Нарэшце я шчаслівы: я — свіння!
Няма такіх слоў, каб цяпер выказаць радасць сваю! Вось хаджу я гэта сабе па падворышчы і ніхто да мяне не мае аніякае справы. Там тыцну лычом, тут парыюся, лягу пад плотам, у цяньку, ды апушчуся ў салодкія дрымоты. Гаспадынька беларусая паляпае мяне па бачысках, пяшчотна шчыпане за кумпяк, намацае сала, пачухае за вушмі. А я — нюх, нюх, нюх... Запахацела мне паранаю бульбаю з расчыненых сенцаў, ой, пацякла слінка, і я, бы добры той дурань, сігануў туды! — хап! — зубамі за цеста; глытнуў, бы смалы хліснуўшы, ажно здалося — дым з горла валіць клубамі!
— Ку-сы-ыыы! — заенчыў нада мною мажны гаспадарыска і размахнуўся жэрдкаю па маім хрыбце. Сабака яго як не секане мяне па азадках, аж у мазгах закалола!
Ну і што мне рабіць? Хоць ты вазьмі ды пеўня ў морду бі, столькі я жалю таго займеў.
Але, як не бывае бяды без навукі, мне стала зразумелым, кім я павінен быць, — Бобікам!
Ці ж гэта пагана брахаць сабе, колькі адно захочаш? Калі трэба і не трэба. Большае выгоды, прызнацца, і не спадзяваўся. Адно дзіва, як гэта раней я не дадумаўся да таго?!
Кожны, чалавек ці жывёліна, глядзіць на мяне, калі не з пашанаю, дык, прынамсі, з насцярожанаю павагай. Гаспадарчук жа і той настолькі пераконаны ў маёй адданасці яму, што нацкоўвае мною пават кабылу суседкі, дачка якое фанабэрыць і не ідзе замуж за яго. Няхай паскача сабе трохі гэтая рагатлівая палятуха чарнавокая, а паспытаю я і яе лытак беласкурых!
Каго як каго, але хуліганаў гарластых я не пашкадаваў — аднойчы гэтак пацяў іх, да самюткае косці, так скусаў усіх, гуртам ды паасобку, распаласаваў ім нагавіцы, што і гнацца за імі змучыўся, не ў ганьбу сабакам кажучы. Гаспадарыня за тое ласкальна патузала мяне за карак і мызу, паказытала пад шыяй.
Спачываю ў будзе. Есці, праўда, хочацца, як на які голад, У адвячорак, калі гаспадарнеча панаядалася ў кўхні, і мне кінулі костку дымную са стравы. Раззлаваўся я на такую няўважлівасць да мяне і давай за парог дзерці, ежы і пашацунку належнага дамагацца. Скончылася гэта тым, што ляснулі мяне ботам паміж вачэй. Паспеў я зіркам убачыць кошку, што малако хлябала са сподка пад лаваю... Ах, нездарма есць прымаўка: сабацы — сабачая доля.
Во, каб, можа, катом зрабіцца... I я, ўжо ў палове, стаўся быў ім, як хлапчукі мяне неяк заманілі да сябе ды хвосцік мой у лешчатку заціснулі. Забрахаў, замяўкаў я наперамену і, у рэшце рэшт, па-чалавечы загаласіў...
Дык давай ізноў жа быць чалавекам.
Табе пад пяцьдзесят. Ты дабіўся для сябе невытлумачальна больш, чымсьці магло прысніцца табе, вырастаючаму на падпанка ў гады свае далёкія, калі для ўсіх тады пачынаўся гэты новы свет. I вось завяршаецца наша стагоддзе, пра якое некалі запытаюць: а чаму яно было такое — і ваеннае і дабрабытнае?
...На Багача слівы пасмугнелі. На іх папырскаў быў дожджык, і яны выглядалі незвычайна сакаўнымі. I ад таго яшчэ, можа быць, што дзень жа святочны і пры гэтым ціхі ўполудзень ды барвовы на зыходзе; парумянелая лістота, пахацяць выспелыя агароды.
Ад самюткага рання суседка спраўляла хрэсьбіны. На траве каля ганка яе, па-прыгараднаму вымаджанага дома паразлягаліся напоеныя мужчыны (храплі — у белых кашулях і ў чорных касцюмах, ад якіх яны трохі як пінгвіны якія). З расчыненых вокан, што па паверсе з-за далікацтва фіранак, у іх далятала сварня ў застоллі, звяглівая. і нясціхная (так, калі застануцца за чаркамі адны бабы). Таму вельмі дарэчы было пайсці адсюль ,у малінавы закутак і прысесці там сабе па камяні, выгратым сонцам. У настроі, які не параўнаць з адпачынкам ратая або з існаваннем толькі, такім беспачуццёвым. Відаць поле. як прасціраецца яно ад запушчанага парку, маянтковага. Яго прыгажосць бачыш ты ў раптоўным цудзе песні ці ў малітве верша — панскімі вачыма культуры, памятай. Не-е трасучы гной і не за плугам...
...Засланяючы нанач спальны пакой, угледзіш месяц. Заўважыўшы яго фазу, табе падумаецца, што час прамінае ў нейкім чаканні, аднак жа, бяжыць ён, быццам па-зайчынаму вяртаючыся ў тое ж месца і ўсё роўна што выгледжваючы вочы за кімсьці. Ці дзіва, чаму тваё жыццё не зусім каб патрэбнае, здасца яно табе да крыўднасці выпадковым, хоць і не хапае дзеля яго дня ды з вечарам...
...У летняе ўставанне, у той перадспякотны халадок, бярэ ахвота папрацаваць — з радасным жаданнем быць прысутным у жывым, зялёным і светлым. У балаціне, што пад Лісіным Грудам, крычыць тамашняя птушка. Ты ўспомніш аднакласніка з паўзабытай вялікагарадской школы; ён, зарабіўшы мільёны, памёр ад рака.
Цябе гняце прымус закончыць сваё незакончанае, бо яно далося, хаця і ў звычнай табе хамутнай натузе, праз плойму гадоў шэра-шэрых, і ты баішся, каб не апусціць залішне рук. Гэткі спех — твая змора і дакучнасць. Уласцівасць безвыходнага.