Выбрать главу

На ім зашчытна гімнасьцёрка,

Ана с ума міня сьвідзёт.

На каленях Веранікі, зьвесіўшы рукі паміж ног ды дакранаючыся мокрай маленькай далоняй да яе лыткі, сядзеў чалавек, якога нядаўна яшчэ не было. Не існавала. Абсалютна. Ні ў якім выглядзе. Наогул. Зямля й без гэтага чалавека жыла няблага. Прынамсі, патрэбы ў ім ня мела. Вось якія складаныя думкі наведваюць тваю сьветлавалосую галаву, Вераніка. Але ён усё адно зьявіўся ды прагне свайго месца на зямлі, свайго кавалка мяса, сваёй долі сонечнага сьвятла, ён займае месца ў прасторы, у рэшце рэшт. Чвэрць ягонага жыцьця складае адзін год. Год таму Вераніка вучылася ва ўнівэрсытэце, а ён ужо пражыў чвэрць жыцьця. Неверагодная матэматыка. Калі-небудзь Веранікі ня будзе. Абсалютна. Ні ў якім выглядзе. Наогул. Пэўны час яна яшчэ будзе займаць месца, замінаць іншым, пасіўна ўплываць на тое, што пакінула, а потым і гэта скончыцца. Не ўкладваецца ў галаве. Як гэта: скончыцца. Як гэта: паміраць? Паміраць страшна. Гэта балюча. Крычаць, курчацца, клічуць маму. Клічуць бога. Аднак потым... Напэўна, шчасьце. Вось тады яна й даведаецца, што гэта такое. Але не цяпер, не цяпер, чуеце? Думаць пра такое – нібыта адплюшчыць вочы перад яркай лямпай ды асьлепнуць, бо зрок не вытрымлівае такога. Дайце мне яшчэ пажыць з заплюшчанымі вачыма, пад накрыўкамі павекаў, пад іх звычнай, надзейнай абаронай. Нараджаць, паміраць. Гэта толькі словы, словы-дзеясловы. Не, я не хачу ў гэтую чаргу, я лепей зайду сюды раніцай, калі ўсе на працы. Дзеці – гэта так здорава, спахапілася Вераніка, у мяне будуць двое. Пляменьнік прачнуўся, і вочы Веранікі засьлязіліся раптам ад замілаваньня, бо гэты таўстун азіраўся навокал так няўцямна, ды круціў чамусьці цёмныя ўскудлачаныя валасы над вільготным ілбом, нібы дастаючы зь іх заселыя аскепачкі сну. Якія яны безабаронныя, жахнулася Вераніка, такая непрыемна вялікая пад гэтым непаваротлівым сонным целам, якое пачало ціха румзаць, бо на яго не зьвярталі ўвагі. Газавыя пліты, нізкія падваконьні, шалёныя сабакі, п’яныя за стырном, маньякі, выбоіны ў асфальце, запалкі, цьвікі, брудныя кніжонкі, цёмныя пад’езды, прадаўцы чалавечых органаў, мацяркі-забойцы, няздарныя ўрачы, настаўнікі-пэдафілы, цэгла з даху, вірусы, ды яшчэ фашысты, фашысты, фашысты, на іх ніколі нельга забывацца, яна чула, яны сталі ўсё часьцей пралазіць у школы, кідаюць дзяцей, як кажуць у народзе, на амон, прыкрываюцца як жывым шчытом, дарослыя злачынцы... Як можа той, каго нарадзіла жанчына, быць здольным на такое: хавацца за сьпінамі дзяцей, убіваючы ім у неразбэшчаныя галовы ўсялякую заразу, замбіруючы тых, хто гуляе з гоначнымі машынамі. Нелюдзі, яны сапраўды нелюдзі, адкуль толькі яны маглі ўзяцца. Выйшлі з чэрава гэтай зямлі й хочуць зганіць яе, зьнявечыць, зьнішчыць. Гэта як забіць уласную маці. Тыя, сюжэт пра каго яна бачыла ў “Крымінальнай хроніцы”, такія й былі – нават зьнешне, нахабныя, з ачмурэлымі ад наркотыкаў вачыма, сытыя, добра апранутыя, здаровыя, сын і дачка, якія забілі маці-пэнсіянэрку недзе на ўскраіне гораду...

Крычыце сабе на плошчах, але – ня пэцкайце дзяцей ідэалёгіяй, ідэалёгіяй, добрае слова, яна запомніла яго зь першага курсу й вымаўляла ладна, хутка, кругла. Дзецям наканавана быць шчасьлівымі, не забірайце ў іх гэтага кону. Яна ўявіла сабе бамбардзіроўкі, гарады ў руінах, і дзіця зь вялікай галавой, якое плача й кліча маму – уявіла так ясна, нібы перад ёй запрацаваў тэлевізар. Вось чаго яны хочуць, фашысты. Каб скончылася роўнае, мірнае жыцьцё, каб галодныя беспрацоўныя бацькі пілі па кутох, каб маці прадавала сярод руінаў заручальныя пярсьцёнкі. Каб нахабныя чужаземныя жаўнеры ўваходзілі ў іхныя дамы ды гвалцілі дзяўчат, каб любоў прадавалася, каб усе навокал гаварылі па-фашысцку, каб маладыя зайздросьцілі старым. Каб жабракі пасьміхаліся бяззубымі ратамі. Каб над краінай усчалася вечная ноч, каб мы ўсе сталі рабамі, каб прыніжэньне стала нормаю. Каб вакол былі межы, каб кожны кожнаму быў чужак.

На ім пагоны залатыя,

І яркі ордзен на грудзі,

Зачэм, зачэм я паўстрэчалась

Іму на жызьненнам пуці.

Вераніка, Вераніка, што з табой? мы ж не на сходзе, дзіця спалохаеш – іхныя языкі запляталіся, і зь перапоўненага кубачка пад сьмешным пыхлівым самаварам цёк на абрус кіпень, а ў вачох блішчэла кроў, таго ж разьліву, што й кроў Веранікі.

***

“Я пагляджу, можна?” – сказаў ён жаласьліва й не чакаючы адказу схіліўся, яна бачыла, закусіўшы вусны ад болю, ягоную макаўку, на якой закручваліся ў сьпіраль нядаўна пастрыжаныя валасы. З доўгімі Лёньку было лепш, ён раней быў хаця б на чалавека падобны, а цяпер малпа малпай. Нагу ажно выварочвала ад болю, было вельмі крыўдна ад уласнага бясьсільля, ужо, мусіць, прайшло некалькі хвілінаў, а боль не зьнікаў. Даўно яна не адчувала такога ўсеўладнага, такога вострага болю. “Трэба памасажаваць,” – прамармытаў Лёнька ды ўзьняў на яе вочы, просячы дазволу... Яна нецярпліва кіўнула галавой, хто б ні прапанаваў ёй цяпер дапамогу, яна б пагадзілася, хай нават сьмярдзючы дзядзька Валодзя зь яе пасёлку, істота, ад якой засталося паўчалавека ды пара-тройка прымітыўных патрэбаў. Толькі б гэта хутчэй скончылася. Аднекуль усплыло простае, нібы яно цяпер паціскала плячыма ад сваёй прастаты, тлумачэньне, хісткае татарскае слова: сутарга, гэта ўсяго толькі сутарга. Вераніка ведала, што такое сутарга: зялёная вада вадасховішча, пяткі на ледзяной сьпіне падводнага цячэньня, або яшчэ лішняе кола на школьным стадыёне, ды голас фізрука: “Казаў табе – разьмінайся!”. Але яна ня плавала й ня бегала, яна толькі паднялася з-за стала ў ружовай Лёнькавай кватэры, бацькі якога меліся неўзабаве прыйсьці з працы (яна спадзявалася ўсё ж пазьбегнуць знаёмства)... Лёнька ўчапіўся ў яе нагу, ні пра які масаж размова не ішла, ён папросту ня ўмеў гэтага рабіць, і Вераніку раптам разабраў сьмех, дзякуючы якому боль адступіў, растварыўся недзе над костачкамі, на разьвітаньне ўкалоўшы яе нямоцна ў галёнку... А Лёнькавы разгубленыя пальцы падымаліся ўсё вышэй, пагладжваючы яе скуру зь недарэчнай павагай, а потым таропка кінуўшыся пад спадніцу, абнюхваючы кожны куточак, так відавочна баючыся не пасьпець, казычачы Вераніку, прымушаючы яе зрэдку фыркаць, крывіць вусны, пальцы варушыліся, тоўстыя цьвёрдыя падушачкі на іх шмыгалі то ў вадзін бок, то ў другі, то вярталіся ўніз, нібы нешта забыўшы, Лёнька раптам заскуголіў, як шчаня, ды палез, заплюшчыўшы вочы, проста на яе калені, апусьціўшы падбародзьдзе, Вераніка міжволі расставіла ногі, і галава Лёнькі вылезла ззаду, бадаючы пустэчу, натыкаючыся на крэсла, а рукі не спыняліся, яны адшукалі край майтак, набраліся рашучасьці ды сьлізнулі туды, і самі спалохаліся сваёй знаходкі, і пачалі перабіраць валаскі, а Вераніка стаяла, зьдзіўленая, ды бачыла нямытую Лёнькаву шыю, ёй было вельмі цікава, што ж з гэтага ўсяго атрымаецца, – дзіва, але ёй не было непрыемна, хутчэй нават было прыемна, яна й не задумвалася, што ў нізкарослага Лёнькі такія доўгія рукі, якія, здаецца, толькі расьлі з кожным імгненьнем, лоб ягоны глуха стукаўся аб крэсла, аб ножку стала, гарачыя пальцы нарэшце перасталі зважаць на апёкі ды сталі больш мэтанакіраванымі, Вераніка не замінала, яна падумала, што можа быць лепей заплюшчыць вочы, але ня стала гэтага рабіць, грукат станавіўся ўсё гучней, пакуль не перайшоў у доўгі бязглузды званок...