***
Я жыву ў гэтым партовым горадзе ня так ужо й доўга, але ж, як нехта слушна заўважыў, час, праведзены ў замежжы, мае зусім іншую вагу. За месяц пражываеш год. Адпаведна, хутчэй старэеш. А яшчэ, выпушчаны на волю з каляндарнае турмы, я часта блытаюся тут у датах і, бывае, прачынаюся то шасьцідзесяці-, то шаснаццацігадовым...
Тут да мяне прыходзяць лісты й паштальёны. Гэта вельмі прыемна, даставаць з паштовай скрыні капэрту. У гэтым горадзе я нарэшце сфармуляваў для сябе, чым электронная пошта адрозьніваецца ад, так бы мовіць, жывой. Атрымаць жывы ліст – гэта тое самае, што праехаць па горадзе ў запрэжанай тройкай белых каней карэце, замест таго каб прамчацца па ім на мэтро. Вось, дарэчы, адзін з адказаў на пытаньне, чым я тут займаюся. Я фармулюю. Не адны вочы за тысячу кілямэтраў адсюль успыхнуць пры гэтым ад абурэньня. Пакуль мы тут... ён там...! Трэба, дарэчы, напісаць што-небудзь на радзіму.
Пасьля гадзіннага блуканьня па кватэры я ўрэшце знаходжу чысты аркуш паперы. Пісаць мне няма чаго, і таму я пачынаю з “Прэдупрэждзенія”. Пісаць “Прэдупрэждзеніе” ня менш прыемна, чым вымаць з паштовай скрыні лісты. “Прэдупрэждзеніе” – выводжу я вялікімі літарамі й пішу далей у тлустай чорнай рамцы: “Уважаемыя це, хто ўскроет этат канверт да таго, как он пападзёт к адрасату. Нямедленна запячатайце яго і адпраўце па указаннаму адрасу, а то атравіцесь гнілым буржуазным духам”. У любой іншай краіне такія пасланьні даўно страцілі актуальнасьць, але толькі не ў маёй. “Прэдупрэждзеніе” выглядае надзвычай эфэктна, і пісаць нешта яшчэ ўжо ня так цікава.
Героі гэтай гісторыі збольшага ня бачаць сноў. Адкуль мне ведаць, што ім сьніцца? Любы сон амаль заўсёды – скажоная цытата з жыцьця таго, хто яго бачыць, любы аповед пра сон – амаль заўсёды экранізацыя якога-небудзь танна выдадзенага соньніка. Так што ніякіх прывітаньняў з таго сьвету, засохлых маргарытак, іржавых цьвікоў і іншых прадметаў культу. “Сьніць іржавыя цьвікі – да разьвітаньня”... Я спрабую ўявіць сабе, што гэта такое: сьніць іржавыя цьвікі. Чалавек адзявае піжаму, кладзецца ў ложак і восем гадзінаў запар бачыць іржавыя цьвікі. Завіслыя ў пустэчы, трэба думаць. Такі чалавек, відаць, занадта захапляўся падчаc вучобы ў школе зборам мэталалому. Яго трэба лячыць, доўга і ўпарта, аж пакуль яму не пачнуць сьніцца засохлыя маргарыткі.
Гіпнас, ён жа Сомнус – надта таямнічая асоба, усе атрымліваюць ад яго лісты, але ніхто яго самога яшчэ ня бачыў. Таму сноў тут амаль ня будзе. Замест іх будзе мастацтва, якое таксама ёсьць цытатай – але ж узятай з таго, іншага, адваротнага боку чалавека. Дый наогул – цяжка нешта прысьніць грамадзяніну краіны, якая жыве, бы сьпіць у закапанай труне. Дарэчы, калі ўжо тут зьявіўся цень Эдгара По...
Мяне заўсёды цікавіла гэтае месца ў ягонай навэле “Бэрэніка” – тое, дзе гераіня раптам уваходзіць да Эгея ў бібліятэку й спыняецца на парозе, пакуль ён прагна й з жахам узіраецца ў яе цела, адзначаючы, між іншым, дзіўны колер валасоў. Я чытаў навэлу другі раз; прызнаюся, на радзіме яна не зрабіла на мяне ўражаньня. Але тут, на экране кампутара, набраная бледным, амаль блакітным, зь мярцьвяным адценьнем шрыфтам, яна шакавала мяне, нібы ў тую ноч Бэрэніка Эгея.
Ён успамінае: “хваля некалі смаляна-чорных валасоў спадала на лоб, запалыя скроні былі схаваныя пад густымі кудзерамі, якія пераходзілі ў агніста-жоўты колер, і гэтая незвычайнасьць афарбоўкі рэзка дысгарманавала са смуткам усяго яе аблічча”. Самое цела Бэрэнікі, у якім не было нічога пачварнага, сваімі кантрастамі выдавала ў ёй расьцьвілую асфадэль.