8
Malgraŭ tio, post certa tempo kaj sekve de leĝrompoj flanke tiel de mahometanoj, kiel de kristanoj, malamo kaj malamikeco ekestis inter ili. Sendepende de tiu ĉi fakto ĉiuj rakontoj de mahometanoj, kristanoj kaj aliaj estas simple elpensaĵoj, kiuj havas la fonton de fanatikeco aŭ senscio, escepte se ili naskiĝas de malamikeco.
9
Ekzemple mahometanoj diras, ke Mahometo disfendis la lunon, kaj ke ĝi falis sur la monton de Mekko; ili pensas, ke la luno estas malgranda korpo, kiun Mahometo dividis en du partojn, kaj ĵetis unu el ili sur tiun ĉi monton kaj la alian sur alian monton.
10
Tiaj rakontoj estas puraj fanatikaĵoj. Ankaŭ la tradiciaĵoj, kiujn citas pastroj, kaj la historioj, kiujn ili konsideras riproĉindaj, ĉiuj estas troigitaj, se ne tute senfundamentaj.
11
Mallonge dirante, Mahometo aperis en la dezerto de Hijáz sur la araba duoninsulo, kiu estis senhoma, nefruktodona sovaĝejo, sabla kaj neloĝata. Kelkaj partoj, kiel Mekko kaj Medino, estas ekstreme varmaj. La popolo estis nomada, kun la kutimoj kaj moroj de dezertanoj, kaj tute senigita de edukiteco kaj scienco. Mahometo mem estis malklera, kaj la Korano estis originale skribita sur ŝafaj skapoloj, aŭ sur palmaj folioj. Tiuj ĉi detaloj indikas la staton de la popolo, al kiu Mahometo estis sendita. La unua demando, kiun li faris ali ili, estis: “Kial vi ne akceptas la Pentateŭkon kaj la Evangelion, kaj kial vi ne kredas je Kristo kaj Moseo?” Tiu ĉi demando kaŭzis al ili malfacilaĵojn, kaj ili argumentis: “Niaj prapatroj ne kredis je la Pentateŭko kaj je la Evangelio: diru al ni, kial tiel estis?” Li respondis: “Ili estis erarantoj; vi devas malakcepti tiujn, kiuj ne kredas je la Pentateŭko kaj je la Evangelio, se eĉ ili estas viaj prapatroj.”
12
En tia lando, meze de tiaj sovaĝaj gentoj, homo malklera verkis libron, en kiu per perfekta kaj elokventa stilo li klarigis la diajn atributojn kaj perfektecojn, la profetecon de la senditojj de Dio, la diajn leĝojn kaj kelkajn sciencajn faktojn.
13
Vi scias, ekzemple, ke antaŭ la observoj de la modernaj tempoj, t.e. dum la unuaj jarcentoj kaj eĉ ĝis la dekkvina jarcento de la kristana epoko, ĉiuj matematikistoj de la mondo konsentis, ke la tero estas centro de la universo, kaj ke la suno movas sin. La fama astronomo [12] , kiu estis protagonisto de la nova teorio, malkovris la sinmovadon de la tero kaj la senmovecon de la suno. Ĝis lia tempo ĉiuj astronomoj kaj filizofoj de la mondo sekvis la ptolomean sistemon, kaj kiu ajn diris ion kontraŭan al ĝi estis konsiderata kiel ignoranto. Kvankam Pitagero kaj Platono dum la lasta parto de sia vivo akceptis la teorion, ke la jara sinmovado de la suno ĉirkaŭ la zodiako ne devenas de la suno, sed pli prave de la sinmovado de la tero ĉirkaŭ la suno, tiu ĉi teorio estis komplete forgesita, kaj la ptolomea sistemo estis akceptita de ĉiuj matematikistoj. Sed en la Korano troviĝas kelkaj versoj, kontraŭaj al la teorio de la ptolomea sistemo Unu el ili estas: “La suno movas sin en fiksa loko” , [13] kio montras la fiksitecon de la suno kaj ĝian sinmovadon ĉirkaŭ la akso. En alia verso ni trovas: “Kaj ĉiu stelo movas sin en sia propra ĉielo.” [14] Tiamaniere estas klarigita la sinmovado de la suno, de la luno, de la tero kaj de la aliaj korpoj. Kiam la Korano aperis, ĉiuj matematikistoj mokis tiujn ĉi prezentojn kaj atribuis la teorion al nescio. Eĉ islámaj doktoroj, vidante, ke tiuj versoj estas kontraŭaj al la akceptita ptolomea sistemo, estis devigitaj aliklarigi ilin.
14
Nur post la dekkvina jarcento de la kristana epoko, preskaŭ naŭcent jarojn post Mahometo, la fama astronomo [15] faris novajn observojn kaj gravajn malkovrojn per la elpensita de si teleskopo. Esits malkovrita la sinturnadon de la tero ĉirkaŭ la akso, la fiksiteco de al suno, kaj ankaŭ ĝia ĉirkaŭaksa sinmovado. Evidentiĝis, ke la versoj de la Korano harmoniis kun la ekzistantaj faktoj, kaj ke la ptolomea estis nereala.
15
Mallonge dirante, multaj orientaj popoloj estis edukataj dum dektri jarcentoj en la ombro de la religio de Mahometo. Dum la mezaj jarcentoj, kiam Eŭropo estis en plejprofndo de barbareco kaj sovaĝeco, la arabaj popoloj superadis la aliajn naciojn de la mondo en instruiteco, artoj, matematiko, civilizacio, administra sistemo kaj en aliaj sciencoj. La klerigitne kaj edukinte de tiuj arabaj gentoj, la fondinto de la civilizacio kaj de la perfektecoj de l’ homeco inter tiuj diversaj rasoj estis la malklera homo, Mahometo. Ĉu tiu glorega homo estis ĉiurilata edukanto, aŭ ne? Justa juĝo estas necesa.
VIII.
BÁB.
1
Kio rilatas al Báb [16] – mia animo estu ofero al li! – en la juna aĝo, t.e. kiam li atingis la dudek-kvinan jaron de sia benita vivo, li elpaŝis por proklami sian Aferon. Estas ĝenerale konsentite de al Shí‘ah-anoj, ke li neniam lernis en iu lernejo kaj ne ricevis sian scion de iu instruisto; la tuta loĝantaro de Shíráz atestas ĉi tion. Malgraŭ tio li subite aperis antaŭ homoj, riĉa per plej kompleta erudicio. Kvankam li estis nur komercisto, li konfuzadis ĉiujn ‘ulamá-n [17] de Persujo. Tute sola, en maniero ekster ĉia imagebleco, li defendis la Aferon kontraŭ la persoj, kiuj estsa konataj pro sia religia fanatikeco. Tiu respekteginda junulo levis sin kun tia povo, ke li ekskuis la fundamentojn de la religio, moraleco, karaktero, kutimoj kaj moroj de Persujo, kaj estigis novajn regulojn, novajn leĝojn kaj novan religion. Kvankam la ŝtataj eminentuloj, preskaŭ ĉiuj pastroj kaj gvidantoj de la publika vivo levis sin por lin faligi kaj neniigi, li sola kontraŭstaris al ili kaj movis la tutan Persujon.