— Даль! Далік! Даляш! Пацалуй мяне!
Х
Мы прайшлі некалькі гарадоў. Жыцьцё ў іх сноўдала аднастайнае, шэрае, як сьцены калідораў. Здавалася, квадратныя вочы жыхароў з квадратнымі зрэнкамі запальваюцца і гаснуць, не перадаючы ні думак, ні пачуцьцяў.
Руату з-за вянка чорных ружаў прымалі як вялікую спартсмэнку. І дзе праходзілі пакараньні, яе запрашалі выступаць у спаборніцтвах. Яна заўсёды згаджалася, яе крэда простае: Руата Наяроч Першая заўсёды павінна быць першай, — і перамагала. У асноўным яна выбірала сьмерць ахвяры, бо стаўкі былі высокія, слава вялікая, перамога салодкая. У рэдкім выпадку ад уласнага пачуцьця жалю да малалетняга злачынцы, ці яўнай невінаватасьці асуджанага, ці адчуваючы пажаданьне большасьці публікі (што бывала вельмі рэдка) — літавала.
Вось тут, на гэткіх відовішчах і яшчэ на баляваньнях пасьля перамогі, вочы бэтонных людзей цяплелі, ненадоўга ажывалі.
Ці мучыла мяне, што дзявочыя пальчыкі спачатку бязьлітасна зацягваюць пятлю, а потым лашчаць мяне?
Не, хутчэй — не, бо то былі іх звычаі, а калі б не яна, то знайшлася б іншая карніца. Змагацца — яе прафэсія, забіваць — складнік гэтай прафэсіі. Прысуд жа выносіла не Руата!
І яна забівала, а потым кахала мяне.
Яе жарсьць пасьля перамогі ўскіпала, паглынала мяне. Тады стогны Руаты нагадвалі крыкі параненай у бойцы, але здолеўшай загрызьці свайго ворага, пантэры.
Каханьне было страшэннае і асалоднае. Корсткі, ласкава-пакутны дурман!
Усё ж такі падсьвядома я адчуваў, як з кожнай перамогай дзявочае абаяньне Руаты паступова зьнікае, і ў ёй агаляюцца, як вада вымывае зь пяску белыя іклы тыгрынага чэрапу, злосьць і нястрыманая прага шаленства…
На пастамэнце, на ўслончыку стаяў туга зьвязаны заплаканы юнак. Нябога скраў нейкую каштоўнасць у заможнага гараджаніна.
Перад ім — пажылая жанчына на яе плячах, сьцёгнах, каленях цямнелі вялікія сінякі, што засталіся пасьля першага бою. Яна гістэрычна атакавала Руату: штурхала, біла і кідалася наперад у безразважнай дзікай роспачы, быццам да яе сьпіны шточас прыціскалі распаленую да чырвані дзіду. Азызлае ад гадоў цела непрыемна-жахліва пацёпвалася з кожным рухам.
Руата ледзь вытрымлівала моцны націск. Яе губы ўжо былі разьбіты да крыві, на шыі пунсавелі шырокія рысы драпін.
Здавалася, сам д’ябал усяліўся ў жанчыну. Яна жорстка нападала, безь перадыху нападала, нападала. І раптам, калі Руата ўжо знаходзілася на самым краі і ёй проста не было куды дзецца, апроч як упасьці — прайграць, ногі сталай жанчыны падкасіліся, апусьцілі яе на падлогу, яна цяжка захрыпела… Уласныя сілы здрадзілі ёй.
Руата хутка скарысталася гэтым, пераскочыла спаборніцу, схапіла за валасы.
— Аддай мне сына. Аддай! — узмалілася жанчына.
Позна, Руата адпрацаваным прыёмам кінула бездапаможную спаборніцу за край.
Тая ўпала, шырока расплюшчаныя вочы застудзянелі ў просьбе.
Праз стогны натоўпу да мяне прарваўся хрыплы, поўны жалю крык:
— Не забівай!
— Трэба было адразу прасіць, на каленях! — віскнула Руата, яна была разьюшаная ад таго, што ёй, непераможнай чэмпіёнцы, давялося на вачах у столькіх сьведкаў перажыць ганебнае імгненьне, калі яна ледзь не прайграла.
Руата з усёй сваёй хуткасьцю падбегла да зьвязанага юнака, накінула пятлю і хутка выбіла з-пад ног няшчаснага ўслончык. Той два разы ўздрыгануўся і, схіліўшы галаву на бок, ціха захістаўся ў паветры.
Яго маці страціла прытомнасьць.
— Прыбярэце яе! Прыбярэце старую выродзіну, каб ня рэзала крывым тварам нам вочы. Я пераможца, я маю права літаваць і караць!
Яна крычала, і кроў пырскала з разьбітых вуснаў. Дробны чырвоны дождж закрапіў пастамэнт.
А натоўп надрыўна вітаў пераможцу.
Я прадраўся праз загусьцелую масу людзей.
Ліпкі мярзотны натоўп сутаргава курчыўся. Я пакінуў людзечу самой сабе.
ХІ
Калідоры-трубы ці трубы-калідоры хісталіся ў такт маёй хады.
Я ішоў.
Кожны наступны крок даваўся мне цяжэй, чым папярэдні. Быццам нябачная рука пасьля чарговага дакрананьня ступні да падлогі накідвала ўсё новыя і новыя кайданы.
Неўзабаве я ня мог рухацца і пляснуўся ў калідорны кут.
Гэтак мне кепска. Я не магу, не хачу ні ісьці, ні варушыцца.
А мая мэта!
Якая мэта! Вар’яцкая і нікчэмная…
Калі няма ЯЕ побач!
Так, Руата жорсткая, бязьлітасная, але да мяне яна ж не такая. Звычаі людзей разбэшчваюць яе душу! Заліваюць камянеючай плястмасай яе сэрца. Зьмяняюць да непазнавальнасьці! Яна ня можа за іх адказваць!