Выбрать главу

Angriz — zhinduizowany angielski.

Apsara — nimfa mieszkająca w chmurach, częsty motyw płaskorzeźb na świątynnych filarach; pierwotnie apsary były duchami drzew.

Arahb — hinduska nazwa miliarda. Hindusi mają użyteczne nazwy dla bardzo dużych liczb.

Ardha mandapa — portyk prowadzący do mandapy, czyli kolumnowej świątyni.

Baba — zwrot: czuły lub wyrażający szacunek.

Babu — urzędnik państwowy, biurokrata.

Badmaś — młody oprych, chuligan. Ktoś „z jajami”.

Bahadur — dumny, zarozumiały, nadęty.

Bansuri — bambusowy flet z sześcioma lub siedmioma otworami, pochodzi z północnych Indii.

Baradari — pakistańska/pasztuńska nieformalna grupa, coś pomiędzy klanem, gangiem a hordą.

Basti — osiedle lub slums, a także (myląco) świątynia dźajnistyczna.

Begum — grzecznościowy sposób zwracania się do muzułmanki-mężatki.

Behen ćud — siostrojebca, najpospolitsze hinduskie wyzwisko.

Bhai — przyrostek po nazwisku, oznaczający pełną szacunku bliskość.

Bhakti — ścieżka wiary.

Bhati — radźputańska kasta lub klan (przyp. tłum.).

Bhawan — dom, zwykle dość zamożny.

Bhisti — służący odpowiadający za zaopatrzenie w wodę.

Bibi — hinduski termin oznaczający mężatkę.

Bidi — indyjski papieros, zwężający się ku ustnikowi. Trujący jak mało co.

Big Dada — drobny przestępca, dosłownie „silna ręka”. Osiłek, zabijaka.

Bindi — symbolizujący kastę znak na czole, pełniący także funkcję ozdobną. Religijnym odpowiednikiem jest tilaka.

Bramini — najwyższa z czterech głównych kast, tak święta, że nawet bogowie nie mogą jej nic zrobić (zob. t. warna). W kontekście powieści, z wielkiej litery — także genetycznie zmodyfikowane dzieci bogaczy.

Brindźal — bakłażan.

Bulbul — bilbil, wróblowaty ptak o czarnej głowie i białych policzkach, słynący z pięknego śpiewu.

Burka — tradycyjny ubiór muzułmanki w miejscu publicznym, wahający się od cienkiej chusty po pełen czador.

Chidmatgar — kamerdyner, główny służący (przyp. tłum.).

Chota peg — mały drink, przeważnie dżin z tonikiem (przyp. tłum.).

Ćakra, czakra, czakram — splot energetyczny w ciele człowieka. Jest ich siedem, od łonowego, po czubek głowy.

Ćarbagh — ogród wodny w stylu perskim, podzielony ścieżkami na cztery części.

Ćarpoj — bardzo popularne na indyjskiej wsi łóżko z drewnianą ramą przeplecioną sznurami. Można się na nim kołysać lub obserwować przemijający świat.

Ćhatri — mały dekoracyjny pawilon w stylu Mogołów, w kształcie podpartej kolumnami kopuły.

Ćidmutgar — główny służący domu, prawie jak kamerdyner czy majordomus.

Ćo ćuit — popularny czuły zwrot.

Ćoli — podkoszulka z krótkimi rękawami noszona przez kobiety pod sari.

Ćowkidar — stróż nocny.

Ćutja — „cipa” w slangowym hindi.

Dakoit — uzbrojeni gangsterzy/rozbójnicy. Wciąż w powszechnym użyciu.

Dal — soczewica, podstawa diety indyjskiej wsi.

Dalit/dalici — najniższa kasta. Dosłownie „uciśnieni”, niegdyś zwani „niedotykalnymi”.

Daramśala — noclegownia dla pielgrzymów, studentów i podróżnych.

Darśan — dobrze wróżące spojrzenie bóstwa albo bogatej i wpływowej osoby.

Darwaz — wejście do meczetu.

Desi — esencja indyjskości w oczach emigracji — nostalgiczna, tęskna myśl o Indiach. W slangu brytyjskich Hindusów oznacza to samo, co pukka: oryginalny, autentyczny.

Deva/Devi — bóg/bogini. Także popularne imię.

Dhaba — przydrożna lub uliczna jadłodajnia.

Dhobi — pralnia, zwykle na płaskim kamieniu nad brzegiem rzeki lub przy studni.

Dhol — rodzaj bębna.

Dhoti — długa przepaska biodrowa, w miastach rzadko widywana. Taką nosił Gandhi.

Dhuri — tkany bawełniany dywan.

Dija — łódeczka ze świeczką, puszczana na wodę Gangesu jako ofiara.

Dikpala — posąg strzegący świątyni, umieszczony na dachu.

Diwali, Dipawali — hinduskie święto lamp, jedno z najważniejszych świąt w Indiach, symbolizowane przez lampki oliwne, dije oraz wszelkiego rodzaju iluminacje, fajerwerki, lampiony. Tradycyjne jest także obdarowywanie się łakociami (przyp. tłum.).

Diwan — otwarta, otoczona kolumnadą sala audiencyjna Wielkich Mogołów.

Dupatta — długi szal, tradycyjnie noszony do śalwar kamiz — spodni i kaftana.

Dwaparajuga — trzecia z kolei era mahajugi, czyli okresu istnienia świata, trwająca 864 tysiące lat (przyp. tłum.).

Dwarapala — bóstwo strzegące drzwi świątyni hinduistycznej, dosłownie: odźwierny.

Dźagannath, Juggernaut (ang.) — jedno z imion Kryszny, kojarzone przede wszystkim ze słynną świątynią w Puri, gdzie co roku odbywa się Ratha Jatra, procesja wielkich rydwanów wiozących posągi Kryszny. Niekiedy także nazwa takiego rydwanu. W czasach brytyjskich powstał mit, że fanatyczni wyznawcy rzucają się pod koła takich rydwanów, by uzyskać zbawienie. Autor pomieszał w książce nieco znaczenia terminów Ratha Jatra i Dźagannath (przyp. tłum.).

Dźai — „chwała” albo „zwycięstwo”.

Dźanum — „słodki”, czuła forma zwracania się do mężczyzn.

Dźati — system podkast, czy też cechów w ramach czterech głównych kast systemu warna.

Dźawan — indyjski żołnierz, lub członek formacji paramilitarnej.

Dźemadar — indyjski podoficer lub żołnierz rezerwy.

Dźharoka — wystające okno lub balkon.

Dźiwa — esencja życia, istota żywa.

Dźohad — półkolista tama spiętrzająca wodę odpływową.

Dżellaba — (galabija) długa, lekka bawełniana suknia powszechnie noszona ku wygodzie przez muzułmanów od Maroko do Malezji.

Fatfat — riksza z silnikiem, wszechobecna i groźna.

Firengi — cudzoziemiec, jedno z przywłaszczonych przez Star Treka słów z języka hindi. Zob. t. dźemadar.

Gadźra — wszechobecny wianek z aksamitek, przynoszący szczęście.

Gali — zaułek.

Gandzia — wiadomo.

Garbagriha — wewnętrzne sanktuarium świątyni hinduistycznej.

Ghazal — islamska pieśń miłości, często w języku urdu.

Ghi — klarowane masło, dające się długo przechowywać; w Indiach używane także do celów religijnych (przyp. tłum.).

Gjana Ćakśu — trzecie oko Śiwy, dosłownie „oko mądrości” przenikające złudzenia.

Gol guppas — uliczne jedzenie — nadziewane mączne kulki. Smakują lepiej niż brzmi ich nazwa.

Gopi — żona pasterza lub pasterka, także przyjaciółka Kryszny z dzieciństwa, uwielbiająca jego grę na flecie.

Gora — pogardliwe określenie białego.

Grameen — „wiejski”, określenie banków mikrokredytowych obsługujących ubogą wiejską ludność (przyp. tłum.).

Gunda — drobny uliczny przestępca.

Gupśap — plotki, delikatna obmowa.

Guru Purnima — święto pełni księżyca w miesiącu aśadh (lipiec/sierpień) hinduskiego kalendarza, podczas którego uczniowie ofiarowują pudźię swoim guru (przyp. tłum.).

Hauda — wielka, często obficie zdobiona platforma nakładana na grzbiet słonia.

Haweli — tradycyjny dom z dziedzińcem, typowo zamożnych muzułmanów.

Hidżra — dosłownie: eunuch.

Hindutwa — kwintesencja indyjskości rozumianej jako hinduizm; nacjonalizm religijny.

Holi — hinduskie święto kolorów, podczas którego zwyczaj nakazuje obsypywać się kolorowymi proszkami i polewać wodą (przyp. tłum.).