Андрэй узняўся, узяў пусты слоік. Казіміраўна з Манькай спалохана перазірнуліся.
— Зараз буду, толькі налью яшчэ піўка,— заспакоіў жанчын хлопец.
Варона некуды зляцела. Як ні шукаў яе Андрэй — не мог нідзе згледзець. Мо паляцела яна да другой піўнухі, дзе не так ашчадна абсмоктваюць рыбіныя косткі, дзе шчадрэйшая і багацейшая публіка…
Да акенца піўнога ларка цягнулася даўгаватая, чалавек на пятнаццаць-дваццаць, чарга. Андрэю захацелася пастаяць, і ён прыткнуўся за спінай апошняга. Ім быў дзядок з самаробнай кавенькай у руцэ.
Андрэй думаў. Думаў аб усім і ні аб чым. Але раз-пораз у думкі ўсё роўна ўрывалася Марына.
«Паўтара года разам штодня. Было так лёгка і бесклапотна. Думаў, нарэшце знайшоў сваё, адзінае, на адведзены Богам век, аж не. Усё нашмат складаней, намнога заблытаней. Балюча да помраку ў галаве ўсё ўзгадваць… Вар’яцтва! Д’ябальшчына! Але не і яшчэ раз не! Я таксама маю гонар. Ніколі ні цвярозы, ні п’яны пасля таго здарэння не набяру нумар яе тэлефона. Проста я выкрасліў яго з памяці — выкрасліў! Урэшце — трэба мець мужнасць і гонар. Без гэтага які ж ты мужчына… Кожны з нас, людзей, мае права зрабіць свой выбар, кожны… Шкода аднаго, што з-за гэтага часам руйнуюцца лёсы не толькі асобных людзей, але і цэлых народаў, нацый… Ха, ну і заносіць цябе, хлопец. Але ж чаму заносіць? Хоць бы ўспомні Платона. Ягоную Атлантыду. Там жыццё атлантаў пачало мяняцца з таго моманту, як парушылася дабрадзейнасць, знікла згода між людзьмі, з’явілася сквапнасць, здрада. Вось ужо гэта здрада. Няхай бы гарэла яна сінім полымем… А яшчэ, здаецца, атланты адчулі культ сілы. Платон казаў, што на змену боскім законам прыйшлі чалавечыя. Не, не ўсё так проста, як здаецца, чалавек абавязаны плаціць за свае грахі. Мо я за іх і расплачваюся. Расплачваюся, як атланты, дзеці Пасейдона, расплаціліся перад Зеўсам. Але ж мая катастрофа ў параўнанні з іхняй — мізэр, пшык. У такім выпадку чаму сцвярджаюць, што кожны чалавек з’яўляецца бязмежным сусветам. Значыць, і мая трагедыя — трагедыя цэлага сусвету. Вось так, Марынка, ты прычына трагедыі цэлага сусвету…»
Чарга рухалася вельмі марудна. Увесь час наперад лезлі тыя, хто каля гэтай піўнухі быў «прапісаны» месяцамі, а то і гадамі.
Тоўстая, як парафінам налітая, прадаўшчыца не паспявала складваць у шуфлядку скамечаныя купюры. Піва лілося ракою. Жаласліва дзвінькалі пустыя слоікі, задаволена басілі трохлітровікі з пенкаю праз горла.
— Дакуль у хвасце стаяць будзеш? — шмарганула за Андрэеву руку Казіміраўна.— Людзі пазней за цябе пайшлі да ларка і ўжо п’юць, а ты? — Казіміраўна не на жартачкі злавалася. Давай слоік і грошы — я сама вазьму.
Андрэй моўчкі паслухаўся. Казіміраўна параспіхвала падпітых мужчын, прабралася да акенца. Праз пяток хвілін яны зноў сядзелі ўтраіх пад разгалістым дрэвам, на ўгрэтай сонцам зямлі.
Першая прыклалася да слоіка Манька. Піла няспешкі і доўга, з застылай усмешкай у вачах. Нарэшце адарвалася, перадыхыула, цярнуўшы далонню вусны.
— Ух і добра. Але ж півам душы не абманеш. Ці праўду я кажу, Казіміраўна?
— Табе абы хутчэй бельмы заліць. Яшчэ паспееш, дзень жа і да полудня не дакаціўся.
Цяпер піла Казіміраўна: узахлёб і не смакуючы. 3 куткоў рота сцякалі вузенькія, здавалася, бясколерныя ручайкі.
***
Андрэй сумаваў. Ён глядзеў наўкол, а ў вачах быў той вечар: кафэ, ціхая неназойлівая музыка, ветлівыя афіцыянты, ён за столікам у самым кутку, цьмянае асвятленне. Яму добра, бо крышку выпіў і нямашака куды спяшацца. Ніхто не дакучае — ён адзін. Тут цёпла і ўтульна, а на вуліцы халодны і дажджлівы лістапад, голыя і шэрыя да чарнаты дрэвы. Там хрыпаты і студзёны вецер паддзімае пад апраткі, шкуматае нагавіцы. зрывае з галоў шапкі. На вуліцы няўтульна, а тут добра. Але вось да яго афіцыянт падсаджвае дзяўчыну. Яна таксама адна, з выгляду някідкая і апранута не вельмі каб. Няхай сядзіць, што Андрэю да яе. Ён няспешкі пацягваў віно, а яна кактэйль. Маўчалі. Толькі ж доўга так нельга. Проста няёмка.
— Я Марына.
— А я Андрэй.
— У мяне сёння саракавіны па бацьку, і я хачу адна ўспомніць яго. Дужа не люблю, калі за сталом гавораць шмат няшчырых і добрых слоў пра тых, каго няма.— Дзяўчына адпіла глыток з фужэра.— Я зразумела толькі пасля бацькавай смерці, што паважаць і любіць людзей трэба пры іх жыцці, калі гэта ім вельмі патрэбна. А пасля смерці… — Марына цяжка ўздыхнула.