Выбрать главу
3.

Яны наўмысьля абралі момант, калі бацькі не было дома. Хаця як бацька да гэтага паставіцца, дакладна ніхто ня ведаў. Ён, наогул, не выдзяляўся зь яму падобных абыякавых двуногіх татаў, зь іхнай сьмешнай гордасьцю ды смачным потам, і ніколі не рабіў спробаў зазірнуць у жаночы сьвет, задавальняючыся тым, што яму часам ахвотна ды настойліва, але часьцей з пачуцьця доўгу, давалі, – тым, на што ён, паводле ўхваленай дзяржавай згоды абодвух бакоў, меў права. Такім жа рос і брат, і ніхто не знаходзіў такое становішча ненармальным. Вераніка трохі пабойвалася, але ніякі страх не прымусіў бы яе адмовіцца ад задуманага. Пасьля працы да іх заехала цётка, і яны з маці кульнулі па кілішку на кухні, пакуль Вераніка глядзела ў люстэрка, гадаючы, што зь ёй неўзабаве станецца. Ад брата пазбаўляліся доўга, ён прадчуваў падман ды круціўся побач, падазрона прыслухоўваючыся да надта ўжо бесклапотных галасоў на кухні. Але ўрэшце цётка дала яму грошай на марозіва, хаця ўсе ведалі, што брат Веранікі ў любым выпадку купіць жуек з наклейкамі, – і кватэра была ачышчаная. Цётка зрабіла ўсё прафэсійна хутка, маці яшчэ раз працерла пацяжэлыя, распалымнелыя вушы Веранікі недапітай гарэлкай. Завушніцы цягнулі ўніз, нязвычныя адчуваньні стаялі ў горле, але Вераніка бачыла ў люстэрку прынцэсу, і гэтага было дастаткова... Бо яны ўсё ж пагойдваліся, па-сапраўднаму пагойдваліся, хаця выглядалі яшчэ пяць хвілін таму такімі несапраўднымі ў замерлых руках Веранікі. Ёй захацелася пайсьці на двор, і яна зусім не разумела, чаму гэта маці ды цётка так цяжка ўздыхаюць ды пазіраюць адна на адну п’янаватымі, зацягнутымі дзіўнай плеўкай вачыма. Зараз я пайду, і яны, вядома ж, засьпяваюць, вырашыла Вераніка ды пабегла ўніз. Яна напамяць ведала ўсе гэтыя іхныя песьні, а праз колькі год ужо сама да болю ў запясьцях запісвала ў чужыя патаемныя альбомы:

Эти глаза её пырнули

До сердца самого достав,

И с той поры она уж больше

Не улыбалась, честь храня.

Тады Вераніка насіла ўжо зусім іншыя завушніцы, не такія цыганскія, з бледна-сінімі штучнымі каменьчыкамі. Потым былі яшчэ падораныя бабуляй чырвоныя, з фальшывага бурштыну (спазьнілася бабуля на цэлых пяць гадоў), потым яшчэ нейкія круглыя, сярэбраныя, потым два крыжыкі, потым яшчэ некалькі незапамінальных... Тыя, якія ў форме ромбаў, яна згубіла, калі хадзіла на танцы...

Завушніцы станавіліся ўсё прасьцейшыя ды даражэйшыя, і нарэшце справа дайшла да золата. Насіць яго было вельмі прыемна ды вельмі небясьпечна. Якраз у той час у горадзе невядомыя фашысты вырывалі ў жанчын з вушэй такія ўпрыгожаньні, шмат было выпадкаў, пра гэта гаварылі на кожным кроку. Шторазу, выходзячы ў залатых завушніцах на вуліцу, Вераніка з трымценьнем сэрца паскарала хаду, ёй здавалася заўжды, што яна ўжо на кручку. Пазьбягаць цёмных вуліцаў, не паварочвацца да людзей сьпінай, не прыцягваць увагі, абыходзіць падазроныя кампаніі незнаёмых... Яна радавалася, калі сустракала ў аўтобусе па дарозе дадому суседзяў, – значыць, да пад’езду можна дайсьці спакойна. Бо й да Сьвету гэтая пошасьць дабралася, праўда, тут пераважна зрывалі футровыя шапкі з галоваў, але ж ад шапкі да вуха – адзін крок! Многія перасталі насіць золата, адно разглядвалі з сумам дома свае скарбы, прымяралі перад люстрам, але Вераніка толькі ў сваіх залатых завушніцах і пачувалася ўпэўнена, і не магла адмовіцца ад іх, такіх прыцягальна-рызыкоўных...

Потым напады спыніліся, бы й не было, але золата пакрысе выйшла з моды, на другім курсе Вераніка насіла ўжо простыя, сярэбраныя, падобныя да рыбак... Тым большым было яе зьдзіўленьне, калі яна неяк выходзіла зь сяброўкамі зь лесу каля ўнівэрсаму, і ім насустрач, пад бляклыя ліхтары, невядома адкуль выскачыла смутна знаёмая маладжавая жанчына, трымаючыся за вушы ды лямантуючы... У галаве шумела ад сухога віна, язык лянотна выкалупваў з зубоў кавалачкі непражаванага шашлыку, але Вераніка здолела зразумець, што толькі што адбылося зь цёткай... “Я зараз паклічу каго-небудзь, пачакайце!” – крыкнула яна ды на ватных нагах пабегла за ўнівэрсам, каб напрасткі дабрацца да міліцыі. Але, як гэта калісьці ўжо было (у сьвеце няшмат сьцежак-дарожак), зь няўтульнае цямрэчы выйшаў брат, уласнай пэрсонай, нібы толькі й чакаў... “Там, там...” – задыхалася Вераніка. “А табе што, больш за ўсіх трэба?” – змрочна спытаў брат ды скінуў раздражнёна з пляча яе руку. “Ты чаму яшчэ ня дома, а?” Цыкнуўшы на Вераніку, ён пашыбаваў да пасёлку. Вераніка вярнулася да сябровак, яны яшчэ доўга палілі на пяньках за ўнівэрсамам і слухалі бясконцы аповед ахвяры пра сваё няшчаснае каханьне. Скончылася ўсё начным галаўным болем ды ванітоўнай раніцай, пасьля якой Вераніка назаўжды кінула паліць.