Ніколі не хавай мяне, прашу цябе. Калі нашай гісторыі не наканавана спаткаць прыдуманы мной канец, і мне давядзецца пайсьці першым, не давай ім закапаць мяне. Памятай, як я ненавідзеў натоўпы. Хіба гэты чымсьці адрозны ад усіх астатніх? І ня плач. Прыгадай дажджлівы, паўночны партовы горад, цягнікі й маю няголенасьць.
А потым кінь у агонь.
8.
Вераніцы няма чаго рабіць, і яна, уздыхнуўшы, ідзе на кухню. Там маці малюе на пліце суп, зьмешвае фарбы, выцірае рукі аб фартух, раз-пораз паглядаючы на натуршчыка. Маці радая, што Вераніка прыйшла, апошнім часам гэта адбываецца рэдка: яна ўпотай зазірае ў вочы дачкі й потым адразу іх адводзіць, баіцца зрабіць што-небудзь ня так. Вераніка жуе хлебную скарынку й лянотна кладзе адну нагу на зэдлік. Маці хочацца пагаварыць; Вераніка сама ня ведае, чаго ёй хочацца.
– Я даўно, дарэчы, хацела табе сказаць, – кажа маці бы незнарок, – калі ты хочаш прывесьці... ну, там, хлопчыка... да сябе... То можаш гэта зрабіць, ніхто ж не забараняе.
Вераніка пагардліва пасьміхаецца.
– Мы з бацькам даўно хацелі на яго паглядзець.
Вераніка прыгадвае Лёньку ды ўсьміхаецца яшчэ пагардлівей.
– У цябе ж ёсьць хлопец?
“Ведала б ты...” – думае Вераніка ды выцірае анучай поўную мікраскапічных спэцыяў гарачую пляму на стале.
– А калі ён табе не спадабаецца?
Маці падазрона кладзе на стол лыжку:
– Ну чаму ж адразу не спадабаецца? Што зь ім, што-небудзь ня так? Хворы? Заікаецца? Або...
Вераніку пачынае забаўляць гэтая размова.
– А калі ён урод, якіх мала?
Маці нарэшце пакідае гатаваньне на волю лёсу й стомлена – яна ўсё робіць стомлена й ганарыцца гэтым – сядае побач. Вераніка зь нянавісьцю глядзіць на мокры ручнік, які зьвісае з матчыных каленяў, на яе распухлыя рукі, на мудра падціснутыя вусны са сьлядамі таннай памады, на суп, які пахне перасоленым мацярынскім сэрцам.
– Ну што значыць урод?.. – маці зьбянтэжана глядзіць у акно. Рукі яе тым часам, пакутліва шукаюць, чым бы заняцца, бяз працы яны ляжаць ня могуць, нібы за гэта могуць пазбавіцца пальцаў – і таму маці пачынае праціраць цукарніцу. – Што значыць урод?.. Ён не прыгажун, напэўна, але ж для мужчыны... Думаеш, твой бацька такі ўжо расьпісны красун быў? Слухай, а можа ты пра гэта... Ён што, бандыт? Ці, можа, фашыст?
– Разумееш, мам, ён нэгр, наш замежны студэнт, – сур’ёзна, апусьціўшы вочы, адказвае Вераніка, і ледзь стрымліваецца, каб не зарагатаць. Маці на хваравітым удыху падымаецца з зэдліка, і толькі пераможнае Веранічына “Жартую!”, якое яна неяк упіхвае ў свой неўтамоўны рогат, прымушае маці зноў сесьці ды перажагнацца:
– Напалохала... Але ж табе ён падабаецца, табе самой?
– Ай, адчапіся, – адмахваецца Вераніка, усё яшчэ са сьлязамі ў вачох. Маці йдзе да пліты ды чарговы раз забівае мяса.
– Што значыць урод? – разважае яна, нібы размаўляючы сама з сабой. – Урод... Я табе вось што скажу, Веранічка...
Маці паварочваецца да яе і, трэба аддаць належнае яе адвазе, упершыню глядзіць дачцэ проста ў вочы.
– Ты, канешне, можаш мяне ня слухаць, але... Гуляць з хлопцам – адно, тут трэба толькі дзявочы гонар не губляць. Сьмейся, сьмейся... Я таксама сьмяялася. Калі такая, як ты, была. А калі раптам што, і ў загс... Не сьпяшайся, Веранічка, з гэтым. Дзіцё, дасьць бог, нарадзіць пасьпееш. Але калі будзеш мужа сабе выбіраць – я табе падкажу, на што глядзець трэба ў першую чаргу.
Вераніка паднялася з крэсла, пацягнулася, паглядзела, як за акном, на лавачцы іхныя суседзі абмяркоўваюць за ранішнім бырлам, нібы за кавай, палітычныя падзеі. Сусед Юрка гайдаўся побач, цярпліва чакаючы, калі і яму абломіцца глыточак-два. Праз адчыненую фортку заляцела тоўстая грузавая муха ды закружляла над сталом.
– Сьмейся-сьмейся, – сказала маці, пакрыўджаная Веранічыным маўчаньнем, хаця Вераніка ўжо не сьмяялася, – а лепш усё-ткі паслухай. Твая сястра дык паслухала. Хаця і яна такая ж, як усе, зь ветрам у галаве.
– Ну і што ж гэта за сакрэт? – спытала нехаця Вераніка.
– Мяса кожны дзень, – урачыста й ціха прамовіла маці.
– Што?
– А вось што, – маці раптам выпрасталася, пазбавілася ручніка, выцерла лоб. – Калі ў цябе й тваіх дзяцей кожны дзень на стале ці ў лядоўні будзе мяса, значыць, мужа ты сабе выбрала правільна. Проста і ясна. І ніякіх больш умоваў.
Вераніка скрывіла вусны:
– Ну што гэта за такое... Хіба ж можна так – усё мераць мясам. Добра б яшчэ там золатам, або, ну, ня ведаю, шакалядам... Я б яшчэ зразумела. Гэта хаця б рамантыка. А як жа... Ну, ня ведаю – каханьне?