Напэўна, ты назвала нейкае іншае імя, або зусім ніякага не называла, прынамсі, цяпер мне здаецца, пра фраў Хойтэ я сам дадумаў.
– Лекар адразу ўцяміў, хто перад ім... – працягваеш ты. – Ты ж разумееш, пра каго гаворка?
– Пра сьмерць, натуральна.
– Так. Пра Сьмерць. Яны зірнулі адно адному ў вочы, і лекару ўсё стала ясна.
– Зразумела, чаму. Справа ў далучанасьці. Якім бы ён ні быў спэцыялістам. Яны ж у пэўным сэнсьсе калегі.
– Ну, я б сказала, калегі-канкурэнты. Уяві сабе гэты момант. Ён не паказваў, што ведае яе. А яна пасьміхалася яму ў твар, так... паблажліва... Лекар, аднак, дапамагаць ёй адмовіўся. Яны стаялі й глядзелі адно адному ў вочы. Ён быў ужо добра п’яны, і таму жах спалучаўся ў ім з такой... такой дурной адвагай. “Не,” – сказаў лекар, ягоны язык заплятаўся, – “Ня маю адпаведных паўнамоцтваў. Прыходзьце заўтра ў прыёмныя гадзіны. Кім вы, дарэчы, прыходзіцеся пацыентцы?”. Сьмерці надакучыла, яна пасадзіла яго на крэсла і лекар імгненна заснуў. А назаўтра фраў Хойтэ стала настолькі лепш, што яе выпісалі зь лякарні...
– ...і яна пражыла яшчэ трыццаць гадоў, і пабачыла сваіх праўнукаў.
– Ня ведаю. Пра гэта бацька не казаў.
– Але ж чаму яна яшчэ й нешта распытвала ў лекара? Няўжо ёй, усеўладнай, трэба зьвяртацца па дадатковую інфармацыю?
Мы захапіліся. У доме насупраць гаснуць амаль усе вокны. Толькі адзін вар’ят сядзіць перад вялікім, на ўсю сьцяну, тэлевізарам, і глядзіць старыя савецкія фільмы. А ўдзень ён сьпіць, нам гэта добра відаць. Тут не прынята завешваць вокны фіранкамі, і таму напачатку, калі я падыходзіў да акна, то заўсёды пачуваўся няёмка.
– Думаю, ёй таксама хочацца разнастайнасьці, – кажаш ты. – А ты часта бываў на пахаваньнях, там, у сябе?
– У дзяцінстве так. У нас дзяцей заўсёды бяруць з сабой на хаўтуры. Як на дні народзінаў або на вясельлі. Ня думаю, што адмыслова. Проста іх няма куды падзець. Яшчэ й фатаграфуюцца ля дамавіны... Дзецям неабавязкова нараджацца падчас вайны, каб знаходзіцца блізка да сьмерці. “Ідзі, пацалуй дзядулю ў апошні раз”, – гаворыць скрозь сьлёзы чорна-белая маці, і дзяўчынка... яна ўжо даўно стаіць тут... ростам яна якраз трохі вышэйшая за труну... яна падыходзіць і дакранаецца вуснамі да халоднага лба. Цалуе труп. І касавурыцца на адзіную незнаёмую ёй цётку ў натоўпе, якая строга сочыць за тым, ці паслухмяна выконваецца заданьне. Хіба можна быць да сьмерці бліжэй? Хаця, мне здаецца, гэты звычай не пазбаўлены сэнсу.
– Магчыма, – задуменна адказваеш ты. – Ведаеш, дарэчы, адзін паэт, які скончыў жыцьцё самагубствам...
– Самагубствам? Я недзе чытаў пра дзяўчыну, якая, каб скончыць жыцьцё самагубствам, праглынула чатыры лыжкі, тры нажы, кучу манэтаў, два дзясяткі цьвікоў, сем аконных шпінгалетаў, медны крыжык, сотню шпілек, наглыталася шкла... І засталася жывая! Аднак я перапыніў цябе. Даруй.
– ...дык вось. Гэты паэт назваў сьмерць “маўклівым гардэробшчыкам”. На першы погляд даволі прыніжальна, але ж насамрэч не.
– А вось і ён сам, гэты гардэробшчык, – шапчу я. – Дагутарыліся.
Зьнізу ў нашыя дзьверы й праўда нехта асьцярожна звоніць. Зусім голы, я йду да дамафону.
– Гэта Франк, – чуецца ўпарты голас. – Здаецца, я забыў у вас парасон.
***
Вераніка змарылася. Вераніка так змарылася, што нават зьняла пінжак. Чалавек у кабінэце добра гэта бачыў. “Табе не перашкодзіў бы добры масаж,” – сказаў ён аднекуль з-за яе сьпіны, яшчэ баючыся дакрануцца да Веранікі, але ўжо гуляючы яснымі, нібы пасьля хваробы, вачыма, па яе аголенай шыі, і паколькі Вераніка маўчала, вырашыў усё ж паспрабаваць. Цёплыя мяккія пальцы леглі на яе скуру, паволі націснулі й зараз жа адхіснуліся, завісьлі над тым месцам, дзе сьветла-брунатны паўмесяц незмывальнага загару плаўна пераходзіць у цнатлівую белізну. Хаця фарбы тут ня маюць значэньня, і афарбоўка пашпартнае скуры таксама ня ўлічваецца. Пальцы чакалі яе рэакцыі, і скажы яна ў гэты момант што-небудзь недарэчнае, яны, можа, не вярнуліся б. Але Вераніка маўчала, хаця зь яе артыкуляцыйным апаратам пакуль што ўсё было ў норме, ну, хіба што горла крыху балела, як яно заўсёды найнепрыемнейшым чынам баліць у занадта добрае надвор’е, адплочваючы нам за недахоп дробных грашкоў, за няправільна абраныя дэкарацыі. І пальцы зноў апынуліся на Вераніцы, яны правялі мазолістымі падушачкамі па яе патыліцы, зьверху ўніз, акуратна, па-цырульніцку расправілі каўнер, адсунулі яго далей, каб не замінаў. Перамясьціліся на плечы, прабегліся, ціха патупваючы, па костачках, зазірнуўшы між іншым на імгненьне ледзь не пад рукавы, і вярнуліся да шыі, зрабілі хуткі эскіз лапатак і зноў падняліся ўверх, а потым замерлі, нібы прыгадваючы нешта, – і пачалі сваю працу.