— Кызганыч.
11. — Сез газетага язылдыгызмы əле? (Подписались ли?)
— Юк шул.
— Вакыт бар əле.
— Мин иртəгə язылам.
— ə мин язылдым. Мин «ШəҺри Казан» газетасына язылдым.
12. — Сездə район газеталары юкмы?
— Юк шул. Алар матбугат йортында бар.
— Рəхмəт сезгə.
— Сау булыгыз.
13. — Бу газета яңамы?
— Юк, иске.
— Миңа бҮгенге газета кирəк.
— Яңа газета юк шул.
14. — «Чаян» журналын укыдыңмы?
— əйе, укыдым.
— Аның мӨхəррире кем?
— Рəшит Зəкиев.
— «Чаян» русча чыгамы?
— əйе, русча да татарча да чыга.
Задание 1. Продолжите диалоги.
а) — Миңа «Правда» кирəк иде.
— Юк шул…
б) — Сезгə «Идел» килдеме?
— Юк, ə сиңа?…
в) — Мин быел «Чаян» журналы алам.
— Кызыкмы?…
г) — Син «Татарстан яшьлəре» аласыңмы?
— Юк, мин татарча белмим. ə син?…
д) — Иң кызыклы журнал нинди?
— Белмим. Минемчə, «Татарстан»…
БҮген без кҮп сӨйлəштек.
Дəрес бетте.
Сау булыгыз!
Урок 25
Давнопрошедшее время. Задания.
(Егерме бишенче дəрес)
— Исəнмесез!
— Хəерле кӨннəр!
Продолжаем изучение глагольных времен.
Это время образуется добавлением к корню и основе глагола аффиксов — ган иде/-гəн иде и — кан иде/-кəн иде. Спрягается только последняя часть — вспомогательный глагол «иде». Это время выражает действия, давно уже прошедшие или предшествовавшие другому прошедшему действию.
Единственное число
Мин бар-ган иде-м ∙ əйт-кəн иде-м ∙ (я ходил, говорил)
Син бар-ган иде-ң ∙ əйт-кəн иде-ң ∙ (ты ходил, говорил)
Ул бар-ган иде ∙ əйт-кəн иде ∙ (он ходил, говорил)
Множественное число
Без бар-ган иде-к ∙ əйт-кəн иде-к ∙ (мы ходили, говорили)
Сез бар-ган иде-гез ∙ əйт-кəн иде-гез ∙ (вы ходили, говорили)
Алар бар-ган-нар иде ∙ əйт-кəн-нəр иде ∙ (они ходили, говорили)
Поговорим по-татарски.
1. — Мин театрга барган идем, сине кҮрмəдем.
— Мин бармадым. Мин авылга кайткан идем.
2. — Син миңа əйткəн идең: Марат укырга кергəн. — əйе шул.
3. — Ул язган иде, ике кӨннəн кайтам дип. (дип букв. говоря, сказав)
— Кайтмады шул.
— Кайчан кайта соң? (соң — же)
— Белмим бит.
4. — Без быел авылга кайткан идек. Авылда яңа мəктəп салганнар (построили).
— əйе. Без дə кайткан идек. КҮрдек. Бик матур мəктəп.
5. — Быел безнең студентлар колхозга барганнар иде.
— Кайсы авылга?
— Казанбашка.
— Яхшы эшлəгəннəрме соң?
— Бик яхшы эшлəгəннəр.
— Нинди эштə?
— Бəрəңге алганнар.
6. — АйгӨл, син теге китапны алган идеңме?
— əйе.
— Миңа бир əле.
— Мə, Сəрия апа.
— Рəхмəт, АйгӨл.
А теперь переходим к заданиям.
Задание 1. Продолжите диалоги.
а) — Син теге атнада авылга кайткан идеңме?
—
—
—
—
—
б) — Галия апа безгə кайчан килгəн иде?
—
—
—
—
—
в) — Сез аларга Казан турында сӨйлəгəн идегезме?
—
—
—
—
—
г) — Алар кичə урманга барганнар идеме?
—
—
—
—
—
Задание 2. Переведите на русский язык.
Без кичə урманга барган идек. КӨн матур иде. Без Өч сəгать йӨрдек. Урманда Җилəк кҮп иде. Без ике чилəк Җилəк Җыйдык. Җилəк бик тəмле иде. Өйгə сəгать биштə генə кайтып Җиттек. əни варенье кайнатты Һəм безгə бик зур рəхмəт əйтте.
Задание 3. Переведите на русский язык.
Мин бу киноны былтыр караган идем.
Син кичə концертка барган идеңме?
Ул май аенда Америкага барган иде.
Без Сабантуйга машина белəн кайткан идек.
Сез бу китапны кайдан алган идегез?
Алар Казанга кайчан килгəннəр иде?
Задание 4. Ответьте на вопросы.
Алар кайчан кайтканнар?
Ул Хəсəн Туфанны белгəнме?
Абый театрга киткəнме?
əнилəр дачага кичə барганнармы?
əбилəр Сабантуйга кайсы авылга киткəннəр?
Малайлар бу машинаны кайда кҮргəннəр?
Алар Казан университетында кайчан укыганнар?
Ул президент белəн кайчан очрашкан?
Кызлар стадионга кайчан киткəннəр?
Абыйлар авылдан кайчан килгəннəр?
əби Өчпочмакны кайчан пешергəн?
Задание 5. Поставьте глагольные сказуемые в прошедшем категорическом времени.