Выбрать главу

I ён, паганяючы каня, паехаў на палетак Кішкялёў; знік за крушняй каменняў.

Андрэй сыходзіў у нізок, калі яго дагнала зіма, задзьмула завірухаю, запякла марозам, пагнала. Трэба было прайсці цераз замёрзлую паверхню вады, што разлілася паміж альшыннікам і бліскучаю шафай ля парадных дзвярэй.

Голас перасцярогі з дзвярэй:

— Глядзі, не праваліся! Ніхто не ведае, як тут глыбока. Бачыш, які лёд: сіні-сіні! Не цёмны, не пачарнелы ад балота, але — сіні! Зважай. Кажуць, бяздонніца ў тым месцы... Вока на свет жах-рэчкі, што пад зямлёю...

Узыходзіў ён на лядовую гладзіну, што паміж альшыннікам і шафай. Даходзіў да яе сярэдзіны ды вяртаўся, перапоўнены панікай!

— Глядзі!!! — грымеў той жа голас. I рагатаў: — Га-га-гага-га-гага, га-а-а-ак-ак-ака... Гаў-гаў-гаў.—Забрахаў, пераўтварыўшыся ў сабаку, які накінуўся на Андрэя, кусануў яго за руку, наваліўся на грудзі. Расставіўшы свае лапы, дабіраўся яму да вушэй.

Андрэй, з шалёнай злосці, узяўся раздзерці яму зяпу і пакінуць, як падла якое, на дарозе. Ад гэтай злосці не было ў ім страху. Але сабака нечакана зірнуў на Андрэя загадчыкам аддзела і засмяяўся чалавечым смехам.

— Малайчына, Андрэй, не спужаўся! Віншую вас, пан Андрэй!

Адскочылі ад сябе...

Андрэй устаў з пасцелі ўвесь мокры ад поту.

Ноччу нападаў снег. Дзень выдаўся белы і самотны.

Людзі на тратуарах спяшаліся на работу, каб хутчэй дачакацца вечара, калі ў іх жыцці адбываецца самае прыемнае: чай у суседзяў, гутарка аб усім і аб нічым (а найцікавіей — аб чужых заробках). Ад такіх вечароў застаецца ўпэўненасць ва ўласнай вартасці. А яшчэ і ў тым, што Ты не атрымоўваеш па заслугах.

Насталі пабялелыя дні.

Андрэю ісці на работу выпала ў пятніцу, у перадапошні дзень тыдня. I таму ён не быў супраць таго, каб пахварэць да нядзелі. ён жа не дадумаў усяго, што далі яму дні самоты ў час хваробы.

На рагу Электрычнай і Варшаўскай, як зазвычай, ён натыкнуўся на таго самага знаёмага.

— Пачакай, — сказаў яму, на супрацьлеглым тратуары, не клапоцячыся пра тое, ці ён пачуе. — Пачакай, паспееш спазніцца.

— Здароў, — адказаў той. У яго гучала гэта неяк па-гультайску: «Здаарооўуу...»

— Паспееш, кажу. Бачыў кінафільм Азнавура?

— Каго?

— Азнавура.

— Азнавура? А што гэта? Андрэй скрывіўся:

— Лепей скажы, якое ў цябе самаадчуванне, га?

У знаёмага было яно добрае, настолькі добрае, што на яго паглядзела сустрэчная дзяўчына. У яе — позірк важністай сакратаркі богведама як важнага дырэктара.

«Яна падобная да ўнучкі той бабулі, што жала на палосцы», — Андрэю ўбівалася ў галаву, што гэта дзяўчына нясе бабульцы абед. Паставіць яна белы клуначак у цянёчку, пад дзевяткай аўса і загалёкае: «Бабуля, бабуленька! Я прыйшла да цябе, бабуся. Я прынесла табе есці!..»

— Не ведаеш, чыя яна? — знаёмы паказаў на яе зрокам.

— Ходзіць у напрамку праектнага бюро...

— Што з тваім павышэннем?

— Пакуль нічога. А дакладней — маўчэча, лічы: пяты месяц.

— Ты, можа, хваліўся перад кім? Не? Пахваліцца ўдачай найбольш бяспечна пасля ўдачы.

— Так, столькі і я разумею... Не, нікому не гаварыў.

— Глядзі, каб трымаў язык за зубамі!

— Ці ж я дзіця якое, каб мяне павучаць у гэтакім,— жартаўліва насупоніўся Андрэй. Стала прастарней.

З-за каўнера вытуманьвалася санлівасць з млеўкасцю. Шчыпаў мароз.

— У Італіі, чытаў, страшэнная маразнеча. Нам да яе не прызвычайвацца.

Было Андрэю да жудасці абыякава — забрысці на работу, усесціся за аблезлым пісьмовым сталом з горбай службоўніцкіх папераў, нагрэцца ў бясплатнай цеплыні казённага пакоя, пачытаць свежую газету, выпісаную за прафсаюзныя грошы. У ёй сапраўды ўжо колькі дзён друкуюць пра маразы на Апенінскім паўвостраве, а спрытным курсівам паведамляюць аб забойствах у Злучаных Штатах Амерыкі.

Адзін раз увосень і адзін раз зімой беластоцкая «Сучасная газета» скупа піша аб злоўжываннях на тым ці іншым прадпрыемстве. Кожны чытае пра гэта ды перачытвае да найменшай косачкі. Пад канец працоўнага дня хтосьці, з кім акурат знаходзіцца Андрэй, агледзіцца, што газеткі няма. Чамусь заўсёды падазраваюць, ціто забраў яе ашчадны, чыста паголены бухгалтар. «Што, сябры: ізноў зачыталі газетачку, як татары — бабачку, хэ-хэ-хэ», — адказваў ён на роспытню ніколі іначай.