Дзіўна, я адчуў ужо тады, што колькі б улады ні было ў Веранікі, у гэтай бэрлінкі яе нашмат больш: адным узмахам сваёй кафейнай лыжачкі яна магла зьмяніць маё жыцьцё. І я стаў гаварыць, я гаварыў так таропка, нібы паміж намі зараз маглі ўзьвесьці бэрлінскі мур, я так баяўся не пасьпець, не сказаць ёй усяго. Урэшце я спыніўся, зьнясілены, нібы пасьля зваротнага пераўтварэньня ў чалавека. Яна памаўчала трохі, а потым сказала: “Я дапамагу табе”, і зьнікла.
Праз паўгады, страшныя паўгады, калі мне штоночы здавалася, што я не дажыву да раніцы, яна напісала мне ліст. Яшчэ празь месяц я прыехаў да яе, а яшчэ праз тры месяцы Франк, адзіны разумны чалавек сярод нас, вярнуўся ў сваю кватэру на Нэстарштрасэ.
Ты мяне зараз задушыш.
***
У той дзень, калі я, яшчэ не зусім адвучаны ад грудзей правадніцы, выйшаў на пэрон таго падазрона пустога вакзалу й некалькі хвілінаў змагаўся з жаданьнем заскочыць назад і прывязаць сябе да дзьвярэй купэ, мне здавалася, што я больш ніколі ня ўбачу Вераніку. І вось праз паўтара года я атрымаў ад яе поўны нязначных навінаў і пустых усьмешак ліст. Да яго яшчэ было нешта прымацаванае, але я проста захаваў гэта ды перайшоў да іншае карэспандэнцыі. Пагатоў там было што пачытаць. Лідэры супраціву ўпэўнена казалі пра тое, што зьбяруць на плошчы сто тысяч – як па мне, дык у гэтым адчуваўся пэўны пэсымізм, нягледзячы на лічбу, якая гарэла рашучым сінім полымем, – бо месяц таму яны абяцалі сабраць дзьвесьце. У лягеры ўжо сядзеў мой блізкі знаёмы Я., і гэта было гэтаксама, як захварэць і ў апошнюю хвіліну здаць квіток на самалёт, які праз гадзіну палёту ўпаў у акіян. Затое адтуль нейкім чынам уцёк адзін зусім яшчэ юнак з нашых, дзе ён цяпер – ня ведалі нават самыя абазнаныя мае прыяцелі. Сябры незарэгістраванай арганізацыі “Мсьціўцы” выступілі з заявай, у якой зрабілі другое папярэджаньне ўраду й высунулі новыя патрабаваньні, пры невыкананьні якіх пагражалі перайсьці да вымушанага тэрору. Я чытаў усё гэта, і за сяброўскім тонам лістоў ясна чуў раздражнёнае бурчэньне. Ім – тым, хто яшчэ нядаўна ставіў мяне ў прыклад – здавалася, што ёсьць нешта больш важнае за цягнікі ІСЕ, што езьдзіць на іх ад Альпаў да Паўночнага мора й назад, замест таго каб гуляць у валейбол у лягеры й даваць інтэрвію замежным журналістам, – здрада. Я выпіў пасьля гэтага зашмат грапы й заснуў з пультам ад тэлевізара ў руках.
Прымацаваны да ліста Веранікі дакумэнт я адкрыў толькі праз два дні. Ён аказаўся пусты, проста белы ліст, я спачатку зьдзівіўся такім пераменам у ёй, ніколі ня думаў, што Вераніка адкрые ў сабе схільнасьць да такіх пэрформансаў. І толькі потым на гэтай шматзначнай пустаце праступіў, як патаемнае пасланьне пад сьвятлом лямпы, яе фатаздымак. Вераніка прамяніста ўсьміхалася. Гэта было нейкае радыяцыйнае выпраменьваньне. Яна зірнула за маю сьпіну, і з таго часу я не магу пазбавіцца адчуваньня, што й тут – і тут, дзе мець лёд замест сьпірту ня лічыцца грахом – за мной сочыць нехта, каму я забыў сплаціць даўгі.
Манаманія Эгея апанавала мяне, і цела Веранікі рассыпалася па падлозе старога дому, дзе я жыў, разьляцелася на бліскучыя часткі, крышталёвы пазл, мазаіка водараў, шматочкі скуры, калекцыя мядзяных успамінаў – не раўнуючы зубы колеру слановай косткі, што выпалі з разьбітага куфэрачка пахаванай Эгеевай нявесты.
***
Пакуль ён адчыняў дзьверы й потым доўга вяртаў іх на месца, Вераніка была для яго ўсяго толькі цёмнай плямаю за сталом, бястварым манэкенам у чорным касьцюме, з-пад пахаў якога лезла ў кабінэт сонца. Ён сеў і нецярпліва расклаў перад ёй паперы, заўважыўшы мімаходзь, як нырнулі ў туфлі маленькія ногі з малінавым лакам на пазногцях; адкашляўся, гледзячы ўбок. Ён ня вельмі верыў у посьпех. “Жвалевіч” – прачытала Вераніка, – “Я, Жвалевіч М.Я., ...”. Яна падняла галаву: ад наведніка, маладога яшчэ, падазронага выгляду чалавека, бясспрэчна патыхала танным віном. Міжволі яна пасунула трохі да сябе манітор – ці мала што ў гэтага Жвалевіча наўме. І нічога ж ня зробіш: ня будзе ж міліцыянэр унізе правяраць кожнага, хто завітвае ў адміністрацыю. Яна нахмурылася ды адклала заяву:
– Так, таварыш Жвалевіч. Працьверазееце – прыходзьце. Тады й будзем разглядаць ваш запыт.
Наведнік пакрыўджана дастаў з рота тоўсты ком гумкі ды паклаў локці на стол. Але было відаць, што да такога павароту ён быў гатовы.
– Я цьвярозы як шкло... Што гэта вы? За каго мяне?.. Пастойце, пастойце...
Жвалевіч нахіліўся над сталом ды потым гістэрычна зарагатаў, адкінуўшыся ў крэсьле: