— То ж але, то ж але... Няхай начальства не дало б па газе з выпадку халернага візіту інспектара галоўнае ўправы...
— Той інспектар задумаў інспекцыю — у надзеі па-хмяліцца?
— Ах, Толічак, каб толькі ўсяго пахмяліцца!.. Ведаеш, роля алкаголю ў функцыянаванні нашай правінцыі неверагодна значная! Наконт жа таго інепектара, ты, во, здаецца, маеш рацыю... Няйначай як ён з'яўляецца наладнікам гэтай маёй з табою сустрэчкі, той высокапастаўленец. Ясна, што па чыстай выпадковасці, во, калі наогул нешта такое існуе ў жыцці.
— Падзякуем таму пану?
— Каму? Што ты гаворыш?! Інспектарыско жа ж звалокся, падла, да нас паводле графіку размеркавання камандзіровак. Сам жа бачыш, як і я, во, што наша сустрэча тут, так сказаць, была спланавана па ўсёй форме, і паглядзі, прадвызначана ёй дату! Адно мы, ага, пра нішто не ведалі, во, матылі першабытныя пазбаўленыя смаку ўплываць на зямную мітусню... Такая ўжо, во, доля ў нас: бегаць не так, як жадалася б, але менавіта так, як гэта магчыма...
— Гм...
— Табе, Толь, нешта няяснае?
— Не, чаго ж: усё зразумелае. Ты ўраднік і як службовы чалавек знаходзішся ў становішчы ў адпаведнасці з наступным узорам перспектывы, які бытуе ў прымаўцы: служы пану верне, а ён табе перне!
— Не зусім, во, я пераварваю тваё...
— Нічога, гэта тэма на другую размоўку. А цяпер кажы, Віця, што гэта такое не дае табе спакойніста быць на свеце без мяне?
— Ага, што ж я хацеў сказаць табс... Яны загаварылі аб справе.
Гандзі пашанцавала са смерцю: памірала ціха, як і жыла. Яна выбралася на той свет у пару: гаспадарка выадпаведнілася, а і сама не была ўжо зараз надта патрэбнай.
Бабы, што зыйшліся на яе паховіны, зайздравалі Гандзі. Хата стаяла, як шклянка, і новы хлеў, і гумно на два такі, і сад вялікі; не сорамна ёй, працаўніцы, за сябе перад Богам. I ўсе яе шкадуюць, і дзеці ўспамінацьмуць; нядоўга хварэла яна ў пасцелі.
Добра паміраць у гэткай сядзібе!
На прычэсаную, чысценька ўбраную нябожчыцу жальна пазіралі ўдубянелыя мужчыніскі, трохі з крыўдаваннем, як у тых, хто на сваё перажытае аглядваецца без гонару...
Развітвалі Гандзю не галосячы і не прычытваючы; у якімсьці задуменні, і старэкі і маладыя. А на памінках — не наліў горла нават Літровы Антак; усцяж схвалілі людзі пекненька аздобленую прычэпу, на якой вязлі труну, да самых могліц, ды і трактар, што, усё роўна бы знароўлены смутэчаю конь, псаваўся (каля кузні Лапы выменялі ў ім шворань). Нявестка плакнула над магілкаю Гандзі, прыемна было глядзець — неяк далікатна, з тонкім уздрыгам барады, высаканогая і ў сукні з каштоўністае чэрні, у лакерыцах і ў амэрыканскім парыку з кудзеркамі, пад вэлюмікам. Сын жа, што і казаць: выліты дырэктар (вылюдзіўся ён на кантрактацыях цялят)
Адбылося, як у тым кіно пра панскія маёнткі.
Па Гандзі змуравалі — потым — помнік, з анёлкам па-пад крыжам; беластоцкі каваль збіў жалезны платок, накляпаў на яго ружаў з бляхі. Поначы загараецца там лямпачка, ад акумулятара з аўтаматычным выключальнікам.
Гандзі няма чаго наракаць: спазнала бяды, але і раскошы, урэшце!
Хто ж гэта калі бачыў, каб па нашай вёсцы чалавека так хавалі?
Гандзю першую.
Па тым як дрыгала яму папяросіна ў губах, зводдаль было відаць, што гаварыў ён не сціхаючы. Адоліска слухаў яго, пагладжваючы лабаціну сваёй белай легкавушкі, усё роўна што нейкага, жахліва вялізнага, кормніка, якога, за ладна тоўстую саланіну, не сорам і за вушыма пачухаць. Яны, пэўна, дамаўляліся выгнаць самагонкі ў хмызах Сарочае Ножкі, за тымі рыбнымі яма-мі, што на азярыску пагарэлага вадзянога млына Пытляванага Франіся. На гэтку справу Адоль сам не рыпаўся, без Бранікага.
Стаўшы гарэлчынымі братамі, яны супражылі ў незвычайнай згодзе. Пасябраваліся пасля таго, як, б'ючыся, хадзілі да тае ж Салодкай Лёлі, малодшай дачкі Булавы з Русінавага хутара. Яе перапыніла — у бярэзніку Касматага Барка — беластоцкае жуллё, калі ішла яна, прысвяткам, на станцыю Чорную, і пусцілі Лёлю- з жыватом.
Бранікі з Адалём пачалі разам піць, а іх Салодкая Лёля кудысьці з'ехала з людскіх вачэй. I болей не паказалася яна — ні ў бацькоў сваіх, ні на вяселлі сястры, што пайшла замуж у Беласток, дзе робіць — так кажуць — акушэркаю ў бальніцы на Баярах (за аборты паставіла сабе мураванку, у Цудным завулку).
Бранікі і Адоль чагосьці разрагаталіся ды голасна, да самога крыку, і кожны, хто праходзіў сюдою, азіраўся на іх, прыспешваючы хаду; ніхто дагэтуль не чуў, каб яны хоць засмяяліся ўдвух або ўшчалі п'яную спеўку, як гэта з мужчынамі бывае. I сапраўды, у іх рогаце адчувалася нешта лютаўскае, воўчае, ад чаго можна падумаць, што адзін з іх хутка павесіцца...