Усё жыцьцё я мару гаварыць так, быццам я пішу. Я чуў, што за гэтыя віды дзейнасьці адказваюць розныя паловы мозгу. Але праблема ў тым, што ўсё чутнае мне заўжды падаецца хлусьнёй. Я ведаю, што немагчымае магчыма. А інакш і жыць няма чаго.
Ён правёў мяне ў пусты кабінэт, дзе не было нічога, апрача стала і крэсла, і ўключыў сваю машынку.
Я назваў сваё імя і не бязь цяжкасьці ўспомніў, які сёньня дзень.
“Никакой литературщины! Только факты, имена и даты”, — строга нагадаў ён, зачыняючы за сабой дзьверы.
“Да-да, конечно, я понял”, — пасьпешліва замахаў я рукамі. Мне хацелася, каб ён як мага хутчэй сышоў.
У дзьвярах павярнуўся ключ. У закратаванае акно зазірнула сонца і расклала на стале сваю дошку для кітайскай гульні. Цяпер я быў адзін, сядзеў і ня ведаў, з чаго пачаць. Машынка на стале запісвала маё дыханьне, стук сэрца, далёкія гукі дрылёў і кранаў, дробат пальцаў. Некалькі хвілін я моўчкі глядзеў на яе — і на нейкі момант мне падалося, што я ўжо ўсё сказаў. Уся гісторыя ўжо там, у гэтай д’ябальскай скрынцы. Нехта з таго боку паторгаў ручку дзьвярэй — і раздражнёна патупаў назад па калідоры. Падсунуўшыся да стала, я цяжка дыхаў і ня мог нічога сказаць. І тут я заўважыў нітку. Яе кончык тырчаў з прачыненай шуфляды пустога стала. Аднаму богу ведама, як яна туды трапіла, гэтая сіняя нітка, што зачапілася за цьвічок у драўлянай шуфлядзе. Асьцярожна, імкнучыся не парваць няўлоўны, тонкі сіні хвост, я вызваліў яе, выцягнуў і наматаў на ўказальны палец. А потым разматаў. І наматаў зноў. Яна была даўжынёй у далонь. Гульня мяне захапіла. Я ўжо ня думаў пра словы. Я гуляў са сваёй сяброўкай-ніткай, а нехта іншы, каму надакучыла на нас глядзець, пакашляў і пачаў гаварыць. Напаўвуха я прыслухоўваўся да яго маналёгу, часам мне нават хацелася перапыніць яго і паправіць, але нітка была важнейшая. Зрэшты, з самага пачатку гэты нехта выбраў ня той тон, ня тыя словы, ён бессаромна падхлушваў і выстаўляў сябе значна разумнейшым, чым ёсьць. Яго паслухаць, дык усё так проста. Як у кніжках. Але трэба даць яму выгаварыцца.
Толькі няздара пачынае аповед з кавы. Кава... Маўляў, бачыце, які я багемны, бажавольны, рамантычны, эўрапейскі, які я кавапяюн, кавапіяка, бяз кавы я нікуды, бяз кавы я калека, ні пачаць, ні скончыць. Кава...
Але, калі разабрацца, так яно і было.
2.
Аднойчы я запарыў кавы, сеў за стол і прыдумаў сваю мову.
Прыдумаўшы, я адкінуўся на сьпінку крэсла і нясьпешна агледзеўся.
У попельніцы скурчыліся пяць недапалкаў. Безыменная кветка на падваконьні задумалася пра Blut und Boden. У маім ціхім, нецікавым двары было ўжо цёмна, у доме насупраць даўно ўключылі сьвятло і завесілі фіранкі. Як у прымерачных кабінках. Голыя людзі за фіранкамі прымервалі на сябе адно аднаго: цісьне? Ня цісьне? Нармальна... Сайдзёт для сельскай меснасьці, як казалі мае гарадзкія бацькі.
Ноўтбук ціха вуркатаў у цішыні кватэры, асьвятляючы мой твар.
Шэры твар чалавека, які прыдумаў сваю мову.
На нейкі момант я пабачыў сябе нібы збоку. Быццам я сяджу каля вогнішча, і вакол лес, і я ведаю толькі тры словы, і мне хапае.
У такія імгненьні, калі ты сядзіш перад уключаным ноўтбукам у цёмнай кватэры і глядзіш у акно, часам можа падацца, што ўсё на сьвеце прыдуманае табой. Што менавіта ты толькі што настукаў на клявішах гэты дзіўны сьвет, які жыве сваім жыцьцём. Небясьпечнае адчуваньне. І як жа балюча бывае, калі разумееш, што ты тут наогул ні пры чым. І сапраўды, навокал не было нічога, да чаго б я прычыніўся. Усё — ад даху над галавой да наймізэрнейшай мікрасхемкі, ад вулічных ліхтароў да колца запальнічкі — было прыдумана, змайстравана, пабудавана, пафарбавана і названа іншымі. І людзі за фіранкамі не зьбіраліся станавіцца да мяне ў чаргу. Пра іхныя намеры я наогул нічога ня ведаў. Як і яны пра мае. Звычайна я меў у сваім распараджэньні толькі час. Пустыя клеткі, у якія трэба было сябе ўпісаць. Клетак мала, а цябе шмат. Трэба ісьці на хітрыкі.
Гэтым разам, аднак, выйшла інакш.
З таго моманту, як я сеў за стол з кубкам кавы, мінула дзьве гадзіны. Падавалася, што навокал нічога не зьмянілася, апрача асьвятленьня. Я застаўся ранейшым. І сьвет быў такі самы, як за дзьве гадзіны перад тым. Такі самы, і ўсё ж зусім іншы. Там, за акном, хадзілі людзі, і кожны зь іх карыстаўся чужой мовай, а я меў сваю. Сам па сабе гэты факт нічога не вырашаў — і ўсё ж напаўняў мяне дзіўнай радасьцю. Быццам мяне прызналі вінаватым у злачынстве, на якое я ніколі б не наважыўся.
Я адчуваў стому. Велічную стому бога, вясёлую стому творцы. Раптам я адчуў, што галодны, пайшоў на кухню, паўсюль уключаючы сьвятло, дастаў зь лядоўні кавалак каўбасы і пачаў прагна жаваць, запіваючы танным віном проста з пакета. За сьцяной забрахаў сабака, зазьвінелі ключы, там расклеілі рот тэлевізару і ён адразу ва ўсім прызнаўся. Я націснуў кнопку электрычнага чайніка, стары, чорны савецкі лічыльнік каля дзьвярэй затрашчаў, закруціўся, як кружэлка, зь якой зараз пальецца ці то вальс, ці то джаз, ці то марш. Нешта, што даўно ўжо ня ў модзе. Раптам мне зрабілася страшна, што файл з маёй працай мог зьнікнуць — я кінуўся назад да стала, праверыў: ён быў на месцы, прыдуманая мной мова сьвяціла мне ў твар, як поўня. Я акуратна скапіяваў файл на флэшку і схаваў яе ў надзейным месцы. А потым выключыў ноўтбук, адчыніў акно, выкінуў недапалкі. Хутка мелася прыйсьці Верачка. Але ні яна, ні суседзі, ніхто, ніхто ва ўсім сьвеце ня мусіў даведацца, што сёньня ўвечары я запарыў сабе кавы, сеў за стол і прыдумаў...