З некалькiх асцярожных Юркавых слоў вынiкала, што пачуццё да суседкi па парце вытрымала праверку часам. Мяне гэта не ўсцешыла. Тымi днямi я ажно двойчы сустракаў Ларысу з Окаркам.
Першы раз яна толькi прысутнiчала сярод дваровай публiкi, што слухала Валеркавы песнi пад гiтару. Калi я праходзiў паўз альтанку, адтуль даносiўся ягоны прыемны чысты голас:
У не-е-й такая маленькая грудь,
А губы, губы алые, как маки.
Уходит капитан в далекий путь
И любит девушку из Нагасаки...
Другi выпадак быў не такi бяскрыўдны. Да ачмурэння нарэзаўшыся на даху нашага дома ў карты, мы выправiлiся ў кiнатэатр "Радзiма". Следам пацягнуўся сын п'янiцаў з першага пад'езда Ваня Шпакаў, вучань 4-га класа з букетам самых сумнеўных схiльнасцяў. Ваня ўжо стаяў на ўлiку ў мiлiцыi - за тое, што скруцiў нiпелi ў аўтобусе з узбекскiмi артыстамi, якiя выступалi ў Полацку пасля знакамiтага ташкенцкага землятрусу.
У кiнатэатры iшоў адзiн са страшэнна папулярных у жыхароў нашага горада iндыйскiх фiльмаў, але сеанс быў дзённы, i мы выгодна ўладкавалiся на першых радах напалову запоўненай залi. Як толькi кiнагероi пачалi цалавацца, чацвёртакласнiк Ваня жыццярадасна галёкнуў: "Глядзiце, сасуцца!" Бiлецёрка паклiкала дзяжурнага пажарнiка, якi выгнаў крыкуна, а заадно i ўсю нашую брацiю на вулiцу. У дзвярах я азiрнуўся: на пустым заднiм радзе сядзела Ларыса з Окаркам.
Першага верасня нас заместа заняткаў зноў на два тыднi завезлi ў вёску капаць бульбу. На полi класны першым чынам праверыў у "гусей" вёдры. Гэтым разам абышлося без вынаходак, аднак неўзабаве бабуля, у якой жылi Окарак i кампанiя, абвясцiла, што тыя ўкралi ў яе з шафы пятнаццаць рублёў i бутэльку вiна, i "гусей" адправiлi дахаты. Я тужыў па сваёй Галi i цiха зайздросцiў Юрку, якi цягаў Ларысе вёдры, прыносiў ёй з чужых садоў салодкiя грушы i збiраў на ўзлеску каля бульбянiшча лiловыя букецiкi верасу.
Гэтая iдылiя мусiла мець працяг. Калi мы вярнулiся ў горад, Юрка раскрыў карты: у суботу бацькi з'едуць на летнiк, i Ларыса прыйдзе да яго на пляшку вiна, што ўжо чакае iх у вядомай мне схоўцы. У мяне Юрка папрасiў транзiстар "Акiян", каб злавiць музычны выпуск "Голасу Амерыкi".
З той суботы ў Юркавым лёсе i загучала трагiчная нота. Ранiцою пасля дня "X" я патэлефанаваў яму, але, пачуўшы мой голас, Юрка паклаў трубку i больш не адгукаўся. Я падумаў, што Ларыса яшчэ ў яго, i вырашыў пакiнуць сябра сам-насам з новымi пачуццямi i перажываннямi.
У панядзелак ягонае месца ў класе засталося пустое. Што прычынiлася, калi ён павiнен быў "да канца быць мужчынам", я даведаўся на лавачцы каля Дзвiны толькi праз тыдзень. Усе тыя днi Юрка адседжваўся дома i не падыходзiў да тэлефона. Юркавы вочы правалiлiся, а нос завастрыўся i зрабiўся падобны да дзюбы грака-альбiноса. Памятаю, што ўсе здагадкi круцiлiся ў маёй наiўнай галаве вакол дзвюх асноўных версiяў: iмпатэнцыя i брыдкая хвароба. Насамрэч, здарылася зусiм iншае.
Чакаючы ў тую суботу Ларысу, ён зрабiў вусцiшнае адкрыццё: схоўка за цёмна-зялёнымi тамамi "Сусветнай гiсторыi" была пустая. Хтосьцi з бацькоў знайшоў пляшку i захапiў яе на летнiк. Грошай на яшчэ адну ў Юркi не хапiла. Гонар не дазволiў яму нi адчынiць Ларысе дзверы, нi з'явiцца ў класе. Калi Юрка апавядаў пра гэта, яго калацiла як у лiхаманцы. Мяне дасюль здзiўляе, што ён наогул здолеў расказаць пра сваю драму.
Я не прыдумаў нiчога лепшага, чым засмяяцца i сказаць, што людзей з такiм самалюбствам, напэўна, адзiн на мiльён. Гэта аказалася жудаснай памылкаю, хоць, далiбог, я i сёння не ведаю, як павiнен быў паводзiцца.
Там, на нашай лавачцы над ракой, я гаварыў яшчэ нешта - што Ларыса ўсё зразумее, што ён, Юрка, выключны чалавек, што я веру ў iх каханне i нашае сяброўства. Сустрэўшыся з iм вачыма, я здрыгануўся: ягоны твар зрабiўся мёртвай пагардлiвай маскай. Юрка падняўся i, злёгку пакланiўшыся мне, прамовiў: "Вы свободны, сударь". Я i зараз бачу, як ён, рослы i сутулы, з паднятым каўняром брунатнага плашча, брыдзе па беразе ў сутонне, назаўсёды аддаляючыся ад мяне, i за iм бяжыць абчапляны ваўчкамi здзiчэлы белы дварняк.
Пасля выхадных класны паведамiў, што бацькi перавялi Весялова ў iншую школу.
Потым мы сустракалiся адно выпадкова i нiколi не размаўлялi. Дый што я мог яму сказаць? Што Ларыса "ходзiць", як гэта тады называлася, з Окаркам i што ён заняў у класе Юркава месца каля сярэдняга вакна? Альбо што неяк мы гулялi з Окаркам у настольны тэнiс i, застаўшыся з iм адзiн на адзiн, я з халадком нянавiсцi пад сэрцам удавана абыякавым тонам запытаўся, што ў яго з Жылкiнай, а ён з нахабным спакоем, дапытлiва пазiраючы мне ў вочы i расцягваючы словы, адказаў:
"Е...сь... Нае...сь и выкину. А хошь - тебе отдам".
За такi адказ трэба было кiнуцца на Окарка з кулакамi, але я ведаў, што ён паўсюль ходзiць з ножычкам. Другi "гусь", Iгар Гарачоў, той самы, што хварэў у восьмым класе на ганарэю i пасадзiў настаўнiка працы на цвiк, ужо сядзеў за групавое згвалтаванне саракагадовай жанчыны са шклозавода, якую гвалтаўнiкi, такiя ж падлеткi, як Iгар, злавiлi перад начной зменай i, заклеiўшы рот пластырам, зацягнулi ў будаўнiчую бытоўку. На судзе ён трымаўся героем i адмовiўся прызнаць сябе вiнаватым на той падставе, што нiчога не рабiў, а ўсяго толькi трымаў "цётку" за нагу.
У красавiку ў Ларысы нарадзiўся дзiцёнак. У нашай школе гэта быў другi выпадак. Летась дзесяцiкласнiца Iрка Кляпацкая нарадзiла маленькага япончыка ад кагосьцi з замежцаў, што наладжвалi абсталяванне на нафтаперапрацоўчым заводзе. Мая Галя сказала, што дзiця ў Ларысы атрымалася сямiмесячнае i што, як нi дзiўна, гэта якраз добра, прынамсi, значна лепей, чым калi б яно прыйшло на свет на месяц пазней.
У адрозненне ад Iркi, якая ўжо ў радзiльнi адмовiлася ад малога i здавала з аднакласнiкамi выпускныя экзамены, Ларыса пакiнула дзiця сабе i ў школу не вярнулася. Пад час экзаменаў яе можна было ўбачыць з каляскаю ў парку культуры i адпачынку iмя 50-годдзя "Великого Октября". Шчаслiвы татуля тады ўжо цягнуў тэрмiн, бо аднаго разу ў традыцыйнай суботняй бойцы пад таполямi каля танцпляцоўкi пусцiў у ход свой ножык, але не патрапiў уцячы ад мiлiцэйскага нарада. Калi я сустракаў Ларысу з малым, мне заўсёды думалася, што яе сын вырасце, парэжа каго-небудзь ножычкам i ўслед за бацькам пойдзе на зону.