Кацярына Карпаўна. Во гэта сабачка!
Дзед Язэп. Ого, быў як у Бога за пазухай. І вот жа, як на ліха якое, прапаў. Як у ваду кануў. У каго ні пытаюся — нічога не чулі пра яго. Прыйшоў вот да сына твайго, Караната. Ён жа ў міліцыі.
Кацярына Карпаўна. Ушыўся ў сабаччу скуру.
Дзед Язэп. Вось я і гавару: мо дапаможа.
Кацярына Карпаўна. Ён не па сабаках, ён па гэтых, як іх — анкаголіках.
Дзед Язэп. А можа, і пра сабачку прапытае.
Кацярына Карпаўна. Спытае. Во сёння раніцою да нас сабачку прыносілі. Надта падобную да тваёй.
Дзед Язэп (ажыўляецца). А каб глянуць на яе?
Кацярына Карпаўна. Цяпер нямашака. На выгулку павялі ці яшчэ куды. (Кранае вузел.) Ты ўжо без мяне паглядзіш.
Дзед Язэп. А ў якія госці, Карпаўна, ты лыжы навастрыла?
Кацярына Карпаўна. А гэта я… у санаторыю!..
Дзед Язэп. У санаторыю — добра. Там і дактары, і дагляд, і клімат.
Кацярына Карпаўна. Я ж не хацела. Дык сын: едзь, матка, ды едзь.
Дзед Язэп. Правільна. У санаторыю гэту я б на пузе папоўз, ды які сабака мне пуцёўку дасць? А ў цябе, Карпаўна, сын харошы. Чалавек. Не тое, што дзеці ў Марылі.
Кацярына Карпаўна. А што ў Марылі?
Дзед Язэп. А ты што, не чула?
Кацярына Карпаўна. Не.
Дзед Язэп. Гэта ж сыны і дочкі пакінулі яе адну. Забрала дзяржава яе ў гэты дом… Вот памяць… Ну, дзе такім, як мы, век дажываць.
Кацярына Карпаўна. Дом састарэлых?
Дзед Язэп. Во, ён самы. А там Марыля хутка і Богу душу аддала. Пахавалі яе там жа, на могілках, ля дома таго, бо ніхто з дзяцей не з'явіўся, хоць і тэлеграмку далі. А па часе дзецям супраць людзей сорамна стала. Сабраліся, зрабілі матцы помнік і павязуць жа ставіць на тыя могілкі. Прывозяць, а помніка ставіць няма дзе.
Кацярына Карпаўна. Божачка, як жа гэта?
Дзед Язэп. А там што… падшыванцы гэта нейкія павырывалі крыжы і спалілі. І цяпер невядома, дзе чыя магіла. Брацкія могілкі…
Маўчанне. Кацярына Карпаўна неўпрыкметкі змахвае хусцінкай слязу. Дзед Язэп устае.
Пайду. А то затравіў цябе, Карпаўна, сваімі анекдотамі.
Дзед Язэп зачыняе за сабой дзверы. Кацярына Карпаўна ў бяссіллі апускаецца на вузел і плача.
Кацярына Карпаўна (да залы). Людзі, у вас прашу паратунку. Зжальцеся нада мной. Дапамажыце сэрцайку майму вытрываць. Скажыце мне, за якія такія грахі на схіле гадоў мне паслана такое мучэнне? Ці я жыццё сваё гультайкай пражыла?.. Ці я дзетак сваіх недагледзела, пакрыўдзіла?.. Людзі, адгукніцеся!..
З-за дзвярэй даносіцца голас маёра Козлікава:
Неўзабаве ў пакой увальваецца сам маёр Козлікаў, а за ім — Фяўроння Захараўна з сабакам на руках.
Маёр Козлікаў (футболіць нагой міску). Матка, ты гатова?
Кацярына Карпаўна ніжэй схіляе галаву.
(Заўважае валізку, кранае яе.) Матка, ты ў мяне — малаток! (Забірае ў Фяўронні Захараўны сабаку, расшчэрвае яму зяпу.) Глядзіце, любуйцеся на залаты зуб сабакі маёра Козлікава!
Сабака падыходзіць да краю сцэны і паказвае ў залу залаты зуб. Віляе хвастом.
Фяўроння Захараўна. Асцярожна, не выпусці.
Маёр Козлікаў. Не выпушчу. Я цяпер ніколі не выпушчу яго з рук, маё золата. Як мы з табой, Фяўронюшка, грохнулі, а?!
Фяўроння Захараўна. Такі натоўп пад дзвярыма ў зубапратэзны. Як залямантаваў, думала, што разарвуць, варвары. Добра, што ты — пры пагонах.
Маёр Козлікаў. Я ім хайлы ўраз заціснуў.
Фяўроння Захараўна. Сабака, бедны, намучыўся.
Маёр Козлікаў. Затое цяпер — з залатым зубам. Усяляй Пана Фокса ў пакой, а я адкіну матку ў дом састарэлых. (Да Кацярыны Карпаўны.) Матка, пад'ём!
Кацярына Карпаўна нібыта скамянела. Не рэагуе.
(Гучней.) Матка, карэта пададзена, мля!
Кацярына Карпаўна. Нікуды я, сынок, не паеду.
У Фяўронні Захараўны ад гэтых слоў адвісла сківіца.
Маёр Козлікаў (перапытвае). Як гэта «не паеду»?