Салянік. Заспявай…
Ліда. Што?
Салянік. Што хочаш… Заспявай, Лідка… Жаночая песня — малітва… Пра косы ведаеш? Гэта… ой, чыё ж та… поле… (Заціхае.)
Ліда. Не ведаю…
Салянік. Усё адно заспявай…
Ліда. Не ведаю!!
У праломе з’яўляецца Жанчына з дзіцем. І палілася чыстая ціхая песня:
Крывавым заравам успыхнула ракета.
Дугін. Пайшлі, мужыкі! Лапаткі ў рукі — пакажам ім кузькіну маць! Ура-а-а!!!
Усе выскокваюць праз вокны. І грознае, страшнае «ўра» пакацілася над зямлёй, перарасло ў крык-стогн «а-а-а». Стрэлы, выбухі, тупат тысяч ног па зруйнаванай зямлі.
Песня абрываецца.
Зацямненне.
Дзея другая
Руіны рачнога вакзала. Бой грыміць недзе далёка. Мокры да апошняе ніткі, сядзіць на камянях Адуванчык. Есць размоклы шакалад і горка плача. Каля сцяны сушыцца Дзерваед.
Адуванчык. Дзед, чаму яна ўтапілася? Я плаваць не ўмею і выплыў… Чаму я выплыў? Я ж вады баюся… У плыт як дасць — у яе толькі калені мільганулі… А я выплыў… Ой, сволачы! Ой, гады… Ну, чаго ты маўчыш?
Дзерваед. А ты паплач… Яно нічога… Паплач… Табе трэба плакаць…
Адуванчык. Яна прыгожая была? Га, дзед? Ліплі ж усе да яе…
Дзерваед. Прыгожая…
Адуванчык. А я падсмалены і пакусаны… Чаго ж яна так да мяне… Я ёй пра цыганку расказаў… Пасмяялася, а потым рукой вось так правяла… Я, кажа, і ад вады на цябе закляцце зраблю…
Дзерваед. Баба што хочаш можа… Калі душой любіць… Гэта сіла…
Адуванчык. А можа, яна гэтым закляццем усе свае сілы аддала? Каб я жыў?
Дзерваед. Можа…
Адуванчык. Нарадзіць хацела… Я, кажа, Лёнька, ад цябе колькі змагу — столькі нараджу… Колькі на руках у мяне памерла… І колькі сама забіла… Столькі і нараджу… Тады душа супакоіцца… А чаго ў яе душа неспакойная была? Фрыцаў жа забівала…
Дзерваед. Бабе дзяцей трэба няньчыць, а не…
Адуванчык. Цяперака мне вады можна і не баяцца…
Дзерваед. Можна…
Адуванчык. Хочаш шакаладу?
Дзерваед. Давай…
Без гімнасцёркі, з кацялком у руках падыходзіць Дугін.
Дугін. Ідзіце да кухні… Кашу ўжо даюць…
Дзерваед. То добра…
Дугін. Там і абсушыцеся… Чаго цябе трасе, малы? Застудзіўся?
Адуванчык. Застудзіўся…
Дзерваед. Пайшлі, Лёнька… Што б там ні было, а каша — першае дзела…
Дугін. Дзед, хочаш грамульку для сугрэву душы…
Дзерваед. Не хачу…
Адуванчык. Дай мне! (Бярэ ў Дугіна біклагу, робіць некалькі адчайных глыткоў, кашляе, закусвае шакаладам.) Пайшлі, дзед…
Адыходзяць. Дугін сядае на зямлю і, заціснуўшы паміж каленяў кацялок, есць салдацкую кашу. Падыходзіць Лейтэнант. Новенькая гімнасцёрка, новенькая фуражка, новенькія боты. Адным словам, з іголачкі. Нават і твар, здаецца, з іголачкі.
Лейтэнант. Тут першы ўзвод, баец?
Дугін. Тут…
Лейтэнант. Я са штаба дывізіі. Дзе камандзіра знайсці?
Дугін. Я камандзір…
Лейтэнант (прысеў побач). Слухай, у цябе тут служыць такі Дугін… Як ён?
Дугін. Ваюе…
Лейтэнант. Ты за ім нічога такога не заўважыў?
Дугін. Ладна, лейтэнант, не будзем у кошкі-мышкі гуляць… Дугін я. Што я павінен быў за сабой заўважаць?
Лейтэнант (ніякавата крэкнуў). Та-ак… Тады пару пытанняў да вас, старшына…
Дугін. Давай… Толькі я кашу даем… Галодны як сабака.
Лейтэнант. Еш, еш…
Дугін. Ты, калі хочаш, таксама да кухні падыдзі… У нас добрая каша сёння.
Лейтэнант. Не, дзякую, я ўжо снедаў.
Дугін. Ну, глядзі…
Есць кашу. Лейтэнант назірае за ім.
Лейтэнант. З якога года ваюеце?
Дугін. З сорак першага…
Лейтэнант. І ў якім званні пачалі вайну?
Дугін. Старшы палітрук…
Лейтэнант. Аднак вы выраслі… Такі малады і ўжо старшына… Як гэта так ліха ад старшага палітрука да старшыны?