Андрэй сышоў з гары Магдаліны.
Жмурыў вочы ад сонечнага бляску. У той панядзелак, калі прыехаў бацька, Беласток давіўся велікодным натоўпам. Аднекуль, здалёку, навейвала пахі вясны. Бацька выйшаў з аўтобуса, і Андрэю адразу кінуўся ў вочы яго нядобры выгляд. Маці не раз наракала, што ён пачаў запіваць, згубіў усмешку мужчыны, які шмат зрабіў у жыцці. Старасць ужо стаяла за ім, але, пакуль што, не моршчыла яму твар, не засланяла жалобаю вачэй, не горбіла.
Андрэй смяяўся да бацькі і гаварыў:
— Добра, што прыехаў! Даўно цябе не бачыў... — і абяцаў дапамагчы купіць будаўляныя матэрыялы, патрэбныя для рамонту хаты. Ён задумаў папрасіць яго, каб застаўся нанач, пагаварыць. Многа пагаварыць. Важка, грунтоўна.
Веснавеў тратуар, і людзі здаваліся ўзнёслымі, ачышчанымі. I раптам у бацькі пачалася смерць! Сядаў, быццам падкошаны куляй, вуснамі хапаў паветра, сінеў, не ў стане нічога вымавіць; вочы яго шклянелі. Ён памёр, пакуль Андрэй паспеў што-кольвек прыдумаць.
Хавалі бацьку ў дзевятым квартале беластоцкіх могілак (маці папрасіла выкупіць і ёй месца побач). Фатаграфавалі, спачувалі, дапамагалі. Смерць неяк яднае ўсіх, хоць на коратка, да ранішніх гадзін; калі трэба зноў ісці на работу, прабівацца праз натоўп.
Гэта была першая смерць, якую Андрэй убачыў сваімі вачыма...
Сыходзячы з гары, прадчуваў няяснае.
Трэба ў Крынкі! Трэба ехаць да маці!
...Яна час ад часу атрымоўвае нейкую паперку з нейкай установы, кладзе яе ў шуфляду старога стала, што ў кухні, і чакае прыезду сына. Калі ж Андрэй не з'яўляецца, тады піша яму, у вялікі Беласток, ліст. Ён чытае яе словы, выведзеныя на рускі лад, без кропак і косак ды вялікіх літар, і збіраецца ў дарогу. У маці ёсць справа!
Апошнім часам яна дабіваецца куплі шыфару, якім хоча перакрыць хату.
І дапытваецца, як жывецца яму, сыну яе.
«...Мамка мая, аб чым жа табе напісаць? Напішу ізноў пра глупствы: пазаўчора купіў халадзільнік. Ад. першага, наступнага месяца, буду зарабляць на дзвесце злотых больш. Адрамантаваў кватэру, набыў у крэдыт прыгожы касцюм. Маю ўжо рахунак для закупкі легкавой машыны... I яшчэ напішу пра бульбу, якую з ака-зіяй прывезлі ад цябе: надта ж смачная! Лісты не дзеля таго, каб гаварыць аб жыцці. Яны хутчэй за ўсё нагадваюць тыя жарты, якімі хочам нешта выйграць... Могуць быць яны і праявай дурноты. А найбольш частая іх роля — гэта роля адзення, якое хавае голую шчырасць. Або роля ўпакоўкі чагосьці... Я правёў эксперымент: траім знаёмым напісаў шчырыя лісты. Двое з іх не адпісалі мне і па сённяшні дзень, трэці — палохаў судом! Але з гэтым было б яшчэ паўбяды, калі б не той факт, што ў выніку таго халернага эксперымента я, маці, страціў папярэднюю пасаду! Не гаварыў табе, бо нашто хваляваць цябе. Зрэшты, падумала б ты, што ў цябе неразумны сын. Суседзі, памятаю, пасмейваліся з майго бацькі, калі яму нешта не ўдавалася. Абзывалі яго дурнем! Разумнаму — на іх думку, разумны быў той, у каго былі здольнасці праныры — не можа не ўдацца задуманае.
Іду сабе, маці, па вуліцы і бачу блізкае сваяцтва паміж лістом і размоваю. Больш таго: размова — гэта спектакль, пад час якога кожны намагаецца выканаць сваю ролю лепш, чым яна вартая таго. Гэта нядрэнны спектакль. Ёсць, вядома, ролі першапланавыя, як бацькоў у сям'і, і другапланавыя. Ёсць размовы сардэчныя, ёсць сяброўскія, ёсць і сякія-такія ды, урэшце, службовыя. Клінічным станам хвараблівых адносін паміж людзьмі, маці, з'яўляюцца службовыя размовы. У іх, папраўдзе, усё роўна, хто і што скажа: пытаючаму наогул усё ясна, адказваючаму — няма выбару (гэта. дурны думае, што ён гаворыць згодна са сваёй воляй). Ты, маманька, наўрад ці разумееш, аб чым я табе пляту. Каб неяк закончыць, скажу, што такія размовы, службовыя, можна прыраўнаць да гнілога зуба: як ні хітры — ды вырваць яго трэба! Службовыя размовы з'явіліся на свеце адначасова з уладай. Мы пачынаем клапаціцца, пасля тысячагоддзяў, пра тое, маці, як гэта ачалавечыць іх».
Падаў снег, хуткі і белавокі. У такую пагоду паміраюць старыя.
У Крынкі выехаў пад вечар,.
Андрэя здзівіла, як мала змяніўся лес!
Дарогу да Супраслі ніколі не памятаў. Але далей, пад Сакалду, у пушчы пазнаваў тыя самыя сасніны, закуткі, вішні ў платах. Ад самоты гэта пазнаваў ён так. I таксама таму, што ехаў да маці. Да яе ехаў заўсёды з адчуваннем канца.
Часам жадалася яму паехаць да маці без аніякай патрэбы. Ну, хоць раз! Купіць білет, не баючыся, што аўтобус ад'едзе, не возьме, пакіне. Ехаць, не думаючы, крыху быццам шчаслівы, крыху быццам дурны...
Аўтобус імчаў, бы парсюк па выгане. Ззаду падкідвала.
Прыпынак у Крынках знаходзіцца ля даўняй паштовай станцыі, прадаўгаватата будынка з хлеўчыкамі. Тут для ўсялякіх прыпынкаў адпаведнае, ціхае, месца: сюдою не ездзяць ні ў гарбарні, ні ў збожжавыя склады, ні ў блізкія вёскі. На гэтым баку рынка зрэдку ўзнікае рух ад вяселляў, якія абозамі кіруюцца пад царкву (смешныя гэта абозы: гронкі п'япых кавалераў, павіслых ля разбукераных дзяўчат). Святочнае перамешана з камічным, Сур'ёзнае, якім і ёсць вясслле, ператвараецца ў дурасць. Я разумею, што радасць не павінна і, мабыць, не можа спраўджацца на вачах ва ўсіх. Але часам узнікае ўражанне, што вяселлі адбываюцца дзеля таго, каб высмеяць, прынізіць нешта надзвычай важнае... Гэта бярэцца, відаць, з сарамлівасці?