Начальства слухала таго знаёмца і перабівала яго, усё не дазваляла закончыць сказанае. I знаёмец тлумачыў сваё падрабязней і падрабязней. Гэта цягнулася, відаць, настолькі доўга, што знаёмец пачаў апраўдвацца перад начальствам. Ён і сам не заўважыў таго, як гэта пачаў апраўдвацца. З тлумачэнняў саслізнуўся ў апраўданні! З яго ўжо падсмейваліся, яго пераставалі слухаць і паклікалі сакратарку, каб нарыхтавала кофе, гарачае, па паўшклянкі кожнаму. Гэта збянтэжыла знаёмца Андрэя, ён паглядзеў на ўсіх вачыма нянавісці, ад якой хутка пасыпаліся б з іх слёзы плачу, непрыстойнага для мужчыны. Што было рабіць? Які смех выклікаць у сабе, каб выйсці, не шкадуючы адвагі, малой адвагі, такой маленечкай, што аж чалавечнай? I ўявіў, што начальнікі яго сядзяць на начных гаршчочках, нават дзіцячых. Сядзяць ды забаўна стогнуць.
Начальства кпіла. I раптам, на іх вялікае здзіўленне, ён зарагатаў, не прыраўноўваючы, як дурны Ванька з-пад Рахавіка або Бронісь. Схапіўся за жывот, дастаў з кішэні насавую хустачку, цёр далонню карак, дрыгаў...
Выплакаўся ў туалетнай.
Так яму і трэба, гэтаму знаёмцу!
Андрэй перастаў хадзіць па пакоі і зноў усеўся чытаць дзённік інжынера.
«5 студзеня.
Іду ў пасрэдніцтва працы».
Яму — ірытаваўся Андрэй — у пасрэдніцтва працы? На гэты рынак бяздарнасцей?! Інжынеру няма чаго шукаць там, калі ён сапраўдны інжынер. Магчыма, не ўмеў даказаць сваю патрэбнасць, зрабіць сябе неабходным грамадству? У ім сядзіць шмат ад урадніка, таго чалавечыка, які і сам ведае аб сваёй беспатрэбнасці, і ў крытычную для сябе хвіліну гатоў крычаць перад людзьмі: «Прабачце мне, што я жыву!»
То зноў, успомніўшы пра характарыстыку, Андрэй думаў аб тым, што перастае хоць што-колечы разумець. I ахопліваў яго жах! Яму часам уяўляўся Беласток вялізным зборам гультаёў, які ў невядомай, але блізкай будучыні будзе разагнаны моцнымі ды справядлівымі. Ды не ў гэтым самае страшнае было для Андрэя; не ўмеў ён, праўда, араць і сеяць, але касіць збожжа і малаціць цэпам... Беласток, як горад, быў вельмі лішні!
«11 студзеня.
Падышоў да мяне Лёнік М. Тлумачыў — у кулямётным тэмпе! — неабходнасць дабіцца мною адпаведнай работы. Урэшце паабяцаў ён, што пагаворыць з К. наконт маёй сітуацыі, а К. звернецца ў гэтай справе да Вельмі Важнай Персоны, з якой сябруе...
Пакінуў Лёніку нумар свайго хатняга тэлефона. А 22 гадз. 15 хв. Лёнік пазваніў мне і даволі, загадкава сказаў, што ўсё на добрай дарозе... Я падзякаваў яму за добрае сэрца. I ўсё яшчэ не верыцца мне, што ёсць на свеце такі Лёнік!
12 студзеня.
Чытаючы біяграфію Дастаеўскага, напісаную Мацкевічам, я зразумеў, што пакаранне існуе дзеля пакорлівасці. Трэба праявіць пакорлівасць?!
Хадзіў у пасрэдніцтва; сказалі — за тыдзень мо што і будзе.
13 студзеня.
Зарэгістраваўся ў стаматалагічным кабінеце, а таксама — у неўролага.
Ля магазіна «Далікатэсы» напаткаў Лёніка М. Аказваецца, пан К. круціць, не надта квапіцца ісці да Вельмі Важнай Персоны. Чорт з ім!
У 18.15 пазваніў Лёнік: я павінен сазваніцца з панам К. і асабіста прадставіць яму сваю бяду. Гэта з'явіцца падставай для гутаркі з Персонай. Пазваніў. Дамовіліся сустрэцца ў «Сямёрцы», сёння а сёмай.
Прыхапіў з сабою копію «Інспірацыі...» і пратэстацыі.
Пан К. прачытаў гэтыя дакументы і заявіў, што не з усімі сцверджаннямі ў іх ён згодны.
Што гэта значыць, час пакажа.
14 студзеня.
Я раблюся штораз больш нецярплівым.
15 студзеня.
Паміж 14-й і 14.30 гадз. ваяводскі інспектар працы ўручыў мне афіцыйны адказ, у якім сцвярджаецца, што мая нязгода прыняць першую версію працоўнай характарыстыкі з'яўляецца зусім беспадстаўнай. Глядзеў на мяне, бы на якога злыдня! Жаласліва камічны буфон: памятаю да апошняга ягонага слоўца, як ён быў абураны той характарыстыкай, пакуль, відаць, хтосьці з мацнейшых не прыпыніў яго, не сказаў, каб абсеў... Які гэта з яго інспектар працы?
Ад яго выйшаў я з адчуваннем чалавека, на якога кінулі пажыццёвую анафему.
19 студзеня.
У пасрэдніцтве працы два разы накіроўвалі мяне на работу. Першы раз — на пасаду інспектара самаабароны ў жыллёвай арцелі, дзе аказалася, што гэта павінна быць узгоднена з вайсковым штабам. Другое накіраванне далі мне на пасаду асістэнта ў паштовым аддзяленні № 11 (ля вакзала). Там сустрэў я Марысю X., з якой вучыўся ў пачатковай школе. Зараз яна з'яўляецца загадчыкам аддзела кадраў гэтага аддзялення. Пагу-тарыў з ёю, робячы выгляд бестурботнага аж да ненармальнасці...
Глядзела на мяне, як на нейкага прэзідэнта, які прыйшоў наймацца грузчыкам на складзе дошак!..