Андрэй: Адкажу табе адразу. Прывёўшы прыклад былых дырэктараў — ясна, што гэта ўсяго ілюстрацыя твайго меркавання, — ты не зусім маеш рацыю. Калі яны дажываюць свой век у адзіноце, значыць, благімі былі і дырэктарамі і людзьмі. Іх патрэбнасць у жыцці з'яўлялася штучнай. Не дабіліся яны натуральнай. Неапраўдана пражылі. Кожны павінен быць, прынамсі, карысным. I хоць гэту карыснасць, калі не неабходнасць, варта ачышчаць з прымешак прымусовасці. Патрэбнасць твая іншым — вось сэнс твайго з'яўлення.
Начэплівец: А ты, Андрэй Антошка, каму патрэбны?
Андрэй: Я? Я... яшчэ не раздумваў...
Начэіплівец: Ха-ха-ха-ха-ха-ха.,.
Андрэй гатоў быў пабіць начэпліўца, але не ўяўляў сабе нават яго булавы. Будзе, зараза, прыходзіць, каб панадакучаць. Хіба што які пярун спляжыць яго або ўпадзе яму на галаву цэгла з размытай спяны вышыннага будынка...
Пакінуў ён Андрэя разбітым. А ў дадатак і нарагатаў яму на ўсю палатку, што на высочыне, Ажно перастала кукаваць зязюля.
Тады падбег да палаткі капітан.
— Вы, пан Андрэй, памыляецеся, гаворачы, што даверлівасць з'яўляецца супраціўнасцю недаверу.
— Калі так, пан капітан, дык скажыце мне, калі ласка, чым менавіта з'яўляецца даверлівасць?
— О, пан Антошка, пару словамі таго не выказаць, але запэўніваю, што мы верым вам.
— Гэта, пан капітан, я чуў.
— Так, ну...
— Ну і як?
— Мы вернемся да гэтай тэмы.
— Я з ахвотаю.
— Не. Не цяпер.
— Як хочаце.
I пачэплівец зноўку завалодаў уяўленнем Андрэя, але неяк ціха, як сава. Вярнуўся ён тым разам самотным успамінам пра згорбленага сябра, з якім нядаўна быў павітаўся ў бары. Зрэшты, не столькі сябар ён, колькі даўні знаёмы.
— Ты, Андрэй, зусім не ведаеш, які з мяне дурань! — гудзеў той на падпітку. — Не падумай, што за тое я крыўдую на цябе.
— Я, слухай, не вельмі, дарагі, разумею? — Андрэю апошнім часам прышлося даспадобы слоўца «дарагі».
— То і добра, Андрэй: менш нагрузкі мазгам, болей мацаты ў іх на тое, што для цябе важна. Разваж ты сам: наколькі больш усяго рабілася б людзямі, калі б не патрацілі яны сваёй энергіі на так званае ўзаемапаразуменне... ...
— Думаю, дарагі, што тут ты пляцеш...
— Гэта табе так здаецца, толькі табе так, — знаёмы папіваў піва.
Яму нічога не ўдавалася. Андрэй нешта чуваў аб яго гратэскавай жаніцьбе ці залётах...
— Што будзеш есці? — запытаў яго, хутчэй дзеля таго, каб перапыніць прыкрую гутарку.
— Я не хачу! — уэбунтаваўся пагорблены. — Мяне накармілі, го-го, па самае горла — да скону не каўтну!
Андрэй прынёс дзве талеркі з баршчом: «Гэтага бядулю, казалі, на рабоце падкусіў якісьці паганец».
— Ты прымі ад мяне гэта паскудства! — абурыўся знаёмы на яго клапатлівасць. — Я глядзець не магу.
— Чорт з табою!
Андрэй стаяў каля яго, паблізу гэтага клёніка, з якога асыпаецца лістота, пажаўцелая першай жаўцізнаю, што з'яўляецца пасля ранніх прымаразкаў. Такое лісце зводдаль здаецца веснавым, пакуль не пазелянелым. Маладое яшчэ, якому сама буйнець, але ўжо бездапаможнае дрэва, агалелае... Выклікае яно да сябе пачуцці літасці, ад якіх заўсёды адна марнасць.
Згорблены, усё-такі, падсеўся есці; з сірочасцю. Хіба цверазеў ён...
— Я не ў сілах забыць... родную вёску, — у яго, аказалася, наконадні памерла маці. — Аніяк не магу, гэту сваю вёску... — гаварыў з той сентыментальнасцю слабавольнага.
— Ведаеш, Андрэй, тут нешта звышнатуральнае? На халодную галаву беручы, яе няма за што любіць: хлеба яна нам не дала! Горад — так. Вёска — не! Адзінае, за што трэ падзякаваць ёй, — гэта за бацькоў, ну, і за чарадзейнае дзяцінства...
— I табе гэтага мала? — перабіў яму Андрэй.
— Я не сказаў так.
— Не, дарагі, ты ўжо сказаў так!
— Няхай будзе твой дыябал старшы: сказаў ці не сказаў...
Андрэй падумаў, што без дай рацыі наскочыў на яго. «Зласліўю я!» — ён спакайнеў, выходзіў на нейкую сваю, простую дарожку.
— А зараз прахліснем па кухлю півашы, — сказаў Андрэй пад гарэзлівы тон, выціраючы вусны. Боршч быў гідкі.
— Піва? Чаму не.
Пілі. З марудаю, быццам тост на згоду. Скончыўшы, Андрэй пайшоў. Чагосьці заспяшалася яму.
Вуліца ветрылася.
Андрэй, як ні кажы, панёс перад сабою бярэмя злосці, з якога сыпаліся пад ногі трэскі гневу. Хтосьці з прахожых зазяваўся і сутыкнуўся з ім, і ён брыдка замацюгаўся.
Замест скіравацца на Ліпавую, павярнуў назад, пад той жа бар, пад шырокі шкляны франтон, каб пасмакаваць, як згорбленік напіваецца: устае, падыходзіць, заказвае, нясе — чарку — да месца, перакульвае, зысмоктвае рэштку, ізноў устае... «Добра яму так!»
У Андрэі праявіўся і той тып задаволенасці, якою людзі звычайна не хваляцца. Саромеюцца яе ды паціху баяцца.