Але Расея, на жаль, не паўсюль. І таму ёй вельмі крыўдна. Настолькі крыўдна, што яна, каб захаваць прыстойнасьць, ідзе ў самы далёкі куточак свайго саду й там доўга супакойваецца, страляючы ў прыцемках з аўтамату. “Які недасканалы сьвет”, – падціскае яна вусны, імгненна накіроўваючы рулю туды, дзе варушыцца лісьце на дрэвах. “Калі б я была багатай і знакамітай, я выдала б такі закон, каб усе мужчыны размаўлялі толькі па-расейску”. А потым яна хавае аўтамат і едзе на моўныя курсы.
“Ты – гэта я”, – кажа мне Расея, ты – гэта я. “Не”, – спрабую я запярэчыць, але яна ня чуе. Гэта асаблівасьць яе слыху, і я мушу паважаць яе за гэта. Гладзіць яе па галаве й казаць пяшчотныя словы.
У Расеі шмат сяброў і сябровак. Уласна кажучы, гэта ўвесь сьвет. Я бачу, як яна сядзіць зь імі ў кавярні, яны п’юць піва, і гора таму, хто, задумаўшыся, прапусьціць хаця б адно слова. Расея будзе гнаць яго да самага рогу вуліцы. Расея ня любіць, калі нехта ёсьць для яе чужым. Яе нудзіць ад самога панятку “чужы”. Усе мусяць быць сябрамі. Расея крыўдзіцца, калі зь ёй адмаўляюцца сябраваць і цягацца разам па распродажах і піўных. Тады яна можа праклянуць... О, гэтае расейскае пракляцьце, незмывальнае, атрутнае, нібы яе сьлёзы, сьлёзы Расеі, зьмяшаныя з нярускай тушшу!..
Расея ня любіць яўрэяў, віетнамцаў і чачэнцаў. Расея любіць мяне. І я ня ведаю, што мне рабіць з гэтым каханьнем.
Я магу пабачыць тут Расею калі захачу, нават уначы. Дастаткова набраць адмысловы нумар, патраціць пару манэтаў – і вось Расея ўжо ляжыць перада мной, на экране, разводзіць ногі, аблізваецца, высоўвае язык. Уся яе веліч паўстане перада мной, і я адчую сваю нікчэмнасьць.
Але мне ёсьць чым заняцца й без Расеі.
***
Я закаханы ў цягнікі ICE. Іхныя мілыя пысы выпраменьваюць добразычлівасьць. Ім нельга ня быць удзячнымі. Яны пазіраюць на цябе ўжо тады, калі ты набываеш квіткі, яны выглядваюць з-за стэляжоў, пакрытых, бы лісьцем, рэклямнымі буклетамі й чыгуначнымі раскладамі. А можа, рэч проста ў гэтай чырвонай паласе на белым глянцаваным баку? Ніколі не заўважаў у сабе сэнтымэнтальнасьці да нацыянальнага сьцяга. І няхай насамрэч, паводле дызайнэраў, бакі ІСЕ шэрыя, усё адно: нешта ў гэтым ёсьць, як казаў мой сябра-прадавец на рэчавым рынку. І ўсе гісторыі пра майго касьмічнага труса падаюцца мне цікавымі. Нават калі я бачу ў вакно майго ICE дахі Эшэдэ.
Быў самы пачатак лета... Але што я кажу? Ці маю я на гэта права? А ідзіце вы ўсе ў Вікіпэдыю!
Катастрофа ICE ля пасёлку Эшэдэ адбылася 3 чэрвеня 1998 года і зьяўляецца самай сур’ёзнай катастрофай у гісторыі як нямецкай чыгункі, так і чыгункі наогул. Пры сутыкненьні ІСЕ-1 , які сыйшоў з рэек падчас руху з хуткасьцю 200 км/г, з апорай моста, 101 чалавек загінуў і 88 былі цяжка параненыя.
Пасьля таго, як дэфэктны й зношаны вобад аднаго з колаў выйшаў зь дзеяньня, цягнік праехаў яшчэ 6 кілямэтраў. Сапсаваны вобад выклікаў паломку стрэлкі, празь якую праяжджаў цягнік, накіроўнік стрэлкі быў захоплены цягніком і працягнуты яшчэ некалькі соцень мэтраў, пасьля чаго яна пераставіла наступную стрэлку, што выклікала пераход часткі вагонаў на другі пуць и сутыкненьне цягніка, які рухаўся па двух пуцях, з апорай моста.
Часткова ў катастрофе вінаваты DB, бо ўвядзеньне шматкампанэнтных колаў (якія маюць гумовую дэмпфавальную пракладку паміж вобадам і колам), патрабавала больш дасканалай праверкі колавых параў, у параўнаньні з коламі монаблёчнага тыпу.
І мне дзіўна ўсьведамляць, што менавіта ў той самы дзень, нашыя зь Веранікай целы ўжо былі жывымі.
***
Усю дарогу мсьціўца маўчаў, дэманстратыўна занурыўшыся ў нейую патрыятычную кніжку і ігнаруючы ўсе мае багацьці – бо за акном было на што паглядзець: цэлая краіна пранеслася міма, раз-пораз прыпыняючыся, даючы нам шанец наталіцца яе водарамі ды краявідамі... На месцы гэтага ідыёта я б вачэй не адрываў ад яе, ад гэтай так званай чужыны: запамінаў бы кожную дробязь, таропка звальваў бы ў сваю памяць усё, што можна скрасьці, усё, што здольны забраць з сабой кволы чалавечы мозг, – там, потым, разьбярэмся; не ўпусьціў бы ні недапалку на чыгуначнай плятформе, ні праржавелага ўказальніка, прыгнутага часам і бурамі да самага насыпу, ні галоснага у дзіўных назвах, ніводнага ўзмаху ветравых генэратараў, ніводнае дахоўкі, ніводнага шпіля, ніводнага дрэва. Але мсьціўца толькі ўзіраўся ў сваю кніжку ды гучна казаў “ніхт фэрштэйн!”, калі яго ветліва прасілі прыбраць ногі з праходу. Мы сядзелі поруч, мой стары знаёмец Р. за нашымі сьпінамі ціха драмаў, раз-пораз прыўзьнімаючы вейкі й летуценна паглядаючы на заваконную раскошу. Ён меў рацыю, шэльма: цалкам мажліва, яму больш ніколі не давядзецца ступіць на гэтую зямлю. А мсьціўца сьлініў пальцы, перагортваючы старонкі. Мы сядзелі так блізка, але я імкнуў, як заўжды, на сваёй машыне часу, я чуў, як гудзе зямля ад лішку гісторыі, мне было што ўбіраць у сябе й за што дзякаваць, а ён, мой любы суайчыньнік-змагар – ён быў усяго толькі пасажыр. Бяздарны пасажыр. Бо быць пасажырам – таксама мастацтва.