І адварочваецца варта,
Прыняўшы хабар з нашых рук;
Мы цягнем за сабой упарта
Яго – і дзынькае ланцуг.
Пад вітражоў сьвятлом балючым,
Праз залі, поўныя вады,
Вядзем Яго, вядзем рашуча,
Як быццам цноту да заручын,
Як быццам ведаем, куды.
1.
“Сарока на шыбеніцы” – карціна Пітэра Брэйгеля Старэйшага (каля 1525 - 1569).
“Alas! the destroyer came and went! - and the victim - where is she?” – “Разбуральнік прыйшоў і сыйшоў! – а ахвяра – дзе яна?” (ангельск.; з навэлы Эдгара Алана По “Бэрэніка”).
Ян Каменскі – чэскі пэдагог і думаньнік-гуманіст, заснавальнік пэдагагічнай навукі (1592-1670).
Валасы Веранікі – сузор’е Паўночнага паўшар’я неба. Паводле легенды, Вераніка, жонка эгіпецкага цара Пталемея, адрэзала свае валасы і аддала ў храм Афрадыты ў знак удзячнасьці багам, якія падаравалі яе мужу перамогу над асырыйцамі. На наступны дзень жрацы паведамілі Пталемею, што назіралі ноччу новае сузор’е ў выглядзе жаночых косаў.
Сукубовіч – ад слова “сукуб”: дэман у жаночым абліччы.
“...Я ўблытаны ў нешта; у што менавіта?... Я пытаўся пра гэта ў сябе ўголас. І шматгалосае рэха пакоя шэптам адказвала мне: “У што ж?”...” – цытата з навэлы По “Бэрэніка”.
“верхнегартаннага ды блукаючага нэрваў” – нэрвы, якія ўдзельнічаюць у працэсе дыханьня.
“...пад’язычнай косткі ды шчытападобнай костачкі...” – пад’язычная костка – костка паміж ніжняй сківіцай і гартаньню; шчытападобная костачка – адна з костачак гартані.
“Ты пачатак васьмідзесятых памятаеш, камэндант?” – маецца на ўвазе пэрыяд 1982-1984 гадоў, калі генэральным сакратаром ЦК КПСС быў Юры Андропаў, які ўзяў курс на ўмацаваньне працоўнай дысцыпліны як у партыі, так і на працоўных месцах, пачаў барацьбу з карупцыяй; пры ім у Савецкім Саюзе ўзмацнілася барацьба з іншадумствам.
“Гіпнас, ён жа Сомнус...” – адпаведна грэцкае і лацінскае імёны бога сна.
асфадэль – расьліна сямейства асфадэлевых; у старажытных грэкаў – сымбаль забыцьця; лічылася, што ў падземным царстве Аід па асфадэлевых лугах блукаюць цені памерлых.
2.
“...Пэўны час чалавек замест вопраткі носіць уласную маці...” – не зусім дакладная цытата з “Ілюмінатараў” беларускага літаратара і мастака Юрася Барысевіча (нар.у 1966).
Імбібіцыя (imbibitio; лац. imbibo убіраць у сябе, насычацца) – насычэньне тканак распушчанымі ў тканкавай вадкасьці рэчывамі.
“...менавіта ў гэтым горадзе... робяць месяц...” – намёк на “Нататкі вар’ята” Гогаля, дзе галоўны герой заяўляе: “Луна ведь обыкновенно делается в Гамбурге, і прескверно делается”.
“Я, я, я. Что за глупое слово...” – цытата зь верша Уладзіслава Хадасевіча.
Хадасевіч – Уладзіслаў Хадасевіч (1886 – 1939), расейскі паэт і крытык, з 1922 года ў эміграцыі.
Хадановіч – Андрэй Хадановіч (нар. у 1973), беларускі паэт,эсэіст і перакладчык.
“Як брэйгелеўскі Ікар...” – намёк на карціну Пітэра Брэйгеля Старэйшага “Падзеньне Ікара” (1558).
3.
Asyl – палітычны прытулак.
“...Мне падабаецца ў гэтым паўночным Маконда...” – Маконда – назва гораду ў рамане Габрыэля Гарсія Маркеса “Сто гадоў адзіноты”.
4.
Lingua – язык (лац.)
“Fischer-Weltalmanach” – альманах-штогоднік, які выпускае нямецкае выдавецтва “Фішэр”.
ІСЕ – сетка хуткасных цягнікоў кампаніі Deutsche Bahn.
“...добрыя людзі з Сэзуана...” – “Добры чалавек з Сэзуана” (правільней: з Сычуані) – п’еса Бэртольда Брэхта (1898-1956).
“Creedence Clearwаter Revivle” – амэрыканскі рок-гурт 60-ых гадоў.
5.
“Гэты паэт назваў сьмерць “маўклівым гардэробшчыкам”...” – маецца на ўвазе швэдзкі паэт і тэатральны дзеяч Ялмар Гулбэрг (1898-1961).