— Nie ma krwi! — zakonkludował porucznik. — Poczynajcie dalej, waszmościowie.
Dydyński skoczył na wroga jak wygłodniały żbik. Czuł, że prawie ma w ręku tego starego grzyba, który mógłby być jego ojcem — gdyby oczywiście miał jaja i tyle fantazji, aby zdobyć względy przyszłej pani Dydyńskiej, matki Jacka! Już niemal czuł, jak tamten dostaje zadyszkę jak chwieje się na nogach, osłaniając mdlejącą ręką od ciosów.
Dlatego zamarkował prostą sztuczkę. Ciął kilka razy z nadgarstka na przemian: na odlew i włęg — czyli raz skośnie, a raz płasko z lewej, czekając, aż ręka wroga przyzwyczai się do składania zasłon na tych kierunkach, aby potem niespodziewanie uderzyć z zupełnie innej strony. Nie myślał, rzecz jasna, aby Przybyłowskiego dało się pokonać fortelem obrosłym w brodę godną senatora, ale jedna zmyłka zawierała w sobie drugą. Nagle bowiem, zamiast ciąć włęg, niespodziewanie Dydyński uderzył skośnie, od dołu, z lewej. To znaczy tylko zamarkował taki ruch, spodziewając się, że nie ujdzie on uwagi Przybyłowskiego. I zaraz, w tej samej chwili, wyskoczył wypadem w przód, zadając płaskie pchnięcie.
Prawie trafił… Prawie, bo nagle żmija przemknęła po jego lewym łokciu. Pióro szabli minęło bok Przybyłowskiego prawie o włos. Dydyński poczuł zimny chłód w lewej ręce, ale zapamiętale rąbał dalej przeciwnika.
— Krwawi!
— Dostał!
— Rozdzielcie ich!
I nagle zaroiło się wokół nich od szlachty i czeladzi. Ktoś odbił cios szabli stolnikowica, inny chwycił go za ramię, zatrzymał. Rozerwano ich, roztrącono. Na próżno szarpał się, bo zdawał sobie sprawę z tego, że dostał, a walka jest skończona. Czuł rwący, przenikliwy ból w lewym ramieniu i sam dziwił się, jak to się stało, że przegrał starcie z takim starym capem!
— Mości Dydyński, dość już! — zagrzmiał Gogoliński. — Spokój! Starczy tego! Nie przyszliście tu po śmierć, ale by poznać wolę bożą!
— Która okazała się łaskawa dla pana Przybyłowskiego!
— Opatrzcie go!
— Wicek, szarpie dawaj!
— Zagniećcie chleba z pajęczyną.
Krew kapała z przeciętego ramienia nieco poniżej lewego łokcia. Stolnikowic spojrzał obojętnie na ranę, otarł pot z czoła prawym nadgarstkiem. Zerknął na roześmianego adwersarza.
— Wygrałeś waść… Jesteś oblubieńcem Fortuny. Korzystaj z niej… póki ci wiek pozwala!
— Opatrzcie sanockiego rycerzyka! — wydyszał Przybyłowski. — I idźcie sobie wreszcie. Do wszystkich… diabłów!
— To jak będzie ze sporem? — zapytał Gogoliński. — Rozstrzygnięty?
— Wpisujcie mnie do regestru, jak chcecie — warknął Dydyński. — Nie będę ujmował czci imć Przybyłowskiemu. Dzisiaj jest górą. Ale nie zawsze tak będzie!
Szybko podwinięto mu rozcięty rękaw żupana (będzie nowy wydatek, skaranie boskie!). Wezwany z obozu Żyd zszył brzegi rany dratwą, co Dydyński zniósł cierpliwie; potem przyłożył chleba zagniecionego z pajęczynami, przyklepał, owinął szarpiami. Ręka zesztywniała od razu, na szczęście nie w niej trzymał szablę.
— Był spór, nie ma sporu! — obwieścił gromko porucznik. — A teraz, waszmościowie, padnijcie sobie w ramiona i darujcie winy.
Dydyński win nie darował, co najwyżej przesunął na późniejszy termin wyrównanie tego porachunku. Tymczasem padł jednak w ramiona Przybyłowskiego. Poklepali się jak dwa niedźwiadki, pociągnęli gorzałki z bukłaka i było po sprawie.
Ot, zwykły dzień w polskim obozie.
A po sprawiedliwości trzeba dodać, że takich pojedynków bywało każdego wieczoru po kilka, kilkanaście. I nie wszystkie kończyły się tak gładko i przyjemnie. Czasem wołano balwierza, zdarzało się wszelako, że i księdza.
Die 5 septembris
Gliniany, obóz wojsk Dymitra
Dzwonią na kompletę
Po opatrzeniu Dydyńskiemu nie pozostało nic innego, jak tylko wrócić na majdan, aby w większym towarzystwie zapić ból rannej ręki, zmyć plamę na honorze cynowymi kuflami piwa jezuickiego tudzież glinianymi szklanicami lipcowego miodu. Najpierw nastąpiły jednak przedstawienia, uściski i objęcia. Tak więc Jacek dowiedział się, że chudy jak chmielowa tyka szlachcic z wąsami niby dwa wiechcie słomy i gębą poznaczoną czarnymi cętkami po prochowym wystrzale zwał się Walenty Rodzieński, dwaj towarzysze Podlasiacy zaciągający z ruska to Michał Rudomina i Józef Aniołowicz. Wesoły brodacz zaś, który na każdą krotochwilę miał w zanadrzu gotowy koncept, zwał się Marcin Odrzy wolski, rodem z Prus Królewskich. W sumie, jak to zwykle bywało w chorągwiach prywatnych, panowie towarzysze tworzyli prawdziwą wieżę Babel, bo jedni pochodzili z Małej, inni z Wielkiej Polski, było też kilku przybyszów z Litwy, ktoś z Rusi, z Ziemi Chełmińskiej, inny znowu z Ukrainy. Kilku zaś z wojsk inflanckich, którzy podziękowali za służbę, kiedy nie nadchodziły kolejne ćwierci. Nie wszyscy służyli jeszcze za króla Stefana, jak Przybyłowski, jednak większość miała za sobą przynajmniej jeden rok służby, wiedziała więc nie tylko, gdzie łeb, a gdzie ogon konia, ale także co z owym zwierzęciem zrobić, jak czynić obroty oraz — rzecz oczywista — jak zastawiać się kopią i bić szablą. Poczty mieli przeważnie dwu — lub trzykonne, co pokazywało dobitnie, że mało było wśród nich zamożnej i służałej szlachty.
Dydyński dałby sobie obić gębę, że inflantczycy nie odeszli z wojska przez to, iż nie doszły do nich skarbowe pieniądze, ale zbiegli spod chorągwi przed wyrokami godzącymi na ich szlacheckie gardła ostrzem katowskiego miecza. Nie bardzo też chciało mu się wierzyć, że pan Odrzywolski wywodził się, jak powiadał, z rodziny z dawna osiadłej w Prusach Królewskich, podejrzewał prędzej, że zamiast szlachetny ojciec jego pisał się sławetny i był zwykłym miejskim łyczkiem, ot, na ten przykład łupikotem — kuśnierzem. Pan Aniołowicz, gdyby mu skrzydła opalić dębowymi kijami, zapewne okazałby się Aniołkiem zrodzonym nie we dworze, ale w chłopskiej chałupie. A imć Golian zdawał się człekiem, któremu dla parchów często golono głowę, stąd Goły Jan się przezwał. Podobne podejrzenia miał Jacek co do pana Świdzińskiego, bo ostatnimi czasy nagle zrobiło się w Rzeczypospolitej podejrzanie dużo Świdzińskich. Od kiedy głód zajrzał w oczy zaściankowej szlachcie ze Świdna pod Chodlem, kupić od nich można było nazwisko za beczkę piwa czy parę dobrych butów.