Выбрать главу

Салянік. Гэта знаменіе…

Бушцец. Цьфу!

Адуванчык. Знаменіе… Стаю, здаецца, на снезе… Вакол ні душы… Ні хат, ні дрэў… Як вымерла зямля. Адзін роўны снег. Бог падыходзіць. З барадой і лысінай, усё як паложана… Здароў, кажа, Лёня… Здароў, кажу, хоць цябе і няма. Даю табе, Лёнька, медаль… Здымае сонца з неба і давай мне на галаву адзяваць… А яно гарачэннае! Мазгі ў чэрапе закіпаюць… Плачу, адпіхваю яго, а ён сонца мне як кепку на галаву…

Салянік. Благадаць на табе, Леанід…

Адуванчык. Галавешка на мне была, а не благадаць! Ачуняў, а яна во тут во, каля скроні дагарае… Выпаліла ўсё да мяса… І валасы не растуць…

Дзерваед. Ты б іх зачэсваў на гэта месца…

Адуванчык. Так што я ні агню, ні кулі не баюся… З агню тады нехта вынес, у партызанах адбыў, амаль год ваюю, і хоць бы драпіна… Кулі побач ціўкаюць… Ціў-у-у, ціў-у… Вуха толькі во сёння. І то не куляй.

Бушцец. Майму дзядзьку цыганка нагадала: загінеш ад гарэлкі. Напужа-ала — дваццаць гадоў не піў… Нават піва. І загінуў.

Салянік. Пачаў, значыцца…

Бушцец. Суседка над намі жыла. Яе мужык любіў гэта дзела. Пачала аднойчы ганяць яго, непачатую пляшку праз акно выкінула, а дзядзька на лавачцы сядзеў… Бутэлькай «Московской особой» па цемечку — цюк! І гатоў. Загінуў ад гарэлкі… (Нечакана.) А пахаваюць у брацкай?

Дзерваед. Каго?

Бушцец. Мішку…

Дзерваед. Схадзі зірні…

Бушцец. Не пайду! Нікога мёртвага не бачыў… Ні маткі, ні бацькі, ні сясцёр… І яго не хачу! Схадзі ты… Га, партызан? Скажы, даруй за мяне… Схадзі, партызан… Ну, чаго ты глядзіш? Сходзіш?

Дзерваед. То добра… Нешта з маладых нікога няма…

Бушцец. Усё ў кучу, як авечкі, лезлі. Толькі заляжам — са ўсіх бакоў да мяне паўзуць! Куды, маць вашу?! Па кучах толькі і лупяць. Усё адно паўзуць, вочы вытрашчыўшы. Мяне Мішка ў атаках і блізка да сябе не падпускаў. Смерць, кажа, дыхае нада мной, а ты побач — і табе пападзе… Адчуваў, ці што?

Праз пралом уваходзіць старшына Дугін. Камандзір аддзялення. Спакойны, высокі, мудрыя і трошкі жорсткія вочы. У руках нясе тэрмас, біклагу, рэчмяшок. Падышоў да байцоў, кінуў усё на зямлю, прысеў на тэрмас.

Дугін. Хто Саляніка бачыў?

Бушцец. Вунь ён святых разглядвае… Мацвей!

Салянік. Што?

Дугін. Цьфу! А я яго па траншэях шукаю… (Да Дзерваеда.) Партызан, чаму без каскі быў?

Дзерваед. Забыўся…

Дугін. Я табе забуду! (Да Адуванчыка.) Што ў цябе, малы?

Адуванчык. Вуха…

Дугін. Моцна?

Адуванчык. Баліць…

Бушцец. Гальчанскага забіла.

Дугін. Бачыў…

Дзерваед. Яшчэ хто?

Дугін. Усё… Больш ніхто не прыйдзе. Якавенку мінай яшчэ ў сваім акопе да атакі… Гураў і Варонін у санбаце. Гураў, мабыць, выкараскаецца… У яго тут (паказаў на грудзі) скразное… Варонін цяжкі… І ў шпіталь не павязуць — паўжывата выдрала… Адваяваўся… Так што сёння нам лафа… Па паўлітру на брата наркомаўскай выйдзе… З трэцяга ўзвода падкінулі… Там саўсім піць няма каму. Пастраення не будзе, строіць няма каго… Усёй роце падзяка за вышыню… Так што будзем вячэраць, хлопцы… Давай, партызан, сцяліце плашч-палатку… Хто хоча, можа НЗ адкрыць. Хаця тут усяго хопіць… Бушцец!

Бушцец. Што?

Дугін. Не што, а я! Хадзі сюды…

Бушцец (падыходзіць). Ну, я…

Дугін (шэптам, зацята). Ты ў склепе быў?

Бушцец. У якім склепе?

Дугін. Ты тут Ваньку не строй… Пакажы сваю фінягу!

Бушцец, крыва ўсміхнуўшыся, дастае з-за спіны трафейны эсэсаўскі корцік, падае Дугіну. Той разглядвае.

Бушцец. Ну што ты, старшына… Я б яго выцер ці ў сажалцы спаласнуў… Бачыў, там сярод двара сажалка? Лебедзі чорныя плаваюць… Любяць, паскуды, чорнае… А што там у склепе, калі не сакрэт? (І нечакана ўзвіўся.) А калі б ён быў і ў крыві?! Што з таго?! Я з атакі, а не з бульварчыка!

Дугін. Разгаворчыкі! (Спакойна, вяртаючы корцік.) Адным словам, вось што, Сярожа: загад Вярхоўнага ты ведаеш… Ведаеш ці не?