Một hôm khi bơi về gần bờ tôi thấy một bác già ngồi tắm. Vừa thấy chúng tôi, bác cười thân mật. Bác rút khăn vắt trên vai kì cọ chân tay coi bộ rất thú vị. Bác ngước mắt cười hì hì:
- Bọn bay bơi giỏi hung! Tao khen đó!
Tôi thấy hơi lạ lạ:
- Bác ở đâu đến tắm ở đây, hở bác?
Bác cười to hơn:
- Tao ở xứ này thôi!
Giọng nói của bác nghe quen quen.
Bác nheo mắt nhìn thằng Cù Lao:
- Bọn bay bơi giỏi, sau này sung vào đội thuỷ quân... Làm ông đô đốc cái chơi cho sướng!
Tôi sực nhớ giọng nói đó giống giọng ông Bảy Hoá.
Nhưng rõ ràng bác này không phải ông Bảy Hoá, vì bác này trẻ hơn, lại không có râu.
Tôi hỏi:
- Thưa bác, bác có bà con chi với ông Bảy không?
- Ông Bảy nào, chẳng biết!
- Ông Bảy Hoá đó, ông Bảy Hoá biết làm thầy tướng đó.
- Chẳng biết.
Bác nói xong lại cười. Cách cười đó làm tôi sinh nghi:
- Hay bác là ông Bảy Hoá?
Nhưng tôi ngờ ngợ:
- Có phải ông không ông Bảy?
Tôi và thằng Cù Lao cứ dòm dòm ngó ngó. Đời nào lại có một ông Bảy Hoá không râu. Từ nhỏ tôi chỉ thấy ông Bảy Hoá với một bộ râu dài thong dong đến rốn.
Bác đó đang kì cọ chợt đứng lên:
- Bọn bay về chưa? Tao về đây.
Bác vừa đứng dậy, thằng Cù Lao đã chạy đến dòm vào chỗ mông của bác. Nó nổi reo to:
- Đúng là ông Bảy! Ông Bảy có vết sẹo chỗ mông!
Tôi cũng dòm. Quả thật ông Bảy có một vết sẹo to bằng ngón tay chỗ xương cụt.
Chúng tôi reo hò:
- Ông Bảy, ông Bảy! Tại sao lại cạo râu đi ông Bảy?
Ông Bảy bị bắt quả tang, thú nhận:
- Tao là ông Bảy đây. Bọn bay có thấy tao trẻ lại không?
- Trẻ lại! Nhưng ngó nó chi chi!
- Tao trẻ ra như trai mười tám! Sao lại chi chi!
- Ai cắt mất râu ông, ông Bảy? Cắt làm chi ông Bảy?
- Cắt để trẻ lại, để được gia nhập tự vệ.
Ông Bảy cười, để lộ một hàm răng đều và nhỏ như hạt bắp. Cằm của ông Bảy nhọn chứ không phải vuông. Không ngờ ông Bảy có một cái miệng rộng như vậy!
Tôi và thằng Cù Lao cấp tốc mặc quần áo, chạy một mạch về báo cho mọi người biết là ông Bảy đã cạo râu, trông lạ lắm. Tôi còn kể việc ông Bảy có một vết sẹo. Mọi người đều cười vì không ai biết được việc đó.
Cả xóm vui rộn lên về việc ông Bảy mất râu. Sau khi cạo râu, tính của ông Bảy cũng hoá khác. Gặp tôi, ông không nói gì về chuyện Thập Điện Diêm Vương sẽ nướng những đứa trộm ổi. Ông nói ông sẽ cương quyết mài gươm lên đường giết giặc.
Thằng Cù Lao hỏi:
- Thế bao giờ ông lên đường?
- Khi cần tao đi. Nhưng cần chi đi đâu. Pháp ở Sài Gòn quay lại, thì Pháp ở Đà Nẵng không chịu ngồi yên đâu. Nhất định chúng sẽ quay lại, vì cũng là thực dân đế quốc cả. Tao sẽ đánh giặc ở đây cho chúng bay coi.
Thằng Cù Lao nghịch nổ trời chứ không phải "cắn hạt cơm không bể" như chị Ba tưởng. Khi nó ở một mình với cha nó, cái tự do quá trớn của nó còn hơn nhiều đứa khác.
Nó bắt chước thằng Thân đầu trọc chơi giật lá, lấy đầu húc vào bụng cha nó:
- Cho một chuỳ, ngã lăn quay nè!
Cha nó kêu lên:
- Ới cái con khỉ này!
Nó liền thu người lại, mắt lấc láo, tay quặt ra sau lưng gãi gãi, điệu bộ giống như một con khỉ. Vừa gãi nó vừa nói:
- Con khỉ đây này! Con khỉ đây này!
Làm trò con khỉ xong, nó làm trò cá bơi, rùa bò, đi chổng ngược, nom rất lạ. Làm trò xong, nó chạy tới ôm chặt vào lưng cha nó cười hì hì, bắt kể chuyện:
- Ở ngoài nớ... Chuyện đã nghe rồi mà cha cũng cứ kể đi kể lại. Về đây sao không kể đi?
Cha nó khẩn khoản:
- Có thả ra không? Ngoài nớ tao nhớ trong ni, tao mới kể hết mọi chuyện trong ni! Còn về trong ni, cái chi ngoài nớ mày biết cả, kể sao được?
Tôi đứng nép ngoài cửa, đã hiểu vì sao thằng Cù Lao biết hết chuyện trong ni, chuyện nuôi tằm, làm mía, chuyện bà Hiến, chuyện ông Bảy... nó biết hết, là vì cha nó " nhớ trong ni" đã kể cho nó nghe hết. Có việc cha nó kể đã mười lần, sau đó cha nó vẫn cứ kể lại.
Thằng Cù Lao mách với cha nó là nó thấy cái sẹo...
- Cái sẹo chi?
- Cái sẹo của ông Bảy. Ông Bảy rơi xuống chòi bắp, xóc vào con dao, thành sẹo chỗ mông! Cha kể vậy đó.
- Ủa! Chớ mày dòm chi lạ vậy?
- Có dòm cái sẹo mới biết là ông Bảy Hoá. Vì ông cạo mất râu.
Chú Hai quát:
- Về đây đã bảo đừng làm những trò bậy bạ!
Thằng Cù Lao đồng ý là không nên làm những chuyện bậy bạ và sau này nó đi làm nghề. Nghề đó là nghề hàn nồi. Trước khi làm nghề hàn nồi, nó phải tập bơi. Tập bơi để đánh giặc. Vì giặc từ trong Nam ra hoặc từ Đà Nẵng vào đều phải vượt sông. Phải tập bơi thật giỏi mới thắng được giặc.
Từ hôm anh Bốn Linh ở huyện về cho biết Pháp đánh ta ở Nam Bộ, ai gặp anh cũng hỏi, cũng muốn biết tin tức một cách rõ ràng. Ông Bảy Hoá còn muốn vào Nam Bộ đánh bọn xâm lăng. Tôi và thằng Cù Lao không chỉ tập bơi mà còn luyện các môn võ của anh Long dạy ở chòm đa Lí. Anh Bốn dặn chớ đem những chuyện học võ ở chòm đa Lí nói cho người khác biết, vì đó là những việc bí mật. Khi đã biết đó là bí mật thì ở trong tôi những việc đó cứ muốn tràn lên. Có lúc tôi phải cố đè xuống. Mỗi buổi sớm, tôi và thằng Cù Lao ra trước sân luyện miếng võ trói, võ gói. Đối với bọn trẻ trong làng, nhất là mấy đứa cao giò, tôi ngứa ngáy muốn thử cho chúng một miếng trói để cho chúng biết mặt...
Chị Ba đi dự lớp huấn luyện ở huyện về, công việc của chị càng bận rộn. Có đêm chị phải thức khuya chép những bài học, chép lại những câu hay chị đã nghe được. Chị đọc cho tôi nghe một vài đoạn: "Ta đã giành được tự do độc lập. Đời đã đổi mới. Trước đây ta nai lưng làm việc cho đế quốc. Nay ta làm việc cho Tổ quốc ta. Ta làm việc tốt thì Tổ quốc sẽ giàu mạnh. Ta phải làm việc cho ra hồn".
Chị Ba đọc xong, nhìn tôi:
- Cục nghe chưa? Phải làm việc ra hồn, không phải đi vật lộn với bọn chăn trâu, bị cục u trên trán đâu!
Chị đọc tiếp: "Những người bị áp bức như chúng ta, trong nước có đến hàng triệu, trên toàn thế giới có hàng mấy trăm triệu. Họ rất tích cực ủng hộ chúng ta. Còn bọn đi áp bức bóc lột chỉ là một nhóm rất ít. Một nhóm rất ít không thể chống lại hàng trăm triệu người. Nhất định chúng ta sẽ thắng!".