– Паслухайце, Юрген, – у аўтобусе ён, каб не заснуць, стаў зноў дакучаць ёй сваімі байкамі, і Вераніка, якая пачувалася ў дарозе вальней, вырашыла пакласьці гэтаму нарэшце канец. – Вы вось выйдзеце сёньня на вуліцы – субота, людзей будзе багата – ды спытайце хоць у ста чалавек запар: дзе павінны знаходзіцца фашысты? У той дзяржаўнай установе, дзе мы з вамі толькі што пабывалі, ці разгульваць на свабодзе?
– Глеб Жэглофф, – працягнуў няўважліва Юрген, дэманструючы веданьне савецкага кінэматографу, але Вераніка не зьвярнула на гэта ўвагі:
– Спытайце. І калі хаця б адзін чалавек вам скажа, што... Я сама запішуся ў фашысткі. У мяне там цяпер шмат знаёмстваў.
І яна дадала да апошніх словаў пару смайлікаў. Юрген нічога не адказаў, ён раз-пораз прыкладваў дыктафон да свайго ружовага сьвінога вуха, нібы правяраючы, як запісалася размова. Пэўны час яны ехалі моўчкі, Юрген кінуў потым дыктафон у кайстру ды лянотна любаваўся краявідам. А навокал і праўда было прыгожа: палеткі, босыя хлопчыкі на роварах, новая кафля на плошчах мястэчак, сонца ў павуціньні, воблачныя пярыны на даляглядзе... “Паслухайце, Юрген,” – сказала Вераніка, не стрымаўшыся, калі аўтобус ужо вырульваў на кальцавую. “Чаму нашыя народы ня могуць жыць у міры? Чаму вы нас так ненавідзіце? Чаму я не магу, напрыклад, праз гэты дурны закон зьезьдзіць да вас, паглядзець на ваш народ? Гэта не для вашае газэты... Гэта я ад сябе.”
– Чаму? – Юрген пазяхнуў. – Бо сканчаецца на “у”.
***
Чэслаў зайшоў да яе а палове на шостую, прынес тэчку з дакумэнтамі, пасядзеў крыху ў крэсьле для наведнікаў, распавёў, што давядзецца яму сёньня прабавіць вечар у філярмоніі. “Тры вечары запар сям’ю ня бачыў”, – паскардзіўся ён, ласкава гледзячы на Вераніку, – “бяда з гэтымі сьвятамі, унучка”. Яна паспачувала яму, як магла, зусім стары быў начальнік, Вераніка й ня ведала толкам, як такіх суцяшаць. Чэслаў выслухаў са зморанай усьмешкай яе няўмелыя спагадлівыя словы, пагладзіў па галаве ды паехаў у сваю філярмонію. За вакном мігцела засьнежаная плошча. Тут жа ў кабінэт крадком зайшла Ларыса, ужо нафарбаваная, у футры, з сумачкай. “Чэслава ўжо сёньня ня будзе”, – прашаптала яна, робячы вялікія вочы. “Хадзем!”. Але Вераніка паказала на тэчку, разьвяла рукамі... Справы насамрэч можна было зрабіць і заўтра, а пакуль, да шасьці, яна вырашыла паслухаць музыку. Дастала плэер, уключыла радыё: ёй пашанцавала, там якраз быў Віктар Вецер, песенька з забытага дзяцінства: “Белая лэдзі Ноч”... У вачох зашчыпала, нос засьвярбеў, і Вераніка, каб ня трапіцца незнарок каму-небудзь у такім выглядзе, вырашыла яшчэ раз прагледзець фоткі, яна сёньня іх якраз забрала падчас абеду... Вось яны з Ларысай у парку, вось бацькі, трэба ім падарыць здымачак... Вецер завёў яшчэ адзін свой гіт, пра чорных лебедзяў, радыё Настальжы... Вераніка зрабіла гучней. Гэта яны ўсім аддзелам. Такія здымкі цікавілі Вераніку больш за ўсё. Бо там, і толькі там, яна магла параўнаць сябе зь іншымі.
Яна стаяла збоку ад Чэслава, які заплюшчыў вочы ды ашчэрыў зубы, няйнакш як п’яны сват, за сьпіной Веранікі разгублена ўсьміхалася практыкантка, але гэтае дзяўчо з родавай траўмай у разьлік можна было не прымаць... Ён – Ён стаяў за Чэславам, як гераічны ды трохі сумны бюст, хітра пасьміхаўся, як заўсёды, непараўнальны, і такі жывы, такі цёплы ды пэўны, што хацелася пагладзіць здымак рукой, правесьці па ім халоднымі кончыкамі пальцаў. Выпадковы супрацоўнік аддзелу адукацыі зьняў іх у фае, на фоне стэнду з аб’явамі, і на адсечаныя хвасты словаў глядзець было займальна. Побач зь Ім, відавочна намагаючыся прыціснуцца шчыльней, стаяла сакратарка. Тое, што ў чалавека адна нага карацейшая за другую, на здымку было ясна відаць. На плячы Веранікі ляжала рука Чэслава, але ўвогуле можна было разгледзець сябе ў поўны рост. Вераніка з задавальненьнем адзначыла, што пераўзыходзіць калегаў па ўсіх парамэтрах... Ногі, касьцюм, твар... Ды сама пастава выдавала ў Вераніцы маладую ды прыгожую жанчыну. Толькі вось нешта замінала Вераніцы атрымліваць асалоду. Так і ёсьць: вушы. Раптоўны скразьняк адкінуў яе валасы на сэкунду з вушэй, і ў гэты самы момант фатограф націснуў кнопку. Вераніка прыгледзелася, і сумненьняў больш не засталося. Яна стаяла тварам да фотаапарата, але на здымку можна было разгледзець нават цені ў вушной ракавіне. Вось гэтыя шэрыя плямы. Вушы, як у сланяняці. Троль. Вушы загіналіся наперад, вушы – як крылы чорных лебедзяў. Праклятыя вушы.