Згодна з тагачаснымі прадпісаннямі і традыцыямі, арганізацыяй абароны замкаў займаліся найперш мясцовыя ўладныя структуры. Але не толькі. Больш высокая адміністрацыйная ўлада таксама лічыла гэта адным з галоўных сваіх клопатаў. Адпаведна свайму статусу ваявода, напрыклад, адказваў за абарону замка і арганізоўваў яе ў сваім ваяводстве. Стараста займаўся гэтым самым у сваім старостве. Ваяводай у славянскіх народаў здаўна называўся военачальнік, правіцель, а ў Расійскай дзяржаве – той, хто стаяў на чале палка, атрада, горада. На сваіх землях яны адказвалі і за ахову дзяржаўнай мяжы, і за стан памежных замкаў, ад якіх, вядома, моцна залежала бяспека мяжы. Таму да “экіпіроўкі” замкаў адносіліся надзвычай сур’ёзна. У замках заўсёды павінна было быць дастаткова ваеннага рыштунку, а таксама таго, што неабходна на выпадак асады, вайны і іншых непрадбачаных сітуацый. Уладныя асобы дбалі пра замкавы арсенал, інтэнданцкія запасы. Іхнім клопатам былі шляхецкае войска, а таксама мясцовае апалчэнне.
Аднак геаграфічная асаблівасць беларускіх зямель была такой, што войны, аблогі, узброеныя сутычкі, напады на іх былі амаль няспыннымі. Гэта вымагала адпаведных дзеянняў, значыць, патрабаваліся і пэўныя арганізатары іх. Давялося ўводзіць у ваяводствах і староствах спецыяльных чыноўнікаў – ураднікаў па пытаннях абароны. Ураднікі вялі ўлік шляхты, якая павінна несці службу, склікалі шляхецкае войска, арганізоўвалі яго навучанне, праводзілі трэніроўкі, сачылі за матэрыяльным забеспячэннем.
Займаліся развіццём і падтрыманнем абарончых магчымасцяў замкаў і гараднічыя. Яны адказвалі за захаванне іх “в целости для часу потребы от неприятеля”. Калі патрабавалася, гараднічыя арганізоўвалі аднаўленне земляных валоў вакол замкаў, падтрымлівалі ў належным стане равы з вадой, драўляныя часткі ўмацаванняў, дбалі пра іх пашырэнне і збудаванне новых. Непрыступнасць і боегатоўнасць замка мусіла быць заўсёднай. Згадайма хоць бы, якія новыя, невядомыя сучасным наведнікам, сістэмы абароны замка адкрыліся падчас рэканструкцыі і аднаўлення Нясвіжскага замка.
Жыхары горада – мяшчане, а таксама шляхта Вялікага княства Літоўскага ў ХІV – ХV стагоддзях нароўні выконвалі вайсковую службу: “конно, збройно и оружно”. Гэта была нялёгкая справа, яна вымагала вялікіх затрат. Справіцца з ёй маглі толькі заможныя людзі. Таму на беларускіх землях у розны час і ў розных рэгіёнах у склад мяшчан уваходзілі розныя катэгорыі гарадскіх жыхароў.
У Вялікім княстве гэта былі рамеснікі, дробныя гандляры, купецтва і іншыя. У ХV стагоддзі да беларускіх мяшчан адносілі толькі тую частку рамеснікаў, купцоў, дробных гандляроў, якая падпарадкоўвалася магдэбургскаму праву. Сярод тых, хто выконваў вайсковы абавязак, былі конныя мяшчане – нашчадкі баяр, што пераехалі ў горад, але захавалі свае маёнткі, путныя, пасельскія – якія жылі ў маёнтках і сёлах. Гэта былі прывілеяваныя мяшчане і яны вызваляліся ад даніны. Аднак, нягледзячы на сваё далёка не беднае жыццё, ніхто не хацеў мець лішнія затраты, кожны ўмеў лічыць грошы і ашчаджаць свае багацці. Таму сярод тых, хто мусіў несці вайсковую службу, было нямала ахвотнікаў выкруціцца. Улада ж настойліва выкрывала гэта, змушала дакладна выконваць свае абавязкі.
Бяднейшыя жыхары Вялікага княства, хто не мог спраўляць службу па ўсіх правілах, бралі ўдзел толькі ў асобных яе відах, напрыклад, у абароне замка ад непрыяцеля. Аднак на ўскраінных землях Княства, дзе замкам надавалася асаблівая роля, да іх абароны далучалі як мяшчан, так і “зямян”. Сярод зямян былі як больш заможныя, так і бяднейшыя. У залежнасці ад гэтага яны па-рознаму выконвалі сваю вайсковую павіннасць. Наогул жа зямяне – гэта частка феадальнага саслоўя ў Вялікім княстве. Яны адносіліся да той катэгорыі насельнікаў, якая абавязана была несці вайсковую службу, а ў час вайны – з канём і рыштункам. І нават пазней, калі вайсковая служба стала прэстыжнай і да яе часта не дапускалі не толькі зямян, але і некаторых гарадскіх жыхароў, абароне замкаў надавалася прыярытэтнае значэнне.
У залежнасці ад свайго багацця месцічы маглі браць удзел разам з ваяводаю ў пагоні за ворагам, але толькі тады, калі мелі каня. Пешыя абаранялі сам замак. Калі ўзнікала небяспека, у замках выстаўлялі назіральную стражу. Яна несла вахту на сценах і вежах, ахоўвала подступы. Але гэта не магло гарантаваць засцярогу ад раптоўнасці і нечаканасці. Дзеля большай бяспекі і надзейнасці выстаўляліся дазорныя атрады ў полі. Яны мусілі паведамляць пра небяспеку, якая пагражала не толькі свайму замку, а і суседнім. Значыць, ужо тады існавала своеасаблівая калектыўная абарона.