— Я матка боска…
І чуткі, і казкі, і дзівы носяцца па ваколіцы ад аднаго цёмнага чалавека да другога:
— Матка Боская ходзіць па зямлі. Яна ў доўгай зрэбнай кашулі. Смутак у яе вачах. А над яе галавою ззянне.
Салоўка спявае ў густых ляшчынах. Трэлі яго звіняць насупроць чырвонага месяца. А ўдзень на гэтым самым месцы зязюлька кукуе грудным голасам.
І плыве, коціцца ад вёскі да вёскі, нібы вільготны белы туман уночы:
— Матка Боская ходзіць па зямлі. Дзе ступіць нагою, там жыта родзіць; дзе гляне вокам на гаўяду — гаўяда здаровая. Ваўкі ў полі чапаць не будуць. Гляне на хворага — ачуняе. Гляне на сляпога — свет сонейка пабачыць…
І людзі цёмныя на каленях, з малітвамі «матку боску» сустракаюць.
Ходзіць-брыдзе па ваколіцы шалёная Марылька.
І сустрэў яе каля цвінтара адзін ксёндз — Курачковіч, тоўсты і кароткі, і завуць яго «Кірачковіч», каб прозвішча не ішло ад слова «курыца». Ён доктар багасловіі і філасофіі.
«Маці боская», якая прывыкла жыць у панскім палацы пад камандай ксяндза Марцэвіча, спалохалася ксяндза і ўпала перад ім на калені.
Доктар багасловіі і філасофіі загадаў ёй ісці да яго ў памяшканне. Яна паслухалася. Там угледзела яна шмат кніг, шмат панаў езусаў: вялікіх і малых, драўляных, масянжовых, каменных, на малюнках.
Дзесяць дзён і дзесяць начэй яна жыла ў доктара багасловіі і філасофіі.
Як пайшла ад яго, дык гаварыла сустрэчным і папярэчным на дарогах шырокіх:
— У маім чэраве сын божы. Маліцеся, людзі!
І зноў хадзіла «маці боская» па зямлі ўжо не адна, а з сынам божым у чэраве.
Гаварылі людзі цёмныя, што Маці Боская з неба спусцілася, з яснага сонейка на зямельку панскую, каб змякчыць сэрца лютых паноў, каб яны не здзекаваліся з прыгоннікаў.
Падхапіў гэтыя словы людскія доктар багасловіі і філасофіі — ксёндз Курачковіч, як завуць яго за вочы, або Кірычковіч, як кажуць пры ім.
Ён задумаўся над адным пытаннем багаслоўска-філасофскага сэнсу — аб раўнавазе ў людскіх суадносінах на зямлі:
— Тады паны, можа перастануць здзекавацца з прыгоннікаў, калі прыгоннікі зробяцца паслухмянымі. Паслухмянства чалавек набывае праз страх божы. Страх божы павінен сеяць між людзей ён — доктар багасловіі і філасофіі.
Ён у другі раз залабуніў да сябе «матку боску».
Дзесяць дзён і дзесяць начэй звар'яцелая Марыля знаходзілася ў пакоях Курачковіча. Слухала там яго святыя словы. Пасля гэтага народ бачыў яе ў касцёле «Кроў Езуса». Яна паказвалася перад народам у залатых рызах, у бліскучай кароне. Бровы яе былі падмазаны грымам, роўныя, даўгія. Твар яе быў пакрыты бяліламі. Ва ўсёй яе постаці прыкметны былі: сум, спакора, набожнасць, рахманасць і мудрасць райская.
На гэта быў вялікі майстар грыміроўшчык з тэатра пана Вашамірскага. Жывая «матка боская», здавалася, толькі што сышла з святога абраза. Яна маўчала, глядзела на народ, не мігала вачыма і не рухала рукамі і нагамі.
Доктар багасловіі і філасофіі гаварыў казанні перад народам пра божую славу, пра пакуту на зямлі, пра спакору перад панамі, якім Пан Буг аддаў люд паспаліты пад апеку. І яшчэ шмат аб чым гаварыў ён з багасловія і філасофіі.
Народ падаў на калені, маліўся, плакаў і не ведаў, што яшчэ рабіць трэба.
Тады доктар багасловіі і філасофіі тлумачыў, што яшчэ трэба:
— Трэба ўтрымаць святы касцёл «Кроў Езуса». На гэта патрэбны людскія падаянні-ахвяры. Шчыра даюць паны на божы храм, але паноў мала. Люду паспалітага многа, а люд мала дае ахвяр. Гэта вялікі грэх. Прыйдзі сюды, пакалечаны целам, і калецтва тваё загоіцца! Прыйдзі сюды, накалечаны духам, і дух ачысціцца ад пошасцей, помыслаў злых ды ўчынкаў ганебных. Калі пан твой цябе крыўдзіць, памятай, што на тым свеце ён за гэта будзе пакараны панам над усімі панамі. А пакрыўджаны панам на зямлі будзе ўзнагароджаны на небе панам над усімі панамі. Толькі супраціўляцца пану няможна, бо тады будзе ліха і на гэтым і на тым свеце. Амін!
— Амін! — казала пры гэтым уголас і матка боская.
Праславіўся па ўсёй ваколіцы касцёл «Кроў Езуса».
На багамолле сюды хадзілі з блізкіх і далёкіх месц розныя людзі. Прывозілі хворых дзяцей, старых, розных кручаных і сапсаваных людзей.
І доктар багасловіі і філасофіі парады даваў:
— У каго няма грошай, можа абкруціць тры разы хворага палатном, а пасля кінуць гэтае палатно перад нагамі маткі боскай. У каго няма палатна, можа зважыць хворага, пасля такой вагі збожжа даць на карысць «Крыві Езуса». У каго няма збожжа, можа даць авечку, гуся, цялушку, на тую ж карысць. У каго такой жыўнасці няма, можа прынесці сыру, масла, мёду, воску.