linh chụp chiếc mũ lên đầu, quàng cái xắc vào vai, bước ra cửa. Từ hôm cướp chính quyền, anh cứ vội vội vàng vàng. Anh Bốn Linh từng tham gia Việt Minh lúc còn bí mật. Sau khi cướp chính quyền, nhiều việc được chuyển ra ngoài công khai, công tác trở nên bề bộn. Ai gặp anh cũng hỏi việc này việc nọ. Anh gặp ai cũng có việc để bàn bạc giải quyết. Anh Bốn thấy cần có mặt ở nhiều nơi, cần nói những điều cần thiết.
Anh bước ra đến cửa, chợt dừng lại:
- Chú Hai và thằng nhỏ đâu?
Có tiếng chú Hai quát thằng Cù Lao:
- Có thả tao ra không? Chơi cái gì lạ vậy?
Chú Hai vừa thấy anh Bốn liền kêu lên:
- Ủa, anh Bốn! Chớ lại đi đâu? Mới về, nghỉ một chút đã. Nằm khoèo cho khoẻ cái đã.
- Cháu đi ngay. Có việc hoả tốc!
- Quan cần, dân trễ. Chi lại nôn vậy?
- Quân Pháp quay lại Nam Bộ, chú à!
- Anh Bốn nói cái chi?
- Quân đội Anh đã chiếm đóng phủ Nam Bộ. Bọn Pháp và bọn Anh bắn vào dân ta đang biểu tình. Ta chết một số. Quân đội Anh chiếm phủ Nam Bộ, chiếm thêm một bót cảnh sát. Bọn Pháp chiếm lại cơ quan ở Sài Gòn. Chúng từ trong nhà thờ bắn ra, lại vu chúng ta phá nhà thờ để nhờ bọn Anh can thiệp!
- Chà!
- Tôi phải đi cái đã.
Anh Bốn vừa nói vừa bước ra ngõ.
Việc gì thằng Cù Lao biết, tôi cũng biết. Nó chui rào đến bên cạnh tôi, vẻ bí mật:
- Cục này! Bọn Pháp quay lại Nam Bộ!
Tôi nghĩ bọn Pháp quay lại ở Nam Bộ có nghĩa là chúng đã đi rồi, nhưng vì còn quên cái gì nên quay lại để lấy. Có vài ông khách đến nhà tôi, vì đãng trí bỏ quên vật gì, cũng quay lại lấy như vậy. Tôi đang đánh dây mũi cho trâu, nói lơ mơ:
- Chúng bỏ chi lại, thì ta cứ trả lại cho chúng!
- Nó quay lại để đánh ta!
Thằng Cù Lao thuật lại tỉ mỉ những tin anh Bốn vừa nói. Tôi hiểu dần ra những việc thằng Cù Lao nói là quan trọng:
- Sao không lôi cổ chúng ra, để núp bóng quân Anh chi rứa?
- Núp bóng quân Anh không phải như ta núp bóng khi chơi giật lá đâu! Bọn Pháp lẩn vào quân đội Anh. Quân đội Anh có súng nhiều lắm!
- Thế ta dùng súng đánh lại. Chị Ba nói: Chúng ta là số đông. Bọn áp bức bóc lột chỉ một nhúm nhỏ thôi mà.
Thằng Cù Lao cãi lại:
- Khi chơi giật lá. bọn xóm dưới đã giết sạch bọn mình, bọn mình đông gấp đôi...
Thằng Cù Lao nói nghe có lí. Tôi không hiểu làm thế nào để thắng giặc, đành phải nhìn nhìn lên mái nhà...
Thằng Cù Lao cũng thấy bí. Chợt nó vung tay:
- Nếu giặc đánh rộng ra đây...
Câu nói của thằng Cù Lao làm tôi thấy tình thế đột ngột trở nên căng thẳng.
Tôi nhớ đến những việc kiến thiết đồ sộ nay mai:
- Thế thì những lâu đài ba mươi tầng và nghề hàn nồi bịt bát ra răng?
Thằng Cù Lao gãi đầu:
- Bọn giặc là bọn cướp của giết người. Ta dựng lên, chúng phá hết. - Nó như nhớ ra điều gì, vỗ vào đùi. - Bọn Pháp còn lâu mới ra đến đây. Ta còn thì giờ để luyện tập đánh trả.
- Nhưng anh Bốn có cho tụi mình tập tự vệ đâu!
- Không phải tập tự vệ. Ta tập đánh giặc bằng cách giật lá kia.
- Chị Ba cho là đồ bá láp!
- Cũng tại mình. Mình xưng những tên nghe lạ: Tào Tháo, Triệu Tử Long, Cốt Đột... Nay ta cứ xưng là ta đánh giặc với bọn Pháp, ta thắng Pháp. Thế là chị Ba ưa ngay!
Tôi gật đầu chuẩn y kế hoạch của thằng Cù Lao, sẽ tập hợp bọn chăn trâu luyện tập đánh Pháp.
Về môn địa dư, thằng Cù Lao còn lờ mờ. Nó nhờ tôi chỉ Nam Bộ ở về hướng nào. Tôi đưa nó ra sân, chỉ cho nó biết bốn hướng đông tây nam bắc. Nam Bộ ở về phương nam tức là ở phía bên kia sông Thu Bồn. Như vậy, rõ ràng bọn Pháp muốn đến Hoà Phước còn phải vượt qua sông. Nếu vậy thì chiến sự sẽ xảy ra không chỉ trên cạn mà còn xảy ra dưới sông nữa. Đã đánh nhau dưới sông thì nhất định phải biết bơi và biết lặn. Thằng Cù Lao bàn phải tập bơi tập lặn cho giỏi thì mới thắng được giặc!
Thằng Cù Lao bơi lội rất cừ. Tôi cũng biết bơi, nhưng khi bơi tôi móc hai tay lia lịa như chó bơi. Môn bơi chó của tôi thật không ra gì so với những môn bơi ếch, bơi sải của nó. Nó chụm hai tay đưa ra đằng trước, ung dung khoát tay rạch nước, nhẹ nhàng trườn lên như ếch lội. Nó xoay mình nằm thẳng nhìn trời, rút tay bơi vun vút qua bên kia sông, rồi lại bơi quay lại. Nó cho cách bơi của nó là những cách bơi rất bình thường và dễ tập. Cách bơi chó mới thật khó tập. Tôi kinh ngạc khi biết ở biển có người bơi hàng buổi dưới nước. Thằng Cù Lao bơi được hàng giờ. Tôi chỉ bơi năm ba phút đã đứt hơi mệt đến chết.
Thằng Cù Lao bảo tôi cùng bơi. Chúng tôi cùng vung tay để luyện cho quen. Sau đó cùng vung chân, cùng ngụp, cùng thở. Tôi tiến dần trong môn bơi ếch, tập sang môn bơi sải, tập nằm ngửa. Tôi và thằng Cù Lao vượt qua sông, sang ngồi hú hí trên bãi cát.