Выбрать главу

У жніўні 1914 года Андрэя Пракапчука прызвалі ў войска. Служыў салдатам у першай роце лейб-гвардыі Пецярбургскага палка, дакладней — яго запаснога батальёна. Неяк выпадкова вывіхнуў нагу і трапіў у шпіталь. А ў шпіталі сустрэў свайго земляка з Жыровічаў Аляксандра Станкевіча, які служыў фельчарам. Менавіта Станкевіч і павярнуў лёс Пракапчука да яго будучай прафесіі. Ён уладкаваў Андрэя ў шпіталь, а пасля параіў паступаць на курсы ротных фельчараў. Што і было зроблена.

Пасля курсаў Андрэй Якаўлевіч Пракапчук вяртаецца ў Беларусь. Пэўны час працуе настаўнікам на Нясвіжчыне. Разам з сябрамі арганізоўвае гурткі па ліквідацыі непісьменнасці, хаты-чытальні, рыхтуе спісы на падзел памешчыцкіх зямель...

Аднак нядоўга існавала савецкая ўлада на Нясвіжчыне. У лютым 1918 года яе займаюць войскі кайзераўскай Германіі. Пачынаюцца здзекі, рабункі, арышты. Быў схоплены і Андрэй Пракапчук. Яго адвезлі ў Нясвіж і кінулі ў вязніцу.

Праз некаторы час пасля неаднаразовых просьбаў і пісьмовых прашэнняў сялян розных вёсак, Андрэя Пракапчука адпускаюць пад каменданцкі нагляд.

Апынуўшыся на волі, Андрэй Якаўлевіч адразу заняўся падпольнай работай, пачаў гуртаваць надзейных людзей. Неўзабаве ён арганізаваў партызанскі атрад, які ў траўні 1918 года наладзіў сувязь з іншымі атрадамі.

У канцы лістапада 1918-га немцы пакінулі Нясвіж. Атрад Пракапчука заняў асноўныя гарадскія ўстановы. Зноў быў створаны рэвалюцыйны камітэт. Андрэя Пракапчука прызначаюць камісарам Нясвіжа.

У 1920 годзе наш зямляк паступае на медыцынскі факультэт Маскоўскага універсітэта. Яго адразу залічваюць на чацвёрты курс. У час вучобы Пракапчука абіраюць старастай групы. І быў ён не проста стараста: пісаў за ўсю групу гісторыі хвароб. У вольны час хадзіў на дзяжурствы ў другую гарадскую клініку Масквы, дзе вядучым хірургам быў доктар Вейсброд.

Неяк прывезлі парадзіху, якая ніяк не магла нарадзіць, чатыры дні праляжала на стале ў непрытомнасці. Вейсброд вырашыў рабіць кесарава сячэнне. Здавалася, усё будзе добра. Аднак дзіця праз дзве гадзіны памерла, а яшчэ праз некалькі гадзін памерла і маці...

На другі дзень, калі разбіралі гэты выпадак, Андрэй Пракапчук сказаў: "Не трэба было рабіць кесарава сячэнне. Я дастаў бы дзіця звычайным шляхам. Праўда, яно было б мёртвае, але затое жанчына засталася б жыць".

Вейсброд раз'юшыўся, раскрычаўся: маўляў, яйка курыцу вучыць. А пасля перавёў Пракапчука ў скурную больніцу да прафесара Мяшчэрскага.[4]

Германа Іванавіча Мяшчэрскага наш зямляк ужо ведаў, бо здаваў яму экзамен па дэрматалогіі. Адказваў, трэба прызнацца, кепска, на троечку. "Ну, што ж, пастаўце яму тройку. Дэрматолага з яго ўсё роўна не будзе", — сказаў тады свайму асістэнту прафесар.

Праз многа гадоў, калі працы Андрэя Пракапчука па дэрматалогіі былі прадстаўлены ў якасці дакладаў на міжнародным кангрэсе дэрматолагаў у Будапешце, наш зямляк, сустрэўшыся з Мяшчэрскім у Маскве, напомніў яму пра яго словы. Прафесар доўга смяяўся.

Але гэта было пазней. А тады чамяровец з пэўнай асцярогай узяўся за новую для сябе справу...

Работа з Мяшчэрскім ужо не ў якасці студэнта-практыканта, а лекара была для Пракапчука вялікай школай, навучыла самастойна думаць. Прафесар бачыў гэта, і, калі Пяцігорскай гразелякарні спатрэбіўся спецыяліст, парэкамендаваў яго.

Менавіта ў Пяцігорску пачалася дарога нашага чамяроўца ў навуку. Там ён пачаў ставіць доследы, якія павінны былі вызначыць, у прыватнасці, дозу ўжывання лекавай гразі.

Пра сваю работу ў Пяцігорску Пракапчук паведаміў у навуковым друку: "Русский вестник дерматологии" надрукаваў яго артыкул аб аміятрофіях, а часопіс "Курортное дело" змясціў артыкул "Лячэнне сіфілісу на каўказскіх мінеральных водах". Пасля гэтага яму прапанавалі пасаду лекара Мінводаў. Гэта была вялікая радасць для Андрэя Пракапчука. Праўда, праз некаторы час яго зноў выклікаюць у Маскву, і на Каўказ ён больш не вярнуўся. Справа ў тым, што ў Маскве старшыня ЦВК БССР Чарвякоў сабраў у беларускім прадстаўніцтве ўсіх беларусаў, якія вучыліся ў маскоўскіх ВНУ, і паведаміў, што беларускі народ кліча іх на радзіму ў Беларусь.

вернуться

4

Пракапчук Андрэй. З перажытага // Полымя. 1968, № 11. С. 169