– Прывітаньне, Вераніка, – сказаў я й прысунуў да сябе другі кубачак кавы.
– О, – узрадавалася яна. – Ты чаму ня пішаш? Але гэта ўсё адно. Пачакайце хвілінку, –
сказала яна камусьці там, у сябе, і загаварыла гучней:
– Які ты малайчына, што пазваніў. Давай, распавядай, як ты там? Зусім ужо бюргерам, напэўна, стаў?
Я запаліў цыгарэту:
– У мяне добра ўсё, ты як там?
– Працы шмат, але калі яе мала было... Табе ж дорага, мусіць, тэлефанаваць? А ты дзе цяпер, дома? Апішы, што там навокал, мне ж цікава...
Я хацеў, я мог, я думаў распавесьці ёй пра пакецікі, і пра ровары, і пра сьветлафор, але толькі сказаў, мружачыся ад сонца:
– Каву п’ю на вуліцы. Якія ў цябе навіны?
– Ды якія навіны, ніякага асабістага жыцьця. Я тут гульню знайшла ў інтэрнэце... А мы ў клюб у суботу ідзем, усім аддзелам, вось так. Але гэта... Ну, распавядай. Ты хаця б вернешся? Я цябе яшчэ пабачу?
– Пабачыш. Добра. Цябе там чакаюць, напэўна.
– Пачакаюць. Ты прыяжджай, чуеш. Сто гадоў цябе ня бачыла. Калі ў цябе праблемы, то ў нас тут у прэс-цэнтар адміністрацыі чалавек трэба, добры заробак, я магу дапамагчы. Што яшчэ? Я... Ай, гэта лепш не па тэлефоне. Мерапрыемства сёньня, буду да адзінаццаці. А заўтра зноў а шостай падымацца. Ты там чуў, можа, ці чытаў, у нас тут такое ў нядзелю рабілася. Фашысты зусім нахабныя сталі, мэтро не працавала цэлы дзень, яны падпалілі ратушу, двое ратавальнікаў у лякарні. Ты пішы мне, я буду чакаць. І як прыедзеш, звані, нумар памятаеш?
– Так, – сказаў я, і ў горле зьявілася гаркота. – Так, памятаю. Усё я памятаю. Трымайся, пакуль.
***
Asyl – па-усходняму салодкае слова, як камяк разынак, як інжыр у цукры, ліпне да нёба, ад яго хутка псуюцца зубы.
Я гляджу на іншых замежнікаў, хто падобна мне знайшоў часовы прытулак у гэтай казачнай краіне, і мяне не пакідае адчуваньне, што адрозьненьне паміж намі палягае насамрэч значна глыбей, чым на ўзроўні мовы, улюбёных страваў або разрэзу вачэй. І мне спатрэбілася ня так ужо шмат пачкаў галюазу, каб уцяміць сутнасьць гэтага адрозьненьня.
Яны прыехалі сюды як барацьбіты, іхным багажом была вера ў тое, што свабода прыйдзе на іхную далёкую радзіму, дзікаватую й бадай што нерэальную для тутэйшых жыхароў. Там, на гэтай радзіме, іхная адсутнасьць у гэты час хаця б неяк перажываецца, часам нават даволі балюча, іх сапраўды там чакаюць, іх напраўду там не хапае. Іхныя суайчыньнікі, якія трываюць за гэтых выгнаньнікаў там, у самым пекле, разумеюць тым ня менш, што выгнаньнікі ёсьць скарбам, які лепш перахаваць часова ў бясьпечным месцы, каб потым скарыстацца ім напоўніцу. Урэшце, у наш час цалкам магчыма кіраваць вызвольнымі паўстаньнямі і арганізоўваць аксамітныя рэвалюцыі й не выходзячы з кабінэту пасярэдзіне вольнай Эўропы. Выгнаньне не замінае ставіць смайлікі. І толькі ад таго, хто сядзіць за кампутарам, залежыць, ці сягнуць гэтыя паўстаньні ды рэвалюцыі за мяжу віртуальнага.
Практычна ў любым тутэйшым горадзе выгнаньнікі сустрэнуць тут суайчыньнікаў, якім можна паплакацца, на чые рукі можна абаперціся, пакуль не аформіш страхоўку, суайчыньнікаў, зь якімі можна зьесьці надвячоркам сабаку або місу смажанай саранчы, выпіць гарэлкі, пазычыць сотню эўра, душэўна пагутарыць.
З тымі, хто прыехаў з маёй краіны, усё інакш. Ад нашае адсутнасьці радзіме ні цёпла, ні халодна, мы можам сто разоў на год выганяць самі сябе й вяртацца, ніхто й не заўважыць. Усё йдзе сваёй чарадой: бэбі-бум, будаўнічы бум, бумеранг простага чалавечага шчасьця... Мы адзінкі, мы ізгоі, нас ніхто ня чуў там, ня чуе й тут. Калі на радзіме ты пачуваўся шпіёнам (ты й быў там шпіёнам, бо жыў так, нібы заўжды баяўся выкрыцьця, бо да цябе ставіліся там так, быццам ты працуеш на замежную выведку), чаму цябе будуць слухаць тут? Таму тыя, хто запрашае нас сюды, у краіну ветравых генэратараў, займаюцца насамрэч хутчэй дабрачыннасьцю, міласэрнасьцю, адраснай дапамогай, чым падтрымкай барацьбітоў за свабоду. Можа, яны запрашалі ня тых? Не, менавіта тых, бо іншых на нашай радзіме няма. Нас выратавалі, і за гэта мы мусім быць удзячныя – нас пакінулі сам-насам са сваёй адзінотай, пазбавілі страху перад пакараньнем за тое, што мы наважыліся быць адзінокімі ў краіне суцэльных сяброў. Нам не далі прапасьці, нас трымаюць тут як барацьбітоў, хаця мы й самі даўно ўжо не спадзяемся, што нешта здольныя зьмяніць.