Брат раздумваў аб тым, да чаго ў мяне ўжо не знаходзілася ахвоты прыглядацца (хіба ж навучана нас што-кольвек паважаць, акрамя грошай?). Калісьці я з запалам выкладваў яму слова ў слова тое ж, тады гэта не даходзіла да яго. Нечакана для мяне ён заеўся капаць усю тую ганебную праблемію, як нешта сваё, і што ўсцешвала мяне і злавала ўперамен, наклікаючы на маё адчуванне стомы такую казытку, ад якое бегала па твары нервовая ўсмешка. «Думаеш ды гаворыш сам пра нешта датуль, пакуль сутнасць таго не глынеш да апошняе крышынкі. Потым, пасля, як тая адрыжка, яно толькі затуманьвае свядомасць... Здараецца — у будучым здзівішся тым жа самым ізноў, хоць напэўна іначай паглыблены сталасцю», — пралятала праз маю галаву, калі наскочыла на нас нечае выкрыкванне, ну так, у тэлефон:
— Га-лё! А-алё!.. Здрастуй! Здрастуй жа, цётачка даражэнь-кая! Што чуваць у вас? Вот харашо...
Брат пераваліўся на жывот, прыўзняўся на руках, чуйна ўставіўшыся некуды. Мяне душыў смех ад ягонага выгляду — нагадваў ён мне паршука ў лужы, якога патрывожылі. Мы выгледзелі, між рэдкага сасонніку, што воддаль яснеючы асабняк з прыстойнаю агароджаю, газон і кветкі, ахайны садок. У расчыненым наросхліст ваконцы мансарды, збоч балконіка з відочным на ім столікам ды парай плеценых крэсельцаў, круцілася дзяўчына ў купальным касцюме філіграннага колеру (валошка-вага?), бачна маладзіца. Яна паварочвалася да таго голасу і пацяшалася з яго, сыплючы іскаркі прырагатку. — I не боязна ёй тут, на бязлюддзі?
— Хацеў бы нябось з такою паначаваць, га? — маргнуў да мяне брат.
— Пэўна, у Гродна звоніць, — я гэтак яму. Я вырашыў сказаць, з чым вось прыехаў да яго. — Слухай, хату па бацьках трэба затрымаць у нашых руках, і будынкі...
— А-яй-яй, якія грудкі ў яе ды заднічка! — Паддаваў ён сабе жару, добра чуючы, пра што я гэта яму. На яго шчокі выплывалі ледзь прыкметныя белыя плямы, і я ведаў, што зараз у ім адбудзецца. — Хату табе, ага, хату... — устаў з зямлі, як пасля ўдару кулаком у яго, і накіраваў на мяне свой раз'ятраны зрок. — У мяне свая ёсць, а ў ёй да самай магілы работы мне! Ці ты ведаеш, што гэта значыць у нашым краі будавацца? Паўжыцця пойдзе на тое! Так і злічвай, ага: што ні мураванка — капец мужчыне, вітанні дзядулі! Глянь, што з мяне засталося... А я ж маладзейшы за цябе на гадоў дзесяць і павінен яшчэ...
— Чаго ты крычыш?! — I ён ураз апусціў вушы: стары завяшчаў жа ўсё яму, бо я і так абсталяваўся на казённым лёгкахлеб'і.
Брату, відавочна, і надалей няўцям тое, чаго недаслухаў быў ад нябожчыка, — што: можна мець і са свае працы дом, як шклянку, і легкавушку, і разам з гэтым ні трохі не жыць. Мы ж, здаецца, дабіваемся ўмоваў сабе як бы па-другагодніцку, не ўмеючы пакарыстацца тымі, якія засталі, зрэшты, і не разумеючы іх. Чаму з намі так? Ад найміцкага інстынкту ганьбы гнязда? Строгі вецер веку пудзіць нас гэтак ды падводзіць.
— Ты ж паглянь: птушак, і тых ёсць болей у горадзе, цяплей у ім і ежы папоўніцы на сметніках, ага, колькі асушкаў хлеба ды ўсякае ўсячыны! — Абрыд мне ён, гэты мой брат.
Запахацела дзікім лубінам. Паазіраўшыся —прыйшла да мяне нейкая ўпэўненасць у тым, што трэба спадзявацца на вялікае лета. «Вось каб агароджу такую сучасную вакол, бацькоўскага жытла паставіць, жалезную і на падмурку з камянёў, і абсталяваць санітарыят з ванным пакоем, і цэнтральнае абаграванне з чыгуннымі батарэямі, і веранду пабудаваць, а агарод з садам — на англійскі манер... Ён жа, хоць і брат для мяне, не падможа». Смутак насеў на грудзі, і рабілася нават няёмка мне таму, што надумаў я яму надакучваць нечым далёкім, у рэшце рэшт, паўзабытым і, відаць, прыкрым, спрабаваўшы прымножыць абавязкаў у разгар ягонага клапоцця. Я і сам не надта рады гэтай бацькаўшчыне, усё мазоліла мяне, што нельга ж пакінуць яе на пустапаш, але не пакінуць яшчэ цяжэй. Прытым не мог я раскусіць існасці ўцёкаў людзей ад кроўнае зямлі, нягледзячы на яснае сваёй разумнасцю тлумачэнне гэтае з'явы. Душа бунтава-лася, не прымала аргументоўкі. «Гарады нам — гэта фабрыка паляпшэння долі.. »
Сцішнаватасць халодзіць нутро, калі ўявіць тую незлічонасць пакаленняў, што ад самае бяспамятнае даўніны прагаравалі на тых васьмушках ды чацвяртушках палёў, на якіх і кумячка нямаш, каб не быў перасыпаны вузлаватымі ад працы пальцамі, у цэлых ваколлях ды абшарах, зарастаючых цяпер выпадковымі маладнякамі, пералескамі. Сэрца сохне і цвярдзее, калі ўдумацца, што чалавечнасць у чалавеку залежыць усё-такі ад... жывата. У існаванні, аднак, грубы сэнс, быццам гвалт — сутнасць ягонага працягу. Уражлівасць ды прыгажосць немагчымыя без хлеба? Як не чуваць пра народы бедныя, але культурныя.