– Ну зразумейце, таварыш дарагі, спадар, унучак! Калі кожны будзе вось так заходзіць наўпрост да кіраўнікоў, то нам на кіраўніцтва часу не застанецца! І для чаго, па-вашаму, сядзяць у кабінэтах нашыя супрацоўнікі? Попу праседжваюць, думаеце? Для таго, унучак мой даражэнькі, каб працаваць з вамі, з народам нашым любімым, каб дапамагаць яму будаваць і сеяць спакойна! Ну чаму, чаму да начальніка аддзелу фізычнай культуры ніхто не забягае проста так, сказаць, што ў яго лыжы скралі, а да мяне – як на кубачак гарбаты? Што мне, рабіць тут няма чаго? Я ж вас не выганяю, я ж вас спакойна выслухаў, я ж вас у непрыёмныя гадзіны прыняў, я ж любога з вас з распасьцёртымі абдымкамі, у любы час! Але ж разуменьне трэба мець! У пяцьсот пяты, у пяцьсот дзявяты кабінэт зьвярніцеся! Дзеля ўсяго сьвятога!
Чэслаў Карлавіч схапіў слухаўку й пракрычаў у яе некалькі неразборлівых фразаў. Чалавек з сумкай на каленях выслухаў усё гэта з філязофскім выразам на твары, і калі Чэслаў Карлавіч скончыў, ветліва ўсьміхнуўся й сказаў:
– Але ж гэта быў не звычайны крадзёж. Гэта была фашыстоўская дывэрсія. Зьнікненьне гэтых часопісаў, выпісаных для Дому культуры мной асабіста, нанесла вялікія страты ідэалягічнаму выхаваньню. На цэлы тыдзень нашы чытачы засталіся неабароненымі. Іхныя душы ў ворага як на далоні. І ён шанцу ня ўпусьціць. Вы ж гэта лепш за мяне ведаеце.
Чэслаў Карлавіч застагнаў і пляснуўся ў фатэль.
– І гэта ў той час, калі ў краіне вядзецца барацьба зь бюракратызмам, – расчаравана, але цалкам ураўнаважаным голасам сказаў наведнік. – Я ж ведаю, колькі праляжала б мая заява, зьвярніся я да вашых супрацоўнікаў. Вы б яе, можа, і зусім ня ўбачылі.
– У міліцыю спачатку трэба йсьці, – прахрыпеў Чэслаў Карлавіч, – у міліцыю! І потым ужо да нас.
– У міліцыі я быў, – сказаў наведнік. – Ня столькі важны факт крадзяжу, колькі матывы.
– Я ўжо даў указаньне, – стомлена сказаў Чэслаў Карлавіч. – Зайдзіце ў пяцьсот дзявяты. Там працуе інспэктар, яна ўсё праверыць.
– Пяцьсот дзявяты, – працягнуў тужліва наведнік. – У той час, калі трэба біць ва ўсе званы... Бывайце. Я знайду, куды зьвярнуцца.
Чэслаў Карлавіч працягнуў наведніку руку, але той толькі пакланіўся суха й выйшаў. “Выклічце мне Ларысу”, – пакутніцкім голасам сказаў Чэслаў Карлавіч у слухаўку й заплюшчыў вочы.
Наведнік прасьлізнуў у калідор і хутка прайшоў у прыбіральню. Там ён зайшоў у адну з кабінак і прыслухаўся. Вусны яго варушыліся. Рука палезла ў кішэню, але тут жа вярнулася назад. Нехта зайшоў за ім усьлед, доўга паліваў пісуар і, не памыўшы рук, выйшаў. Наведнік, паўзаплюшчыўшы вочы, напружана слухаў цішыню. Але зь цішынёй нічога не адбывалася. І тады наведнік злосна ўдарыў па плястыкавай сьценцы так, што яна трэснула. Ён зірнуў на яе з шаленствам і ўдарыў зноў. Гэтым разам па сьценцы пайшла ўжо такая расколіна, якая амаль дасягала падлогі. Наведнік зірнуў на гадзіньнік і выйшаў у калідор.
Нібы безвач, ён дайшоў да павароту й там спыніўся. “Узяць сябе ў рукі,” – сказаў ён і выдыхнуў. Самым разумным было ўцякаць адсюль, пакуль ня позна. Але наведнік усьведамляў, чым пагражае яму незадаволенасьць. Што скажуць астатнія, калі зь цішынёй тут нічога ня здарыцца. Ведаў, што ня зможа цяпер глядзець самому сабе ў вочы. І ўсё ж трэба было сыходзіць. І рыхтавацца зноў. Ён паволі йшоў паўз калідор і чытаў шыльды на дзьвярох. Нянавісьць закіпела ў ім з новай сілай, і нянавісьці было патрэбнае выйсьце. Ад шыльды да шыльды яму ўсё цяжэй было яе стрымліваць. Жаночыя імёны, пасады штатных забойцаў. Сукі. Посьцілкі рэжыму. І калі мсьціўца дайшоў да сярэдзіны калідору, у яго стаяў так, што яму захацелася зараз жа пырснуць на гэтыя дзьверы.
***
Прыбіральшчыца добра папрацавала тут раніцай. Адзіным, пра што яна не падумала, было Гэта: яно ляжала на вычышчаным, дзе-нідзе яшчэ вільготным ад шчоткі дыване, і сваімі канечнасьцямі дакраналася нават да лямінату на падлозе. Яно ня мела ні ручак, ні колцаў, што бываюць на валізах або куфрах, і таму на выгляд было даволі цяжкім. Прынамсі, для жывога, дастаткова жывога, каб зрабіць беглы аналіз сытуацыі, чалавека Гілюка, што ўвайшоў у кабінэт, старанна хаваючы незадаволенасьць доўгай чаргой.
Таму, хто выйшаў з-за фіранкі, Вераніка, наадварот, падавалася вельмі лёгкай, значна лягчэйшай, чым раней. Яму здалося нават, ён можа ўзьняць яе адным пальцам. Проста падчапіць за каўнер чорнага, дзелавога жаночага пінжака, і павесіць на кручок ля дзьвярэй. Гілюк зірнуў на яго трохі зьдзіўлена, але цікава: у позірку Гілюка было поўнае разуменьне. Гілюк адкрыў рот і нават зьбіраўся нешта сказаць, але голас ягоны раптам сеў, і ён толькі гучна прасіпеў штосьці ды выцягнуў перад сабой рукі. Той, хто выйшаў з-за фіранкі, замахаў рукамі на знак пратэсту. Гэта была нямая сцэна, і дэкарацыі па кутох былі вырабленыя канвэерным спосабам, – але гэта была нямая сцэна, здольная аглушыць сваёй нематой. Ён і праўда на імгненьне аглух: усе гукі гэтага будынку зьліліся ў ціхае цырчэньне, якое нібыта сыходзіла акурат зь цела Веранікі.