— Паспрабуйце падняць. Узяўся Васіль, крыху патрымаў.
— Піліп Макаравіч, вы камяні ў рукзаку носіце?
— Сёння лягчэйшы. Вось каб учора паднялі!
— Вы і ўчора яго на галаве насілі?
— І ўчора, і заўчора.
— А калі мне паспрабаваць? Можна?
«Бач, — думаю, — і Васілю захацелася з рукзаком на галаве пахадзіць. І чаго ж так за рупіла? Можа, партфель з кніжкамі стане на галаве насіць?»
— Можна, — сказаў Піліп Макаравіч.
Васіль абедзвюма рукамі схапіў рукзак, пачаў паволі падымаць угору. Я падскочыў, стаў дапамагаць яму. Нарэшце сяк-так паклалі на галаву. Галава ў Васіля адразу палезла ў плечы, а твар стаў барвовы-барвовы, нібы хтосьці непрыкметна памаляваў барвоваю фарбаю. Я ляпнуў яго па плячы.
— Давай, Васіль. Падарожнічай па родным краі. Ды падарожнічаў Васіль нядоўга. Секунд пяць, дзесяць. Ступіў, перавальваючыся, што гусак, некалькі крокаў, нагнуў галаву, і рукзак упаў на зямлю. Я падышоў да Васіля.
— Не выйшла? Ну, што? Ен адвёў убок вочы.
— Я пранёс бы, калі б не зваліўся.
— Мне здалося, што ты яго сам скінуў.
— Табе заўсёды немаведама што здаецца, — агрызнуўся Васіль.
А Піліп Макаравіч вясёлы, усміхаецца:
— Хлопцы, без трэніроўкі не абыдзешся.
— Значыць, вы трэніруецеся? — пытаюся.
— Трэніруюся.
— У вас хіба хвароба якая? Дактары вам параілі?
— Бачылі фільмы, у якіх расказваецца пра жыццё ў Афрыцы?
Я кіўнуў галавою.
— Ну, бачылі.
— Бачылі, як афрыканскія жанчыны цяжар на галаве носяць?
— Бачылі.
— А чаму яны так робяць? Я паціснуў плячыма.
— Так прывыклі. У нас у руках, а яны на галаве.
— На галаве лягчэй, — сказаў Піліп Макаравіч. — Калі афрыканка нясе на галаве пяцідзесяцікілаграмовы цяжар, то яна затрачвае энергіі ў два разы менш, чым турыст, які нясе яго за плячыма.
— І вы хочаце менш энергіі затрачваць? — скумекаў Васіль.
— Канешне. Магу і вас навучыць насіць цяжар, як афрыканскія жанчыны носяць.
«Без гэткай навукі абыдземся», — падумалася.
— Лепей не трэба, — хуценька адказаў я.
І Васілю не спадабалася насіць цяжар, як афрыканскія жанчыны носяць.
— Не трэба. Нас толькі на гадзінку адпусцілі.
Мы павярнуліся і — трушком, трушком — па сцяжынцы. Калі адышліся крыху далей, Васіль пытаецца ў мяне:
— Ты не заўважыў каля палаткі воўчых слядоў?
— Не прыглядаўся, — прызнаўся я. — Забыўся.
— І я забыўся, — прамовіў Васіль. — Нічога. Прыйдзем дамоў, наямося і зноў сюды прыбяжым. Дамовіліся?
— Дамовіліся, — сказаў я.
Полудзень… з колбы
Праз гадзіну мы з Васілём зноў былі каля палаткі. Вельмі хацелася паглядзець, ці ёсць там воўчыя сляды. А яшчэ два «чаму?» цвіком у галаве сядзелі. Першае — чаму Піліп Макаравіч трэніруецца цяжар на галаве насіць? Хоча менш энергіі затрачваць? Але ж не адзін ён з рукзаком падарожнічае. Есць і другія турысты. Хіба тым, другім, не хочацца менш энергіі затрачваць? Ды яны носяць рукзак, як усе людзі: за плячыма. Чаму ён, адзін-адзінюткі, вырашыў па-новаму рукзак насіць? Няўжо з рукзаком на галаве ён і па горадзе ходзіць?
І другое «чаму?». Чаму ён у вёску ні разу не зазірнуў? Калі турысты спыняюцца ў нашым лесе, то абавязкова прыходзяць у вёску. І малако купляюць, і яйкі, і кансервы, і хлеб. А гэты не вылазіць з лесу. Хіба яму ні малако, ні хлеб не патрэбны? Няўжо ён так шмат прадуктаў набраў? Няўжо ў яго два рукзакі? Адзін на галаве нясе, а другі за плячыма. Ці магчыма такое? Напэўна, не. Есць нейкі сакрэт. Без прычыны і сабака не брэша.
На гэты раз мы з Васілём вырашылі схавацца, каб не паказвацца Піліпу Макаравічу на вочы, каб пасачыць за ім. А раптам убачым такое, што адразу дапаможа адказаць на гэтыя «чаму?».
Падкраўшыся да палаткі, мы схаваліся за кустом. А каля палаткі ані душы. Ціха-ціха вакол. Толькі авадні гудзяць, нібы прывязаныя, каля носа круцяцца.
Не памятаю, колькі так сядзелі. Магчыма, дваццаць хвілін, магчыма, трыццаць. Мяне нават на сон пацягнула. На якую секунду заплюшчу вочы, пасля страпянуся, расплюшчу, зірну на Васіля, што праз цьмянае шкло, і зноў заплюшчваю. Усё-ткі паўночы не спаў, па лесе цягаўся.
— Вудзіш акунёў? — нарэшце заўважыў Васіль.
— Не. Табе проста здалося, — кажу, страпянуўшыся.
— Антон, не драмі,— папрасіў мяне Васіль.—
Калі на цябе гляджу, то і мяне на сон цягне. Як думаеш: што будзе, калі пад кустом заснём?
— Сілы прыбавіцца. Пасля сну чалавек заўсёды адчувае сябе бадзёрым.
Васіль пазяхнуў.
— Не ведаю, як хто сябе адчувае. А я дык пасля сну цэлых паўгадзіны, быццам спутаны конь, хаджу.
— Відаць, сніцца абы-што. Усякае глупства ў галаву лезе?
— Лезе, — кіўнуў галавою Васіль.
— А мне не лезе. Мяне і гарматамі не разбудзіш, — пахваліўся я.
Васіль спалохана зірнуў на мяне.
— Ты не спі. Прашу цябе.
— Не буду, — паабяцаў я.
А вочы заплюшчваюцца, заплюшчваюцца… Відаць, нават даў храпака, бо Васіль, штурхнуўшы ў бок, нязычліва прамовіў:
— Не храпі. Зараз сюды ваўкі з усяго лесу пазбягаюцца.
— Ваўкі? Якія ваўкі? — ускочыў я спрасонку.
— Сядай, — пацягнуў за рукаў Васіль. — Ты быццам дзед стогадовы. Прысеў — і ўжо дрэмле.
— Я не спаў. Не верыш? Дакажу.
Напэўна, доўга даказваў бы Васілю, што не спаў, што яму здалося, але з палаткі вылез Піліп Макаравіч. У руках ён трымаў некалькі поліэтыленавых пакетаў, шкляную колбу (такіх мноства ў кожнай школе ў кабінеце хіміі) і тэрмас. Круглы, з зялёнымі рубчыкамі, а накрыўка чырвоная.
Сон як рукою зняло. Цікава: чым зноў здзівіць? Нездарма колба ў руках. Ніводзін турыст колбу ў лес не носіць.
— Ты не спіш? — штурхнуў Васіль.
— Не, — кажу.
— Няўжо гэты турыст збіраецца фокусы паказваць? — як бы сам сабе прагаварыў Васіль.
Ці магчыма такое? А чаму не. Ен і Мурашом камандуе, і на галаве цяжар носіць, і ноччу агні каля палаткі. Дык хіба не зможа фокус паказаць? А калі…
— Васіль, ён фокуснік, — выказаў я сваю здагадку сябру. — І Мураш, і тыя агні — усё гэта несапраўднае. Фокусы гэта. Як у цырку. Разумееш?
— Не разумею, — буркнуў Васіль. — Той Мураш мяне па-сапраўднаму лапкамі казытаў.
— Табе здалося. Не па-сапраўднаму. Бачыў, як у цырку? Там і жанчын, здараецца, перапілоўваюць, і мячы глытаюць.
— Не мячы, а шпагі,— паправіў мяне Васіль.
— Ну, шпагі. І курэй з рукава выпускаюць, і сабачак пад капелюшом знаходзяць, і…
— Хопіць балбатаць, — перапыніў Васіль. — У мяне ад тваёй балбатні хутка перапонкі ў вушах лопнуць. На паляну глядзі.
Піліп Макаравіч тым часам колбу і тэрмас паставіў на траву. Побач паклаў поліэтыленавыя пакеты. Сеў, скрыжаваўшы ногі, нібы турак, азірнуўся па баках.
— Азіраецца, — дрыготкім голасам прамовіў Васіль.
— Зараз нешта будзе, — гэткім жа дрыготкім голасам прашаптаў я. — Што, калі адкрые тэрмас, а адтуль ваўкі выскачаць?
— Глупства, — сказаў Васіль.
— Не глупства, а фокус, — не пагадзіўся з ім.
Я аж трымцеў ад хвалявання. Такога хвалявання, як сёння, ніколі не было. Нават у сталічным цырку, калі на экскурсію ездзілі. Там мы радаваліся, крычалі. Там, можна сказаць, усё зразумела. Фокуснік на цыркавой арэне — гэта работа. А тут лес, паляна, турыст Піліп Макаравіч, які немаведама чаму спыніўся ў нашым лесе. Магчыма, фокуснік, а магчыма, і не. Магчыма, певень з тэрмаса выскачыць, закукарэкае, магчыма, маланка блісне і гром над галавою трэсне. Усяго-ўсяго, што ёсць і чаго няма на свеце, чакаў я ад гэтага незвычайнага турыста.
Піліп Макаравіч, бачым, адкруціў чырвоную накрыўку тэрмаса, пачаў наліваць у колбу нешта белае, густое, падобнае на смятану. Пасля разарваў адзін пакет, другі, трэці… Пакуль што з тэрмаса нават верабей не выскачыў.