Вечар патушыў усе колеры, застаўся толькі адзін — шэры. I ў гэтым шэрым — бляск агню, срэбнае мігценне зорак, таямнічае, загадкавае святло месяца. Ці не напамінак гэта, што пасля ночы прыйдзе дзень?.. Зоркі льюць святло. Калі льюць, то павінен быць гук. Можа хто-небудзь у будучым перакладзе на музыку ззянне зорак, і тады чалавек пачуе нячутныя, дзівосныя сімфоніі.
Раптам я чую плач. Надрыўны, цягучы жаночы плач, з жудасным прычытаннем. Роспачнае галашэнне набліжаецца, яно ўжо на самым раз’ездзе. Па бліскучых у святле месяца рэйках ідзе жанчына, хапіўшыся абедзвюма рукамі за галаву, і яе літанні гучна разносяцца па цёмным полі.
— А мая ж ты д-о-о-нька, асірацелі мы з табо-о-ю, а ён жа цябе так зва-а-ў, так ён цябе клі-і-каў, не пабачаць яго твае во-о-о-чкі...
Роспачны, балючы рэчытатыў плыве над полем, над рэйкамі, і страшная здагадка абпальвае ўсю істоту: гэта ж памёр Пацалуйка, а Алеся паехала...
I яшчз адну ноч прыйшлося правесці ў Мінавым шалашы. Агню не раскладвалі, і ў гарлавіну шалаша глядзелі яркія жнівеньскія зоркі. Мігцелі яны ўрачыста і патаемна ў сваім высокім вечным спакоі.
Назаўтра быў сонечны дзень, трымцела над полем сіняватая смуга, а ў блакітным бясхмар’і лятала белая лёгкая павуцінка. Поле, якое адшумела ячмянямі, жытамі і аўсамі, чакала новата засеву. Але сейбіты ў той дзень не прыйшлі.
Труну на зялёны пагорак могілак прывезлі на машыне. Яна рухалася павольна і неяк урачыста, а за ёй у нямым маўчанні ішла вёска. Сівыя, чорныя, русыя непакрытыя галовы мужчын, белыя і чорныя жаночыя хусткі. Труна абабітая чырвонай тканінай, і замест крыжа — пафарбаваны ў чырвоны колер драўляны абеліск з пяціканечнай зоркай...
— Мы паставім табе гранітны помнік, Максім. Ты, як першы калгаснік, заслужыў... I зробім жалезную агарожу, — гаварыў над жоўтай пясчанай магілай высокі, вузкатвары чалавек.
У маўклівым натоўпе, што згрудзіўся на могілках, я ўбачыў Сашку. Яго прыгожы, малады твар быў засяроджаны і зацяты. Хлопец зірнуў на мяне, твар яго перасмыкнуўся ні то здзіўленнем, ні то рашучасцю. Сашка апусціў вочы і зноў узняў іх на мяне.
Грымнуў нястройны залп з драбавікоў. На чырвоную крышку труны паляцелі жмені жаўтапёсу.
Сцяжынкай з могілак я пайшоў на раз’езд. На паўдарозе мяне дагнаў Сашка. Ён быў узбуджаны, хваляваўся, і я бачыў па яго твары, што яму хочацца сказаць нешта надзвычай важнае. Я ўзяў яго пад руку.
— Харошы чалавек быў Максім,— сказаў я.
— Харошы,— адказаў хлопец ледзь чутна, аднымі губамі, і паглядзеў мне ў вочы...