36
Ніколі ўжо не растане
Гэты стаптаны снег,
Не паржавеюць ніколі ўжо
Гэтыя мечы,
I не струхлеюць дзіды,
I ўжо ніколі не будзе
Канца
Гэтай лютай бітве
На гэтых крывавых,
З нябёсамі злучаных
I ў наступнасць
Упісаных,
Берагах.
37
З дружынай сваёй —
Уцалелай рэшткай —
Кіруешся ў змрок
Занямелага адвячорка.
I ўсё даўжэе адлегласць
Між тым,
Што было
I што ёсць,
І ўсё больш
Ты застается ў мінулым,
I застаецца мінулае
У будучыні
Усё больш.
38
Накрэсліваюць шляхі
У кнізе твайго жыцця
Свае думныя ўзоры.
У бітвах,
Паходах,
Здзяйсненнях,
Задумах,
Стратах
Мінае твой век
I, мінаючы, набывае
Тваё аблічча.
39
Ад'ехаўшы —
Азірнешся:
Нізкае неба,
Глыбокі,
Зрушаны снег,
I на снезе
Мёртвыя ваяры —
Свае i чужыя.
Так учынілася
I хіба
Можа ўчыніцца
Інакш т а к о е ?
Toe,
Што бачыш апошні раз,
З табою развітвацца
Не захоча.
40
Чуйнаю думкай —
Ранаю чуйнай —
Слухаеш рэчаіснасць.
Што набрыняла,
Сабралася,
Падступіла
Да самай паверхні
I аб'явіцца хоча?
Дзе неабходна
Твая прысутнасць
Е як
Мусіш паводзіцца,
Каб сваё
Убіралася ў моц,
А чужое
Не мела моцы?
Усюды прысутнічаеш,
Ba ўсіх
Выпытваеш думку,
Але сваю
Нікому не адкрьшаеш,
Але ў сваю
Не ўпускаеш нікога.
41
Засвойваеш
Iспазнаеш
Cawrae большае,
Што чалавек
Можа,
I самае большае
Гэтаксама —
Чаго не можа.
Бываеш
У неба ў гасцях
I ў пекла,
Раішся з птушкамі,
З гадамі,
Ca звярамі,
I там,
Дзе для іншых —
Мяжа,
Для цябе —
Магчымасць.
42
Не можаш уваскрасіць
Сваіх мёртвых
Сяброў-ваяроў,
Што палеглі ў бітве,
Ды можаш
Уваскрасіць
I нанава ўвесці
У займішча новага дня
Замоўклую бітву —
Няхай сама
Яна вызначае:
Навошта
Так непадзельна
I так асобна
Злучыліся ў чалавеку
З целам душа
І з душою цела.
43
Згуба
Бяжьщь па тваіх слядах,
Табе падае руку
Здрада,
Дарогу табе заступае
Жах.
А ты ўсё адно
Застается жывым
Заўсёды:
Раптоўны ратунак
Цябе беражэ,
Імгненнае выйсце
Цябе пільнуе.
44
Не назіраў —
A бачыў,
Не слухаў —
Ачуў,
Крылаў не меў —
A лётаў.
Быў там,
Куды сцежкі не дасягаюць,
I рэчы,
Якія не маюць наймення
У мове людской,
Разумеў.
45
Нібы груганы — ахвяру,
Цябе апаноўваюць
Змрочныя,
Горкія,
Цяжкія думкі.
I не хапае
На тэты раз моцы,
Каб ix адпрэчыць,
І не хапае
На гэты раз шчасця,
Каб ix адолець
I павярнуць наўпроць.
Звернуты вочы
Углыб сябе.
Каб адразу
Ўсё зведаць i вырашыць,
Падаешся,
Прымаючы выклік,
Насустрач нязведанай долі —
Бядзе.
46
На чоўне
З малымі сынамі,
Апосталамі малымі,
Плывеш схаладнелай вадой
Да супротных князёў —
Хаўруснікаў i варагоўцаў.
Надоечы цалавалі
Яны святы крыж,
Прысягаючы,
Што не прычыняць
Табе аніякай шкоды.
Але калі прыплывеш,
Яны раптам
Прысягу зломяць.