Сонца залаціла лісце на клёнах, якія стаялі паабапал недалёкай шашы. У паветры віселі нябачныя павуцінкі, ліплі на рукі, на твар.
На аўтобусным прыпынку стаялі нашы вяскоўцы. Воддаль, заціснуўшы пад пахаю мех, таптаўся Косця. Я перайшоў праз шашу, прывітаўся з Косцем за руку.
— Вяроўку не забыўся? — запытаў Косця.
— Узяў,— паказаў я на адтапыраную кішэню. — А ты чаму з мехам?
— Нездагадлівы ты, Макс. У чым я нутрыю панясу?
— А-а-а…
«Бэ», — напэўна, сказаў бы Косця, калі б не перапыніў яго вокліч:
— Хлопцы, далёка сабраліся?
Мы, як па камандзе, азірнуліся. Да нас ішоў Сцяпан. Сцяпан працуе шафёрам на калгасным аўтобусе. Сёння, мабыць, вольны дзень у яго.
— Каб Сцяпану ні слова, — таўхануў мяне Косця Ў бок.
Я і без Косці ведаў, што трэба маўчаць. Асцерагаўся гэтага Сцяпана, заўсёды стараўся яго абысці. Жартаўнік Сцяпан. Аднаго разу ён з мяне пасмяяўся. Са школы я якраз ішоў, бачу — Сцяпанаў аўтобус пасярод вуліцы стаіць. Запыняе мяне Сцяпан: «Максім, прывядзі каня. Трэба аўтобус на буксір узяць. Заглух, з маторам Штосьці». Я, канешне: «Дзе я таго каня вазьму? Хіба намалюю?» — «Не трэба маляваць. Вунь каля Шпачыхі конь», — кажа Сцяпан. Шпачыхай па-вулічнаму Ганну Скварцову завуць. На ферме яна працуе, а яе сын Андрэй у трэцім класе вучыцца. Паганы хлопец гэты Андрэй. Не міне, каб не падражніць.
І не зачэпіш яго. Адразу бяжыць да маці, жаліцца. А тая тады на ўсю вёску крык паднімае. Не глядзіць, вінаваты ты ці невінаваты. Андрэй, як быў малы, часта хварэў. Дык яна цяпер на яго дзьмухнуць баіцца.
Глянуў я — стаіць каля Шпачыхі конь, у воз запрэжаны. «Сам прывядзі», — кажу Сцяпану. «Ты не бойся, — падміргнуў мне Сцяпан, — я дамовіўся са Шпачыхай. Прывядзі, Максім. На аўтобусе пакатаю». Гэтым ён мяне і падкупіў. Я смела накіраваўся да Шпачышынай хаты, зняў з плота лейцы (відаць, Шпачыха накінула, каб конь не ўцёк), сеў на воз. І тут аднекуль выскачыў Андрэй. «Навошта нашага каня ўзяў?» — закрычаў ён. «Конь не ваш, а калгасны, — сказаў я. — Трэба аўтобус на буксір узяць». — «Аддай лейцы», — падбег да воза Андрэй. «Но, Гняды», — махнуў я лейцамі. А Андрэй не адыходзіцца, скача каля воза. Зноў я размахнуўся лейцамі, каб Гнядога падагнаць, ды незнарок Андрэю па спіне сцебануў. На ўвесь голас заенчыў ён — і адразу Шпачыха з хаты выскачыла. Ухапіла па дарозе нейкую ламачыну і да мяне. Я кулём з воза. А Сцяпан ужо за рулём сядзіць. Адчыніў дзверцы і мяне кліча: «Сюды. Да мяне ўцякай!» Ускочыў я ў аўтобус, Сцяпан на старцёр націснуў, газу дабавіў, і Шпачыха адразу ззаду засталася. «Я яшчэ цябе злаўлю», — яна памахала наўздагон нам ламачынай. А Сцяпан смяецца. «Усё з-за цябе. Падмануў, што аўтобус сапсаваўся», — кажу я. «Не бядуй, — суцешыў мяне Сцяпан. — Во колькі смеху было! Чаго нос павесіў?»
І вось цяпер гэты Сцяпан падышоў да нас — Дык далёка сабраліся? — усміхаецца ў чорныя вусы.
— Куды ўсе едуць. У горад, — сказаў я.
— Нешта на продаж маеце? — паказаў Сцяпан на Косцеў мех.
Мы з Косцем адвярнуліся.
— Сёння ў горад з мяхамі не пускаюць, — не адступаецца Сцяпан.
— Вусатых таксама не пускаюць, — сказаў я.
Сцяпан указальным пальцам пагладзіў свае вусы.
— А ты гумарыст. Люблю гумарыстаў. Дык навошта вы мех узялі? Я без смеху пытаюся. Паверце.
І ў мяне неспадзявана вырвалася:
— Нутрыю ў мяху дамоў павязем. Мы яе ў латарэю выйграем.
— Малайцы хлопцы. Здагадлівыя, — пахваліў нас Сцяпан.
Мы ўсміхнуліся, задаволеныя яго пахвалою. А ен памацаў мех і сказаў:
— Вытрымае.
— Што вытрымае? — не зразумеў яго Косця.
— Ды «Жыгулі», якія вы выйграеце. «Жыгулі» таксама ў мех пхайце. Толькі пасля мяне паклічце. Я мех з машынаю катораму з вас на плечы паддам.
З-за павароткі паказаўся аўтобус, пад'ехаў, стаў каля прыпынку. Мы, не марудзячы, уціснуліся ў дзверы, стараючыся трымацца як мага далей ад Сцяпана.
Што нас чакае наперадзе? Што?
Косця як адгадаў мае думкі. На запацелым шкле аўтобуса ён напісаў:
Я выцер ягоны пытальнік і вывеў па-іншаму:
— Што азначае «в» у квадраце? — не зразумеў Косця.
— Два выйгрышы. Твой і мой. Авечка і нутрыя. Косця моўчкі паціснуў мне руку.
Аўтобус спыніўся непадалёку ад рынку. Рынак гудзеў, як патрывожаны вулей. Куды ні глянь — усюды людзі. Цэлае мора людзей. Усюды гамонка, усюды шум.
__Дзе білеты прадаюць? — пытаюся ў Косці.
— А хто яго ведае. Мо там, а мо там, — Косця паказаў спачатку направа, а потым налева.
— А можа, там? — перадражніў я яго, падымаючы палец угору.
— Вы хочаце латарэйныя білеты купіць? — пачулася побач.
Мы азірнуліся. Дзяўчынка перад намі. У руках трымае прыгожа сплецены кош, паўнюткі агністых астраў. Твар у яе расчырванеўся, свеціцца радасцю.
— Бачыце, якую прыгажосць выйграла, — пахвалілася дзяўчынка.
— А яшчэ ёсць латарэі, не разабралі? — захваляваўся Косця.
Дзяўчынка засмяялася.
— Вам хопіць. Вунь да таго зялёнага павільёнчыка ідзіце. Бачыце?
Дзяўчынка яшчэ штосьці казала, але мы ўжо не слухалі яе. З усіх ног кінуліся да зялёнага павільёнчыка.
Каля павільёнчыка стаяла гаманкая чарга. Мы прымасціліся ззаду, пачалі прыслухоўвацца да гаворкі.
— Што ў цябе? — пыталіся ў кагосьці.
— Кілаграм яблыкаў выйграў!
— Забірай гарбуз, забірай, — чулася недзе за спінамі.
— Не занясу я яго. Вунь ён які вялікі! Не, не занясу, — аднекваўся жаночы голас.
— Забірай. Усю зіму будзеш семкі лушчыць.
— А цялё яшчэ не выйгралі? — усё турбавалася бабуля, што стаяла перад намі.
— Пра цялё пытаецца… Значыць, і авечкі ёсць, — шапнуў Косця.
— Не выйгралі цялё? — старалася перакрычаць гаманлівую грамаду бабуля.
— Павялі цялё! Лысенькае! — крыкнуў на ўсю моц нейкі хлапец.
Чарга закалацілася ад смеху.
— Трэба самой праверыць, — сказала бабуля і пасунулася ў натоўп.
Праз хвіліну яна вярнулася.
— Стаіць цялятка, стаіць… — задаволена прамовіла яна.
Нарэшце мы наблізіліся да павільёна. За прылаўкам стаяла маладая жанчына і прадавала латарэйныя білеты.
Косця падаў два рублі.
— Мне на ўсе.
Жанчына адлічыла чатыры білеты.
Трымай. Наступны. Не затрымлівайце чаргу. Наступным, які затрымліваў чаргу, быў я.
— Калі ласка, вазьміце. На ўсе… — падаў я жанчыне скамечаныя рублі.
— Трымай.
Мы адышліся ўбок.
Талерка, ты першы правярай.
— Боязна, — сказаў я.
— І мне боязна, — прызнаўся Косця. — Давай разам праверым.
— Давай, — пагадзіўся я.
Мы, спяшаючыся, разгарнулі білеты, скручаныя ў некалькі столак.
— Клінковы сыр… — ніякавата ўсміхнуўся Косця.
— І ў мяне клінковы сыр…
Стаіўшы дыханне, зноў раскручваем білеты.
— Клінковы сыр! — усклікваю ў роспачы.
— Клінковы сыр, — збянтэжана мармыча Косця. — Ну й парадачкі ў іх! Мабыць, задумалі абкарміць клінковымі сырамі.
— Мабыць, — пагадзіўся я з ім. — Цяпер ты адзін правярай, а я пачакаю.
Косця асцярожна, быццам баючыся, каб не ўзарваўся, разгортвае латарэйны білет.
— А-а… — нарэшце вымаўляе, заікаючыся.
— Авечка? — аж падскочыў я.
— Не-а.
— Андатра?
Я ад хвалявання андатру з нутрыяй пераблытаў.
— Авёс. Кілаграм аўса. Косця нечакана зарагатаў.
— Ха-ха-ха… Кілаграм аўса! Ха-ха-ха… Талерка, ты свой правярай.
Спяшаючыся, я ледзь не разарваў білет і таксама гучна засмяяўся: