Кацярына Карпаўна. Не паеду, сынок, і ўсё.
Фяўроння Захараўна. Во, я так і ведала. Ушылася старая абармоціха, як блыха, у нашу кватэру. Цяпер яе ніяк не выкурыш.
Маёр Козлікаў. Матка, мы з табой так не дамаўляліся. Не валяй дурака. Мне пакой патрэбен.
Кацярына Карпаўна. Вызвалю я табе пакой, сынок.
Маёр Козлікаў. Чулі? Не паедзе — і вызваліць? Як жа гэта?
Кацярына Карпаўна (ціха). Памру!..
У пакоі наступае цішыня. Парушае яе Фяўроння Захараўна.
Фяўроння Захараўна. Ага, знайшла дурняў. Яна — таго, а нам — пахаванне строй.
Маёр Козлікаў (на жонку). Заткніся! Мы з маткай пра смерць гаворым. (Да Кацярыны Карпаўны.) Кажаш, матка, памрэш?
Кацярына Карпаўна. Памру, сынок, хутка памру.
Маёр Козлікаў. Але ж пакой мне патрэбен сягоння.
Фяўроння Захараўна. І не іначай.
Кацярына Карпаўна. Сягоння і памру. Я ж цябе, сынок, ніколі не падводзіла.
Маёр Козлікаў. Гэта так. Але цяпер — асобы выпадак.
У пакой убягае сяржант Дзюба.
Сяржант Дзюба (дакладвае). Таварыш маёр, дакумент з загса дастаўлены. (Падае канверт.)
Маёр Козлікаў (бярэ). Трэба мне цяпер гэты дакумент, як сабаку пятая лапа. (Хавае канверт у кішэні. Больш непасрэдна да сяржанта Дзюбы.) Вот скажы мне, сяржант: мая матка заявіла, што сёння дасць дуба. Можна ёй верыць ці не?
Сяржант Дзюба. Можа, і памрэ, раз сказала.
Маёр Козлікаў. Мне не «можа». Мне — дакладна трэба.
Сяржант Дзюба. Памрэ, таварыш маёр. Старыя, яны чуюць касую. Гэта Піліпіха з Цельпухоўкі кароў не выйшла даіць. Старшыня Абцугайла паехаў заганяць яе на ферму. Старая енчыць, што акачурыцца да вечара. Не паверыў Абцугайла. Вытурыў яе на кароўнік. А пад вечар старая сканала, як і гаварыла, прама на рабоце…
Маёр Козлікаў. Заставайся, матка! Толькі памры. (Плача.)
Кацярына Карпаўна. Каранат?..
Маёр Козлікаў. Ну што табе яшчэ, матка?
Кацярына Карпаўна. Просьба ў мяне да цябе, сынок, ёсць. Апошняя.
Маёр Козлікаў. Давай… раз апошняя.
Кацярына Карпаўна. Дзед Язэп у нас быў, вартаўнік цельпухоўскі. Можа, помніш яго?
Маёр Козлікаў. Чаму ж не. Хаты ў вёсцы побач стаялі.
Кацярына Карпаўна. Во, дык заходзіў. Сабачка ў яго прапаў, да вартаўніцтва надта вушлы. Надта прасіў, каб ты дапамог знайсці яго… Не адмоў чалавеку, сынок!..
Маёр Козлікаў. Вот у нас сяржант — спецыяліст па сабаках. З-пад зямлі адкапае. Так, сяржант?
Сяржант Дзюба (вяла). Так.
Маёр Козлікаў. А што так нявесела? (Робіць голас металічным.) Сяржант Дзюба!
Сяржант Дзюба (падцягваецца). Я!
Маёр Козлікаў. Адшукаць сабаку дзеда Язэпа!
Сяржант Дзюба. Й-ёсць а-а-адшукаць са-баку дзеда Язэпа!..
Маёр Козлікаў. Во гэта другі манер. (Уздыхае, кладзе руку на плячо сяржанта Дзюбы. Да залы.) Бяда з гэтымі старымі: ні самі не жывуць, ні другім не даюць. Гэта ж толькі на іх і робім: на пенсіі, на лякарствы, ільготны праезд, харчаванне. Тут не адзін дом, тут усю дзяржаву ў дом састарэлых ператварылі. Дзе ж нам выкарабкацца да сусветнага ўзроўню жыцця. Я б закон такі выдаў: колькі каму жыць. Даярка там, трактарыст — хай жывуць, колькі ўкалваць могуць. Паэтам, акадэмікам ды ўсёй гэтай гнілой інтэлігенцыі — шэсцьдзесят гадоў, і баста. Нечага свет капціць, дзяржаву абіраць. Так, сяржант?
Сяржант Дзюба. Так точна, таварыш маёр.
Маёр Козлікаў (падазрона). А чаго гэта цябе трасе, як у ліхаманцы?
Сяржант Дзюба. На дзяжурстве прастудзіўся.
Маёр Козлікаў (нацэджвае з самагоннага апарата шклянку гарэлкі). Зараз мы цябе адстудзім! (Падае сяржанту шклянку.) На, пагрэйся!
Сяржант Дзюба (перамінаецца з нагі на нагу). Прабачце, таварыш маёр, не магу. Пры выкананні службовых абавязкаў.
Маёр Козлікаў (моршчыцца). Я — дазваляю. Пі!
Сяржант Дзюба. Ёсць выпіць! (Перакульвае шклянку ў рот, закашліваецца, выцірае слёзы.)
Маёр Козлікаў. Ну як?
Сяржант Дзюба. Аг-гонь!
Маёр Козлікаў. У мяне — усё марка: што гарэлка, што жонка, што сабака.