– Добры дзень, Ігар Міхайлавіч, гэта Рома Свечнікаў турбуе. Я заходзіў да вас некалькі тыдняў таму з пытаннем пра крэдытную картку.
– Так, добры дзень, Раман. Я вас памятаю. Вы ўсё яшчэ ў Тэгеране? – не без здзіўлення пытае трэці сакратар амбасады Беларусі ў Іране.
– Так-так. Я акурат хацеў спытаць вас аб магчымасці падаўжэння візы. Я хацеў бы затрымацца тут яшчэ на пару тыдняў.
– Які ў вас тып візы?
– Турыстычная. Аднаразовая, на трыццаць дзён.
– На жаль, падаўжэнне турыстычнай візы немагчымае, яна выдаецца строга пад пэўныя мэты.
Што ж, давядзецца зноў набіраць вышыню.
Я падлічваю колькасць дзён з моманту майго ўезду ў Іран, і высвятляецца, што сёння – апошні. Увогуле я разлічваў, што ў мяне яшчэ ёсць дзень у запасе. Ад Тэгерана да мяжы з Азербайджанам – пяцьсот кіламетраў. Гэта нармальная адлегласць для аднаго дня аўтаспынам, калі б не той факт, што я цяпер у цэнтры вялізнага горада, выбірацца з якога мне прыйдзецца не менш за чатыры гадзіны. Падобна на тое, што ўпершыню ў жыцці я пратэрміную візу.
Тэлефаную Жэню, які згубіўся недзе ў нетрах мегаполіса. У яго яшчэ ёсць пару дзён у запасе, бо ён заехаў у Іран крыху пазней за мяне, але, абмеркаваўшы сітуацыю, вырашаем рушыць разам. Да таго ж яму ўдалося дзесьці здабыць пяцьдзясят баксаў.
Мой тэлефон разрываецца ад званкоў хлопцаў і дзяўчат, з якімі я правёў апошні тыдзень. Я прашу іх дапамагчы знайсці транспарт да Астары – гэта горад, напалам падзелены мяжой паміж Іранам і Азербайджанам. Нічога не выходзіць, і ў выніку мы вырашаем рушыць у Азербайджан на аўтобусе і нават заплаціць за квіток.
Я заходжу на вакзал, дзе мяне сустракае Абцін, мой барадаты хударлявы брат! Побач стаіць яго сяброўка Ада – вогненна-рудая кучаравая дзяўчына з неверагодна абаяльнай усмешкай. Вакол бегаюць Парадыз і яго сяброўка Мэт. Напэўна, мая англійская мова падалася ім надзвычай слабой, бо Парадыз і Мэт дораць мне падручнік па граматыцы. Аднекуль выбягае Фрыз, дзяўчынка гадоў дваццаці пяці, якая працуе ў лялечным тэатры. Яна такая маленькая, што яе, напэўна, блытаюць з лялькамі на сцэне. Фрыз вісне ў мяне на шыі якарам і пераконвае застацца яшчэ на пару дзён. Абцін тым часам, прымаючы непазбежнасць майго ад’езду, дастае з заплечніка пакет з ежай і працягвае мне.
Я абдымаю ўсіх дзясяты раз – я гатовы забраць іх з сабой у заплечніку! Мая іранская банда – мы яшчэ абавязкова сустрэнемся!
Усё паводле Карану
Я качуся ў аўтобусе і сумую. За акном пустыня, якая цяпер зусім не палохае. Праз восем гадзін, ужо ноччу, мы з Жэнем вылазім у Астары і бяром таксі да памежперахода. Але высвятляецца, што мяжа закрываецца а шостай вечара. Барабанны дробат! Я пратэрмінаваў візу!
Мы распавядаем выпадковым слухачам пра сваё падарожжа ў адной з мясцовых кафэх, і гаспадар частуе нас ежай бясплатна. У свой час яго бацька аб’ехаў зямны шар на ровары. Гаспадар нават выносіць з падсобкі фотакартку ў якасці доказу.
А восьмай гадзіне раніцы мы ўжо стаім на мяжы сярод натоўпу азербайджанскіх чаўночнікаў. Іранскі памежнік не звяртае ніякай увагі на маю пратэрмінаваную візу і ляпае штамп.
Азербайджанская частка Астары неверагодным чынам нагадвае беларускую правінцыю. Гэтак жа чыста, тая ж плітка, тыя ж трактары. Першы ж чалавек, з якім мы загаворваем, зрываецца на крык:
– О-о-о! Землякі! Я сем гадоў у Лідзе пражыў!
Ён як мае быць корміць нас яечняй і вывозіць з горада на трасу. Наступны кіроўца вырашае трымаць планку і частуе нас мясцовай стравай «лавангі» – гэта фаршыраваная ўсялякім смакоццем курка. Карацей, у Баку мы прыязджаем сытымі і задаволенымі.
Калі шчыра, такія паводзіны азербайджанцаў нас трохі бянтэжаць. Чамусьці і я, і Жэня не вельмі хацелі сюды ехаць і зрабілі гэта толькі ад безвыходнасці. Але цяпер у маю галаву закрадаюцца сумневы – падобна на тое, што Азербайджан не менш гасцінны за іншыя рэгіёны Каўказа.
Упэўненай хадой мы прабіраемся ў цэнтр горада. Баку – вялікі і дарагі. На цэнтральных вуліцах складана знайсці машыну, таннейшую за пяць тысяч баксаў. Пачынае цямнець, я разглядаю мінакоў, каб знайсці каго-небудзь з «нашых». Некалькі спробаў заканчваюцца няўдачай – веласіпедыст, гітарыст і жанчына з лабрадорам уяўлення не маюць, дзе можна пераначаваць двум турыстам з брацкай Беларусі. Стомленыя, мы заварочваем на цёмную вуліцу, каб знайсці дворык пад палатку. Раптам наперадзе я заўважаю кампанію, ад смеху якой у машын спрацоўваюць сігналізацыі. Адчуваю: поспех! Малады інжынер Яшар гатовы пакінуць нас у сябе да раніцы. Мы размаўляем з ім на сумесі рускай і англійскай, атрымліваецца штосьці кшталту: «If u wanna, we could eating торт».