Час паскараецца. Урыўкі маёй дарогі ўсплываюць перад вачыма. Усё нясецца ваўчком, не паспяваю нават толкам разгледзець. Я быццам аднекуль зверху назіраю за гэтым калаўротам. Пачынаю стамляцца.
Я дыхаю роўна. Мне спакойна. Ува мне па-ранейшаму поўна сілы, якую я не марную папросту. Воля кажа, што яна цяжарная. Мы няньчым дзіцё, і здаецца, што новае жыццё становіцца маёй кропкай апоры. Усё ўнутры мяне перакручваецца. Я сам для сябе перастаю быць важным.
Заўважаю, што зрабілася цяжэй дыхаць. Гэта вельмі дзіўнае адчуванне, калі табе даводзіцца прыкладаць хай і невялікія, але намаганні, каб жыць. І яшчэ адно дзіўнае пачуццё, якога я раней ніколі не заўважаў: зямля – магніт. Яна прыцягвае мяне. Пакуль я з лёгкасцю магу гэтаму працівіцца, але адчуваю, што надыдзе час, калі супрацьстаянне зробіцца куды больш сур’ёзным. Малюнкі ўсё лятуць і лятуць перад вачыма. Кітайцы ўсё нясуцца.
Я ўжо амаль не рухаюся. Толькі выявы змяняюцца за акном. Думак робіцца нашмат менш. Мяне часам падхоплівае і кудысьці нясе, але потым я нязменна знаходжу сябе ў тым жа крэсле, з якога ўсё пачалося. Дыханне? Так, дыхаць – гэта праца. І я працую. Сяджу ў крэсле і працую. Дыхаю. Дыхаю. Дыхаю. Не дыхаю.
Я не дыхаю і больш не сяджу ў крэсле. Я больш не я. Дажджом праношуся па планеце. Попелам выстрэльваю ў неба. Ветрам гну дрэвы на гары. Хваляй качаю лодку.
Глава 7. Рома ў Балівіі ды Аргентыне
Да мяжы з Балівіяй мы падбіраемся позна ўначы. Стаіць сабачы холад. Вецер падымае ў паветра сумесь пяску з пластыкавым смеццем, які кучамі ляжыць паабапал дарогі. Бесперапынная плынь чаўнакоў у пухавіках цягне праз мяжу на ручных каталках мяхі з бульбай, скрыні з півам ды іншыя прадметы першай неабходнасці. Усё гэта падсвятляецца велізарнымі пражэктарамі з нясцерпна яркім халодным святлом. Такое адчуванне, быццам мы апынуліся на здымачнай пляцоўцы і хтосьці нябачны здымае кіно пра Манголію пасярод Паўднёвай Амерыкі.
На шляху да памежнага пункта дзіўны мужык у ваеннай форме накідваецца на нас і цягне да сябе ў камору для праверкі змесціва заплечнікаў. Усё занадта кінематаграфічна, таму мы не супраціўляемся.
У малым пакойчыку вельмі цёпла. Дзве каржакаватыя зашмальцаваныя істоты просяць нас адкрыць заплечнікі. Мы хутка дэманструем увесь наш няхітры скарб і, на просьбу працаўнікоў пераходу, яшчэ некалькі хвілін апантана жанглюем булавамі на развітанне. Нам хутка штампуюць пашпарты, і мы перш за ўсё адпраўляемся на пошукі абменніка. Высвятляецца, што ён ёсць толькі на перуанскім баку. Рабіць няма чаго, насуперак усім мясцовым законам мы куляй ляцім назад на перуанскія землі, дзе зліваем свае апошнія солі.
Пры мінімальным жаданні практычна любую мяжу Паўднёвай Амерыкі можна перайсці нелегальна. Для гэтага нават не спатрэбіцца ахвярна цягнуцца праз горы, можна проста наскрозь прайсці памежны пераход, ні разу не паказаўшы пашпарт.
Адразу за пераходам нас сустракае зомбі-армія балівійскіх таксістаў. Мы праломваем павуцінне іхных рук і па галовах караскаемся да выратавальнага латка, дзе захутаная ў швэдар шчакастая жанчына гатуе дэшманскія бургеры. Мы такія галодныя, што бяром адразу пяць штук.
Пакуль я раблю заказ, да Волі падыходзіць ахайнага выгляду перуанец і па-англійску цікавіцца, ці не жадаем мы ўзяць таксоўку да Ля-Паса ўскладчыну. Воля ветліва адказвае, што таксі для нас занадта дарагі сродак перасоўвання, і мужык адвальвае. Але не паспяваем мы затачыць першы бургер, як ён вяртаецца і кажа, што вельмі спяшаецца і гатовы падкінуць нас да горада за добрую гутарку. Рабіць няма чаго, мы скачам у дабітую белую таёту-ўніверсал, а ў багажнік нашага аўтамабіля запаўзае гіганцкая балівійка ў нацыянальным строі.
Высвятляецца, што наш добры спадарожнік – фізік-радыёлаг. У Ля-Пасе ў яго свая медыцынская клініка, у якой ён лечыць рак. Запас англійскіх словаў у яго хутка вычэрпваецца, так што да самага горада я лаўлю толькі абрыўкі іспанскіх фраз і мірна даядаю цётчыны бургеры. Потым Воля раскажа мне, што яны размаўлялі ў асноўным пра дзівакаватага прэзідэнта Балівіі ды мясцовае здабыванне газу – і тое, і другое ўжо шмат гадоў не робіць краіну багацейшаю.
Тым часам кіроўца залятае ў Ля-Пас – напэўна, самы жывы горад Балівіі. Праз чатыры чырвоныя святлафоры і корак з людзей на гарадскім рынку мы трапляем у цэнтр горада. Фізік застаецца задаволены гутаркай, мы абменьваемся мэйламі і выходзім з таксоўкі.
Ля-Пас нам адразу падабаецца. На вуліцах пануе поўная блытаніна. Проста з тратуараў гандляры прадаюць усялякі дапатопны хлам. Людзі ў офісных касцюмах упярэмешку з горцамі ў нацыянальных строях сноўдаюць па вузкіх артэрыях горада. Правілы дарожнага руху спрэс ігнаруюцца ўсімі ўдзельнікамі. Грамадскі транспарт прадстаўлены старымі аўтобусамі маркі Dodge, якія маглі б пацягацца па старажытнасці з чароўным аўтобусам на Алясцы. На вуліцах можна сустрэць людзей, што сядзяць за механічнымі друкавальнымі машынкамі – яны аказваюць паслугі набору тэксту. Архітэктура горада – мікс з будынкаў у стылі барока, сацыялістычнага мадэрну і бессістэмнай індзейскай забудовы. Вада ў Ля-Пасе кіпіць пры тэмпературы 88 °С. Карацей, месца што трэба!