Выбрать главу

На прыпынку, ля забягалаўкі «Сонейка», той сквапна вышмыгнуў, застаўся на тратуары. Яму, напэўна, трэба было яшчэ ехаць — да прыпынку ля ваяводскага суда...

Па праўдзе кажучы, дык ён нічога дрэннага не зрабіў Андрэю. Наадварот, гэта Андрэй пахіснуў яго калісьці так, што малавеле з карэннямі не вываліў ягоную гадаваную кар'еру. З тупою зацятасцю! Ды ён — Андрэй ведаў аб тым — нават не здагадваецца пра тое. Досыць даўно гэта было, не памятае ўжо калі. Цэлымі гадамі перажоўваў Андрэй тое, пераважна, кладавячыся спаць і ўстаючы. Пераўтварылася яно, успамінанне ўчыненага яму, у рысу характара Андрэя.

Андрэй глядзеў на яго з гэтакай крыўдай, ад якой сціскаецца кулак: «Свіння ты!» Чаму ён — свіння? Адчуваў наступнае: «Мала сказаць, што я, з незразумелай мне нястрымнасцю, дапусціў свінства ў адносінах да цябе, — ты прымусіў мяне да таго! Калі гэта так, дык...»

Той выйшаў з аўтобуса, быццам бобік з сенцаў. Дастаткова было паглядзець на яго з дакорам, і ён адразу павярнуўся ў дзверы. З прытуленым хвастом.

Андрэй нажіліўся да акна, не могучы ўзірацца на гэту жывую поскудзь. Яна памаячыла ў цэнтр горада, усё роўна што турыст, які пабачыў нешта ашаламляючае і цяпер ідзе ў пошуках ціхагалосай кафэйкі, каб у ёй сесці за столікам, адпачыць, супакоіцца, сабрацца з духам. За паваротам вуліцы ён знік з відавоку, але Андрэй усё ўтаропліваўся ў міготкі натоўп. Здавалася яму, вось-вось вынырне ён пасярод шматтвар'я. Ад такога чакання прахожыя сталі перад Андрэем пакульгваць, нібы паварочвацца абы-куды, нібы гарбаціцца ад нечага пацяжэлага; якісьці таўстач з аб'ёмістым партфелем пад пахаю нібы зарохкаў, прыпадабняючы-ся да кормніка, што ўжо перастаў адчуваць патрэбу рыцца...

Андрэя кінула на падлогу. Але ён не ўпаў, ухапіўся за чыёсьці плячо. Хтосьці ўскіпеў:

— Вы п'іяны! — слова «п'яны» амаль выкрыкнулі.

— Выбачайце, — збедніўся Андрэй, як чорт перад крыжам. — Прашу ў вас прабачэння. Вельмі прашу!

Аўтобус гамаваў, увесь у дрыжыках, і ўрэшце зарыўся на тым прыпынку, што ля ваяводскага суда.

— Прашу прабачэння! — паўтарыў Андрэй. Асоба, да якой было сказана гэта, не слухала, накіравалася да выхаду, пахіленая.

Андрэй захліснуўся: гвалтоўна ступіў следам, пад вецер, што задуваў у вочы.

Бяздумна пастаяў ён пад прывулічным бязлістым дрэўцам. I тады рушыўся пераходзіць артэрыю, на сярэдзіне якой спужаўся глыбіні Нарвы: перад носам яго мільганула легкавая машына, прадаўгаватая, з блішчастым жыватом.

Дайшоў да берага, а на ім старавербіліся боты міліцыянера. Андрэй умомант пазнаў іх: злосна прытупвалі!

— Што вы сабе думаеце?! — пытанне з-над ботаў.

Андрэй заўзіраўся.

— Вашы дакументы!

Паказаў.

— Ага, — міліцыянерыска чытаў у пашпарце. — Значыць, вы з'яўляецеся настаўнікам, значыцца, з вёскі.

Андрэй не адказаў: «Чаму гэта настаўнік можа быць толькі вяскоўцам?»

— Заплаціце штраф, — ён выпісаў Андрэю квіток на пяцьдзесят злотых.

Вярталася Андрэю дамоў неяк па-новаму, усё роўна як пасля сустрэчы з цудоўным сябрам, які сказаў: «Здымаю з цябе адно свінства і выкідаю яго вон! Во, глядзі!» - і свінства, у выглядзе агіднай анучы, дапраўды паляцела ў смуродную лужу, што распаўзаецца за піўной будкай, куды заходзяць па патрэбе...

То Андрэю хацелаоя зарагатаць чортведама чаго, зноў павярнуць да таго міліцыянера ды наплясці яму па-дзіцячаму глыбакадумнага: «Вы даверлівы чалавек, пане міліцыянце! Ах, лішне вы такі даверлівы. Пакаралі мяне за парушэнне правілаў вулічнага руху, бо я перайшоў скрыжаванне пры чырвоных, небяспечных сігналах, гы-гы-гы... Ой, як безнадзейна вы даверлівы! Вам і не ў галаве тое, колькі правілаў я па-зладзейску не ўшанаваў, напрыклад, сяброўства, га? Не хапіла б блакнота квіткоў на аштрафаванне...»

Купляючы антонаўкі ў гароднінным кіёску, што побач з рэдакцыяй «Нівы», Андрэй падзякаваў словамі сухімі, быццам вылежалыя дошкі, нарыхтаваныя на шаляванне хаты.

Смак антонаўкі наводзіць згадку аб вясне. У вышынях спявае жаваранак. Бацька падпёр ілбом неба і сказаў: «Развяснілася, Андрушка».

Андрэй ляжаў пад мяжою. ён падпільноўваў мыш, што схавалася ў норку. Пакажацца — не пакажацца?

Далёка гэта было. Наблізіць тагачасныя пачуцці можа толькі сардэчны плач, які звычайна пераходзіць у працяглае галашэнне. Іншай сілы або спосабу на тое няма.

Сёння паздаравелага Андрэя паклікалі да губішчаў, якія бачыў ён дагэтуль не больш двух разоў. Надзьмутыя.