Я трымаў альбом на каленях менш за хвіліну, а ўжо меў у ім любімыя карцінкі.
“Бацькі, я бачу, у цябе досыць лібэральныя”, — хрыпата і неяк зьдзекліва прамовіў я, паклаўшы рукі на альбом. Мне не хацелася, каб у словах быў хаця б цень зьдзеку, але нешта двухсэнсоўнае павісла ў паветры.
Бедны Козьлік сумна глядзеў на лямпу, што тырчала проста са сьцяны над маёй галавой. Відаць, тут ягоныя бацькі ўвечары сядзяць і п’юць гарбату. А мо віно. Культурныя людзі, бацькі культурнага сына. Вырасьце — супакоіцца. Галоўнае — менш ціснуць і нічога не забараняць.
“Гэта падарунак ад адной знаёмай, — неахвотна сказаў Козьлік, а рукі прасілі: аддайце. Вялікія рукі. Яму не пасуюць. Козьлік дробненькі. — Я ня ведаю, чаму вам пра бацькоў сказаў. Яны з гэтых паліцаў не бяруць нічога. Яны наогул кніг не чытаюць. Ім нецікава”.
“Ясна, — я яшчэ мацней прыціснуў да сябе альбом. — Дарэчы, ведаеш, як на бальбуце можна сказаць: сэкс? Здагадайся. Як сэкс на тваёй бальбуце? Ну, Козьліку, давай”.
“Pajuta... Duzu pajuta... — сказаў ён нерашуча. — Duzuta pajutima. Прыгожа атрымалася, па-мойму...”
“Добра, а грубей, — пасьпешліва спытаў я. — Грубы сэкс? Але добры, жарсны! Як ты скажаш?”
“Takuzu pajuta... Taku mau pajuta... — казаў ён, і вочы ягоныя раптам асьвяціліся нейкім пакутлівым агнём. — Strilo u prugoje. Чорт. Вы і праўда геній. Так музычна і не... Непрыстойна... Насамрэч як карцінку бачыш...”
Задаволены сабой, я драпежна ўсьміхнуўся. Я хацеў яго яшчэ трошкі памучыць. Але тое, што расло пад раскладзеным альбомам, ня думала чэзнуць. Я быў напружаны і ўзбуджаны — на шчасьце, Козьлік ня бачыў, як падрыгваў пад маімі рукамі альбом.
“А зараз скажы “мастурбацыя”... Ну, давай, гэта лёгка!” — мяне забаўляла, як ён танчыць перада мной, намацвае стол сваімі няўклюднымі пальцамі.
“Sabaupajuta... Sabauduzuta pajutima...”
“Нецікава, — укалоў я яго. — Занадта проста. Фантазія, дзе фантазія, Козьліку?”
“Irukuta pajutima”, — сказаў ён і пакрыўся плямамі.
“Добра... — я ўзяў прынесенае ім піва. — А калі, напрыклад...”
“Я вам сшытак прынёс, можа, запішам тое, што я прыдумаў?” — Козьлік сеў каля мяне. Так ён сядзіць каля бацькі. У тыя вечары, калі ўся сям’я ў зборы і па тэлевізары ёсьць нешта цікавае. Пра жаночыя фрызуры сто гадоў таму і ролю сабакаў у цырульніцкім мастацтве.
“Так, давай”, — я так і не аддаў яму альбом. І тады ён паклаў на адкрытую старонку сваю руку.
“Вы, канечне, заўважылі... Тут унізе вершы...”
“Вершы?”
І праўда, захоплены пякучымі карцінкамі, я нават увагі не зьвярнуў, што ўнізе кожнай старонкі файным шрыфтам парыскіх афішаў былі надрукаваныя кароткія чатырохрадкоўі.
“Гэта на якой мове?”
“Ня ведаю, — Козьлік нецярпліва прагартаў пусты сшытак. — І ніхто ня ведае. Іх аўтарка — на гэтых карцінках. Гэтыя вершы напісала яна, у 1901-м, апісваючы свае адчуваньні. На мове, якую выдумала сама. Але ніхто так і ня здолеў прачытаць. Франсуаза Дарлён. Так яе звалі. Загадкавы праект быў у кабеты. Я спрабаваў зразумець, некалькі гадоў таму, але нічога ня выйшла. Я проста не магу намацаць сувязяў. Ніякія мэтады не працуюць”.
“Здаецца, я ведаю, у чым рэч, — сказаў я, разглядваючы надпісы. — Гэтыя словы ня маюць сэнсу”.
Козьлік паглядзеў на мяне з сумневам.
“Дакладней, маюць, вядома. Калі б ты быў жанчынай і займаўся тым, чым яна на карцінках, ты таксама мог бы напісаць нешта падобнае. Гэта мова яе вульвы, якую лашчыць сабака. Ты маеш вульву? А клітар? А сабаку? Таму ты і не разумееш. І я таксама. Калі б у нас была знаёмая, якая... Магчыма, яна зразумела б, пра што пісала Франсуаза Дарлён”.
Ён нарэшце забраў у мяне альбом і таропка паставіў яго назад.
“Такое тлумачэньне... Ніколі не прыходзіла мне ў галаву...” — прамармытаў ён, уздыхнуў, зрабіў вялікі глыток піва і з палёгкай адкінуўся на сьпінку канапы.
Мы ўзялі ягоныя чыстыя агульныя сшыткі, схапілі кожны па асадцы і падазрона паглядзелі адзін на аднаго. А потым кінуліся пісаць, як па камандзе. І ўсё ж хутка я выдыхнуўся. Ці зрабіў выгляд, што выдыхнуўся. Таму што мае пальцы, пакінуўшы сыраватыя ад поту тапкі, ужо даўно поўзалі па дыване пад нагамі, і дурныя думкі падымаліся ад падлогі Козьлікавай кватэры, ачмураючы мне галаву.
Вось тут я пабудаваў бы папяровы горад. Тут, у засені бамбукавай фіранкі, за якой пачынаецца калідор. А вось тут, пад фатэлем, была б выдатная пячора. Дзе можна было б разьмясьціць войска на выпадак нападу. З таго боку дывана цяжка ацаніць ягоную шматлікасьць. А вось тут, на выгіне канапы, быў бы сьвятарны ўзгорак. І яны прыходзілі б сюды маліцца перад бітвай, мае воі. Зялёны ўчастак пад таршэрам — гэта лес, куды я выправіў бы свайго галоўнага героя. А там, дзе дыван сканчаецца і пачынаецца роўнядзь лямінату — там мора... І на краі дывана, дзе жоўтыя палосы, я збудаваў бы порт. І караблі плылі б у кухню, здабываць там золата, срэбра, шоўк... Тут, у гэтай краіне, жылі б папяровыя людзі, тут гучала б бальбута, ад краю да краю... Папрасіць бы ў Козьліка нажніцы — і рэзаць, рэзаць паперу, множачы народы, мовы, звычаі, памкненьні, увасабляць усё тое, што не ўдалося, ня выйшла, усё тое, дзе я схібіў...