Выбрать главу

мондыйлар (такой) ∙ мондыйлар (такие)

шундый (такой) ∙ шундыйлар (такие)

Падежное склонение

И.п. болар (эти); шулар (они); тегелəр (те)

Р.п. боларның (этих); шуларның (их, у них); тегелəрнең (у тех)

Напр.п. боларга (этим); шуларга (им); тегелəргə (тем)

Вин.п. боларны (этих); шуларны (их); тегелəрне (тех)

Исх.п. болардан (от этих); шулардан (их, у них); тегелəрдəн (от тех)

Местн. вр.п. боларда (у этих); шуларда (у них); тегелəрдə (у тех)

Иногда к указательным местоимениям добавляются аффиксы принадлежности III лица:

бу — бусы (этот из тех)

теге — тегесе (тот из тех)

болар — болары (эти из тех)

шул — шунысы (этот из тех)

тегелəр — тегелəре (те из тех)

Теперь поговорим по-татарски, употребляя указательные местоимения:

1. — Бу абыйны белəсеңме?

— Юк шул (здесь ул в значении части утверждения).

— Таныш булыгыз: бу — Рəшит абый, бу — Галим.

— Рəхмəт.

2. — Теге студент ничəнче курста укый ул?

Өченче курста.

— Фамилиясе ничек?

— Арсланов.

3. — Шул сҮзне əйт əле.

— Хəзер: салкын.

— ТəрҖемə ит.

— Холодно.

4. — Теге кҮлмəкне кҮрсəтегез əле.

— Мəгез.

— Рəхмəт.

5. — Бу чҮəк ничə сум?

— Ике йӨз ун сум.

— Рəхмəт.

6. — Камил, мондый пластинка кайда бар?

— Бауман урамында «Музыкаль товарлар» кибетендə бар.

— Рəхмəт.

7. — Гафу итегез, бишенче йорт кайда?

ə-əнə!

— Мансур, менə бу апага əйт əле: театр кайда?

— Хəзер əйтəм. Трамвайга утырыгыз. Киров тукталышында тӨшегез. Шунда кҮрерсез.

— Рəхмəт.

8. — Рəшидə, моны Галия апага бир əле.

— Нəрсə ул?

— Балык.

— Ярар.

9. — əхмəт, тегенең акчасы бармы?

— Юк.

— Ничə сум кирəк?

— Илле сум.

Задание 1. Переведите предложения.

Моны сиңа кем əйтте?

Моңа син ризамы?

Монда кем утыра?

Моның нинди файдасы бар?

Бу — кем портфеле?

Бу китапны моннан кем алды?

Теге кешене белəсеңме?

Тегенең акчасы бармы?

Тегеңə əйттегезме?

Тегене кҮрдеңме?

Тегелəр кая киттелəр?

Тегелəрнең машиналары ватылган.

Шул кызны биергə чакыр əле.

Шуның ничə сумы сезнеке?

Шуңа барып əйтегез əле.

Шуны китап шкафыннан алып бир əле.

Шуннан без ҖəяҮ кайттык.

Шуларга ник и» тибар итмисез?

Шуларның машиналары бишəҮ.

Шуларга телеграмма Җибəрдегезме?

На прощание вам 2 пословицы.

Энə кая, Җеп шунда [энə къайа, Җэп шунда]. — Где иголка, там и нитка.

Биялəй эченнəн йодрык кҮрсəтмə [бийəлəй эчэннəн йодрокъ кҮрсəтмə]. — Не показывай кулак из варежки.

Сау булыгыз! Сезгə у‍ыّлар телим.

Урок 30

Дни недели. Диалоги. Будущее время. Задания.

(Утызынчы дəрес)

— Исəнмесез, хӨрмəтле дуслар!

БҮген пəнҖешəмбе (сегодня четверг).

Иртəгə Җомга (завтра пятница).

БерсекӨнгə шимбə (послезавтра суббота).

Кичə чəршəмбе иде (вчера была среда).

Еще раз вспомним дни недели с понедельника: дҮшəмбе, сишəмбе, чəршəмбе, пəнҖешəмбе, Җомга, шимбəякшəмбе.

Названия дней недели наши предки взяли из персидского языка. Выходным для мусульман была пятница Җомга и следующие дни (шимбə и далее) имеют в своем составе общие части. Вы, наверное, заметили? Якшəмбе — первый день после шимбə, дҮшəмбе — второй день после шимбə, сишəмбе — третий день после шимбə, чəршəмбе — четвертый день после шимбə, пəнҖешəмбе — пятый день после шимбə. Вы вероятно, знаете, что праздничный день у мусульман — пятница (Җомга). Поэтому старшее поколение и верующие в четверг стремились переделать (и теперь) все свои домашние дела, чтобы ими не заниматься в пятницу. В пятницу ходят на особо торжественный пятничный намаз в мечети.

Вы не забыли эти слова? Давайте их вспомним. Переведите каждое слово.

кӨн иртəн атна кыш

тӨн кич белəн ел яз

иртə иртəгə ай быел