Танкі набліжаліся. Баталаў паглядзеў на тую «гарлавіну». «Во гэта і будзе вам той масток.— Злосная ухмылка скрывіла вусны. У нецярплівай думцы яго паменшала гарачнасці, і гэта замацавала яе.— Бу-удзе».
Пазваніў камандзір батарэі Фаменка. Бомба папала ў цагляны пограб, дзе на час бамбёжкі схаваўся гарматны разлік. Ніхто не застаўся жывы. Не хацелася даваць веры. У пограб?.. Дзе ж яшчэ можа быць больш надзейнае сховішча! А каб каля гарматы заставаліся?
— Гармата цэлая? — ціха спытаў Баталаў.
— Толькі галіну ад яблыні ўскінула на ствол.
— Стварыце новы разлік. Зараз будзем танкі сустракаць.— Раптам камбат звярнуўся да яго на «ты».— Бачыіш дзве вялізныя таполі адна насупраць другой цераз вуліцу? Яны каля цагляных дамоў — бачыш?
— Так.
— Прапусці міма тых таполяў чатыры танкі, а наступны там падпалі. Толькі абавязкова паміж імі — зразумеў?
— Так точна, паміж імі.
Размова з камандзірам батарэі абнадзеіла Баталава! Падпаліць — усё будзе як трэба. Ну, а на тых, якія пройдуць праз «гарлавіну», паляцяць ручныя «снарады». Яно таксама не блага. Што значыць падпаліць бутэлькай з бензінам ці падарваць звязкай гранат сталёвае страшыдла? У гэтым жа праяўляецца вялікая мужнасць воіна, яго агромністая, сабраная ў кулак сіла волі. Гэта, нарэшце, велізарная псіхалагічная барацьба з самім сабою, з інстынктам самазахавання, з так званай «танкабояззю…».
Што ні кажы, а яна, «танкабоязь», скоўвала, ледзянілаі душы чырвонаармейцаў. Пра нямецкія танкі распаўзаліся розныя жахлівыя легенды. Незвычайныя машыны! Яны і скачуць, як лягушкі: скок — і па другі бок процітанкавага рова… I пафарбаваныя такою фарбай, якая не загараецца ад бензіна… I такую хуткасць могуць развіваць, што любую аўтамашыну перагоняць… Хто распускаў гэтыя чуткі — цяжка зразумець было. Ці проста балбатуны-панікёры, ці нямецкія лазутчыкі. Немцы нямала засылал цераз фронт пераапранутых у чырвонаармейскую форму лазутчыкаў, скідвалі іх дэсантамі з самалётаў, каб яны рабілі дыверсіі на дарогах і мастах, сеялі паніку.
Баталаў падумаў, што паніка цяпер была б для іх страшней за нямецкую зброю. Памятаў, здарылася з ім аднойчы.
Дзянікінцы падкраліся, калі іхні эскадрон размясціўся каля рэчкі на прывал. Панічны страх, які ахапіў тады яго, паралізаваў свядомасць. I пасля, як страх прайшоў ужо, душу яшчэ доўга скоўвала здранцвенне.
Танкі пайшлі міма таполяў. Адзін, другі, трэці… Але… Што здарылася? Ужо і пяты прасунуўся, а батарэя маўчала. Што ў іх там — ствалы заржавелі? Што ён сабе думае, Фаменка?.. Душу камбата працялі трывога і злосць на лейтэнанта. Жаўлакі захадзілі на твары. Вось і яшчэ адзін зараз!.. Аднак Баталаў напружаннем волі прыгасіў сваю гарачнасць: пройдзе і гэты — хай!.. У гэтым «хай» былі і разлютаваная ўпартасць, і нястрымная гатоўнасць да ўсяго, што чакала наперадзе, што належала неўзабаве ім здзейсніць, можа, нават самай дарагой цаною. «Хай ідзе!..»
Паміж таполямі з’явіўся шосты танк. I тады паветра страсянулася грымоццем, па ўсёй шырыні вуліцы чорнымі стаўбунамі ўскінулася зямля. Усё зацягнула дымам, толькі відаць былі верхавіны дрэў.
Спярша з дыму, які ўзнік ад разрыву снарадаў, вырваўся агонь. Затым праз хвіліну Баталаў пабачыў: сталёвая пачвара пачала гарэць як свечка.
Астатнія танкі спыніліся. Абысці той, што гарэў, не было як. Таполі магутныя, іх не зваліш, дамы таксама не разломіш — цагляныя, моцныя. Прамежак паміж дамамі і дрэвамi малы, не праціснуцца. Зноў жа, прасоўвацца ўпрыцірку з падпаленым танкам небяспечна, бо ён у любы момант можа ўзарвацца ці агонь перакінецца… Выйсце адно: назад…
Танкі пачалі разварочвацца. А пакуль павольна манеўравалі на звужанай вуліцы, сталі добрай мішэнню для артылерыстаў. Падстаўлялі ім бакавіны, і яшчэ два напаткалі сваю долю. Успыхнулі амаль адначасова і гарэлі шуглівым полымем. Густы шчыльны дым падымаўся над імі. Падобна было, што снарады прадзіравілі кармавыя бакі.
Тыя пяцёра, што праскочылі «гарлавіну», спачатку паўзлі, нібыта чарапахі, потым пачалі набіраць хуткасць. Снарады ў іх не ляцелі, і гітлераўцы разумелі, што трэба выкарыстаць гэта, як мага хутчэй дабрацца да пярэдняга краю. Тады артылерыя і зусім не будзе па іх страляць — каб сваіх не пабіць.
Ад рубяжа роты Гарнагі танкі былі ўжо метраў за трыста. Праз хвіліну-дзве яны напаўзуць, пачнуць прасаваць гусеніцамі наспех выкапаныя вузенькія мелкія акопы. Вось і наступае ён, той момант пераадолення «танкабоязі…».
Як мага спакойна, роўна, Баталаў перадаў камандзіру шостай: