Гішпанская? Астматычны кашаль забойцы, якога-небудзь чэснага монстра Чэ. Сьмех мясьніка-тарэадора. Нямецкая? Горкая рэдзька, якая некалі ўявіла сябе геніем і звышчалавекам, а цяпер усяляк выпінаецца, каб зноў падавацца нармальнай. Француская? Недалушчанае пісьмо звонку, недалужны філязофскі жаргон усярэдзіне. Польская? Пыха другасных паэтаў, ад якой словы ажно трашчаць, пырскаюць, лопаюцца, як кілбаскі на патэльні...
“Что это вы там все пишете?” — ён уздымае вочы ад тэлефона і незадаволена рыпіць крэслам.
“Пишу”, — млява апраўдваюся я, прыкрываючы далоняй шэрыя аркушы.
“Пипишу... — перадражнівае ён. — Напиписали уже на три листа. Дайте сюда”.
Ён рашуча выцягвае паперкі з-пад маіх рук. Твар ягоны крывіцца, нібы ён зараз заплача.
“Что это? Что это, я вас спрашиваю? Ну ёж вашу не скажу, ну что это такое? Ну за что мне вот это все, а? Вы глухой? Или больной? Я вам что сказал? Напишите, при каких обстоятельствах вы познакомились с... А вы что пишете? Брысь, брысь, какие-то килбаски, расейшчына... Блин, да я тут не понимаю ни слова, тут не разобрать ваще ни хрена!”
“Давно не писал от руки...”
Ён з асалодай камечыць мае аркушы, і мне робіцца шкада напісанага. Нават больш, чым сябе. Я люблю паперу. Яна мяне супакойвае. Мне душна, страшна і сьмешна адначасова. Ён робіць з паперы круглы скрутак і кідае некуды за маю сьпіну — але я ўсё роўна ўздрыгваю і адхінаюся, быццам ён цэліў мне ў твар.
“От руки! От руки он не писал! Да тут что от руки, что от ноги! Тема не та! Тема! Понятно? Мне факты нужны. А это бред какой-то. Я же вам русским языком сказал...”
Ён абхоплівае галаву рукамі і заплюшчвае вочы. Гасудараў муж прымае за мяне муку сьмяротную. Гасудараў муж у роспачы. Гасудараў муж маўчыць. Гасудараў муж карае мяне цішынёй свайго душнага кабінэту. Мінае хвіліна, а мо і дзьве, і я пачынаю чуць, чым жыве гэты дзіўны будынак, у якім на кожным паверсе па гасударавым мужы. За сьцяной нэрвовы жаночы рогат, недзе далёка наверсе шуміць кран і заходзіцца дрыль — мабыць, некага там выводзяць на чыстую водаправодную ваду і сьвідруюць вачыма. Напэўна, калі б я зараз ціхенька падняўся і высьлізнуў у калідор, мой гасудараў муж бы і не заўважыў. Раптам у яго булькоча ў жываце. І я адразу праймаюся да яго сымпатыяй — быццам у сваім пузе пад пінжаком ён мае іншага сябе, маленькага, не гасударавага, а цалкам звычайнага чалавека з усімі сваімі звычкамі, пстрычкамі, прышчыкамі, ручкамі-ножкамі, кучкамі-калючкамі.
Можа, у яго нават кошка ёсьць.
А ў кошкі мячык.
У нейкае імгненьне мне падаецца, што ўсё гэта і праўда можна было б вырашыць проста і лёгка: зараз я ціха выйду адсюль і нікому нічога не скажу, а ён адплюшчыць вочы, усьміхнецца і выкрасьліць мяне з гэтых ягоных пратаколаў, і пойдзе на абед, і палезе ў тэлефон, як быццам нічога не было, і забудзе мяне, а я забуду яго, і мы больш ніколі не сустрэнемся.
І як толькі я пачынаю верыць у тое, што гэта магчыма, ягонае чэрава сьціхае, ён прачынаецца і злосна ўтароплівае ў мяне свае вочы:
“Послушайте меня внимательно, Олег Олегович. Повторять больше не буду. Погиб человек, это не шуточки. Нам известно, что вы имеете к этому делу самое прямое отношение. Поэтому я вам сказал: возьмите бумагу и напишите, четко и ясно, когда и при каких обстоятельствах вы познакомились с...”
Ён корпаецца ў паперах:
“Вот. С Козловичем Денисом, Бундасом Станиславом, Кашкан Натальей. Вы понимаете, Олег Олегович? Может, напомнить вам, а? Что именно произошло? А, напомнить?”
Я нічога не адказваю. Імёны мне і праўда нічога ня кажуць. Яны чужыя. Я ніколі не называў іх так.
“Хорошо, я напомню... — ён злавесна, навобмацак, дастае нейкую тэчку. — Вот Козлович Денис Валерьевич, вы же с ним знакомы, правда? Здесь, на фотографии, он трошки не в форме, но узнать можно. Любите смотреть на трупаков, а, Олег Олегович? І книжки читать любите... Лю-ю-бите, я зна-а-ю... А здесь у нас и книжка, и фишка, и трупишка...”
Я адварочваюся. Ён задаволены, ён думае, што я ўжо амаль гатовы. Яшчэ крыху паднаціснуць, і зь мяне пацячэ сок. З вачэй, з пальцаў, на паперу, на ягоны твар, кіслы сок віны, зь якога ён, вінароб, зробіць слаўны напой — і справядлівасьць засядзе за сваю раскошную бяседу, будзе баляваць, баляваць, бля, бо мы ж усе любім справядлівасьць. Краем вока я, канечне, зірнуў на фота. Ня мог не зірнуць, я ж чалавек інфармацыйнай эпохі, як і ён, мы ўжо ня можам проста адвярнуцца, адвярнуцца і не вярнуцца, лішніх карцінак, літар, гукаў больш не існуе, не існуе чужых справаў і таямніцаў, нам паўсюль трэба сунуць свой нос — інакш мы не засьнем. Мы ўвесь дзень толькі і робім, што чытаем. Таму я крадком зірнуў на здымак — і ён заўважыў, што я зірнуў, заўважыў, ня мог не заўважыць.